Bijdrage Thieme Lijst hervor­mingen en stel­sel­her­zie­ningen

Bekijk de bijdrage via debatgemist.nl

Mevrouw Thieme (PvdD): Voorzitter. Het beleid van het nieuwe kabinet is erop gericht om rekeningen niet langer door te schuiven naar toekomstige generaties. De manier om dat te bewerkstelligen wordt gevonden in drastische bezuinigingen om te komen tot een verkleining van het financieringstekort. Fractievoorzitter Rutte van de VVD heeft in 2008 echter aangegeven dat de nieuwe koers van de VVD groenrechts zou zijn. Auto's zouden schoner worden en consumenten zouden worden aangemoedigd om milieumaatregelen te nemen, zoals het plaatsen van een windmolen of een zonnepaneel op het dak. Er zou een uitgewerkt milieuplan komen met hervormingsvoorstellen. Daar is niets van terecht gekomen en ook in het regeerakkoord is er niets van terug te vinden. Van de zeventien gepresenteerde hervormingen is er niet een aan te duiden als werkelijk groen. In veel opzichten is er sprake van een beleid dat niet kan worden aangeduid als rechts, maar als averechts.

Ik vraag de minister-president om met een hervormingsplan te komen voor een verduurzaming van onze samenleving en economie, met afrekenbare doelen. Ik noem wat concrete onderwerpen waarvoor geen afrekenbare doelen zijn geformuleerd in het kader van deze verduurzaming. Het "de vervuiler betaalt"-principe. De maatschappelijke kosten van onze huidige wijze van produceren en consumeren zullen moeten worden betaald door degenen die deze kosten veroorzaken. Alleen al de echte prijs van bijvoorbeeld varkensvlees zou 31% hoger moeten zijn dan de huidige winkelprijs wanneer wij alle maatschappelijke kosten erin zouden verdisconteren en deze niet langer zouden laten ophoesten door de belastingbetaler. Nu draagt de belastingbetaler elk jaar -- dat is berekend -- meer dan €100 bij aan de vee-industrie. Dat is schandelijk en bovendien a-liberaal. Hoe gaat dit kabinet de maatschappelijke kosten van de huidige productie- en consumptiewijzen meten en wie gaan deze kosten in de toekomst betalen? Blijft dat de belastingbetaler of gaat het kabinet het "de vervuiler betaalt"-principe toepassen?

Het Planbureau voor de Leefomgeving heeft een eerste analyse gemaakt van het regeerakkoord. Staatssecretaris Atsma is echter niet bereid om deze te delen met de Tweede Kamer. Ik vraag de minister-president om deze analyse zo spoedig mogelijk aan de Kamer te zenden opdat wij op dit punt tenminste nog iets hebben om het kabinet op te kunnen beoordelen.

Investeren in natuur is rendabeler dan investeren in goud. Als je een euro investeert, levert dat €100 op. Het verlies aan natuurgebieden kost minstens 50 mld. per jaar. Hoe gaat dit kabinet anticiperen op dit groeiende gat in de portemonnee? In de natuur wordt namelijk niet meer geïnvesteerd. Direct gevolg is het niet halen van ook in Europees verband afgesproken natuurdoelen. Ik wil van de minister-president weten wat het verwachte effect van dit beleid is en hoe het kabinet denkt, deze natuurdoelen alsnog te kunnen halen met zijn eigen beleidsinstrumenten.

De landbouw wordt door het kabinet als een belangrijke sector gezien, die zwaar moet meewegen in het economische beleid, maar opvallend genoeg is juist van alle onderwerpen in het regeerakkoord de landbouw het minst uitgewerkt. De minister-president heeft mij tijdens het debat over de regeringsverklaring verzekerd dat er ruimte is om samen met de Kamer ideeën te behandelen. Dat is goed, maar in het regeerakkoord staat dat verduurzaming voorop moet staan. Dat betekent dus ook dat er afrekenbare doelen moeten worden geformuleerd. Ondanks de eerste verkenning met de staatssecretaris van Landbouw zijn die nog steeds niet duidelijk. De eerste resultaten van verduurzaming van het vorige kabinet zijn bijvoorbeeld al om te huilen. In 2011 moet 5% van de veehouderij al bestaan uit integraal duurzame stallen. Zelfs deze slappe ambitie wordt niet eens gehaald. Welke extra beleidsinstrumenten worden ingezet om die doelstellingen op zijn minst te halen. Dit vraag ik zeker met het oog op wat ik afgelopen weekend heb gelezen: dat de partij van de minister-president het duurzaamste kabinet ooit zal zijn. Dan verwacht ik hogere aspiraties dan het vorige kabinet had. Welke zijn dat? Wijffels doet dit kabinet de twijfelachtige eer aan door in dit kader te spreken van een retrokabinet. Ik krijg hierop graag een reactie.

Dieren zijn opnieuw kind van de rekening dankzij dit kabinet. Weliswaar wordt er in het regeerakkoord meer over dieren gesproken dan ooit eerder het geval was -- daar zijn wij als aanjager natuurlijk behoorlijk trots op -- maar afrekenbare doelen ontbreken ook daarin geheel. Dieren zitten er niet op te wachten, het lachertje en het doekje voor het bloeden van het kabinetsbeleid te worden. Ze verdienen serieuze aandacht, ook in tijden van crisis, juist in tijden van crisis.

Ik rond af. Dit kabinet zet het harteloze beleid voort waaraan de postbode al geslachtofferd werd. Alles wat wij samen hadden, wordt uitverkocht aan de markt. Het wachten is op particuliere initiatieven om Max Havelaarpostzegels op de markt te brengen, van de opbrengst waarvan de postbode een eerlijk deel krijgt. Het dunne laagje beschaving dat wij de afgelopen decennia voor groepen kwetsbare mensen hebben gerealiseerd, wordt ruw kapot gebeukt door het nieuwe kabinet.

Links en rechts Nederland wil van dit kabinet weten welke afrekenbare doelen er zijn, niet alleen in termen van geld en arbeidsplaatsen, maar ook in termen van duurzaamheid, dierenwelzijn en biodiversiteit. Ik hoor graag van de minister-president hoe hij dat gaat realiseren, juist omdat hij premier van alle Nederlanders wil zijn. Voorts ben ik van mening dat er een einde moet komen aan de bio-industrie.

De heer Pechtold (D66):

Ik ben het voor een deel eens met de aanvullende wensen die mevrouw Thieme heeft. Mij gaat het er in dit debat alleen niet om wat het kabinet allemaal nog meer of anders zou moeten doen, maar om inzicht te krijgen in wat het kabinet heeft beloofd. Laat ik dat eerst helder stellen. Ik hoop dat mevrouw Thieme dit steunt en dat we er vandaag vooral voor zorgen dat we op een of andere manier transparant en afrekenbaar maken wat er in het regeer- en gedoogakkoord staat. Natuurlijk hebben u en ik dan nog een hoop kritiek omdat er zoveel meer en anders kan.

Mevrouw Thieme (PvdD):

Zeker! Ik steun de heer Pechtold, maar mij gaat het er juist om dat wij dit debat verbreden, zodat het niet alleen maar gaat over de financiële belangen van bepaalde hervormingen, maar ook over andere zaken die niet in termen van geld te duiden zijn. We zouden moeten kijken of daarvoor ook afrekenbare doelen kunnen worden gesteld. Ik hoop daarvoor op steun van D66.

Mevrouw Thieme (PvdD):

De minister-president heeft het erover dat hij bij het verantwoordingsdebat kan worden aangesproken op de lijst van zeventien hervormingen. Voor de rest verwijst hij naar de vakministers. Wat is er gebeurd met de heer Rutte die in 2008 zei dat hij de leider wilde zijn van een groenrechtse beweging? Dat er toen geen groenrechtse agenda kwam, oké, maar dat de kiezers hier dan nog een keer teleurgesteld worden door het feit dat hij in die lijst van zeventien hervormingen nog niet eens een duurzaamheidsdoelstelling heeft geformuleerd, stelt mij dan toch zeer teleur. Ik had gehoopt dat juist in die lijst van zeventien hervormingen ook de verduurzaming had gestaan, als hij de groenrechtse agenda echt vorm had willen geven.

Minister Rutte:

Dat komt terug in de hervormingen nummers twee en drie. Daar zit dat echt volledig in. En dat is ook exact hoe ik ertegen aankijk. We gaan een green deal sluiten met het bedrijfsleven. Collega Verhagen werkt daar op dit moment aan. De uitwerking van de SDE-plusregeling is hervorming nummer twee. De derde is de vorming van het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, die juist als doel heeft de hefboom te zetten op de innovatiemiddelen om te komen tot meer economische groei, ook met het doel om op het gebied van klimaat en duurzaamheid de economie te versterken. Het zit er echt in.

Mevrouw Thieme (PvdD):

De minister-president verwijst naar een nieuw ministerie dat is gevormd, namelijk het ministerie van ELI, maar dat is natuurlijk geen doelstelling. De minister-president zou uitgelachen worden op elke internationale klimaatconferentie als hij denkt weg te kunnen komen met een klimaatoplossing als kernenergie. Dat is echt gewoon een groene strik om een niet-duurzame oplossing. Ik wil graag het volgende weten. Herman Wijffels staat op nummer 1 van de top 100 van duurzaamste Nederlanders. Hij heeft in zijn toespraak gezegd dat hij heel graag wil dat er een premier komt die op nummer één staat. Wil deze premier de eerste premier zijn die in die top 100 op nummer 1 komt te staan? Zo ja, dan vind ik toch echt dat hij, wil hij die groenrechtse agenda gestalte geven, verduurzaming in veel bredere zin moet opnemen in zijn lijst van zeventien, op het gebied van energie, van de landbouw en in andere sectoren.

Minister Rutte:

Ik zou dolgraag nummer 1 op die lijst staan, maar dan zou ik wel eerst met de Kamer willen praten -- dat moet dan waarschijnlijk op een ander moment -- over de criteria die worden gehanteerd om te bezien of er een goed milieu-, klimaat- en duurzaamheidsbeleid wordt gevoerd. Het zou kunnen dat mevrouw Thieme en ik het daar niet op voorhand in alle opzichten over eens zijn. Dat is op zichzelf helemaal niet erg. Ik noemde net de drie sporen waar ik in geloof: innovatie, om de kracht van de Nederlandse economie in te zetten om niet langzaam, maar sneller te gaan groeien bij het aanpakken van dit soort grote vraagstukken; de green deal met het bedrijfsleven en de hele constructie die rondom de SDE-plusregeling in voorbereiding is. Ik denk dat je dan drie sporen te pakken hebt die werken. De kernenergie helpt misschien niet bij alle milieudoelstellingen. Dat is waar, maar ze helpt uiteindelijk zeker wel bij het structureel terugdringen van de CO2-uitstoot, want het aardige van kerncentrales is dat ze geen CO2 uitstoten.

Mevrouw Thieme (PvdD):

Dat is klinkklare onzin, maar daar gaan we nu geen discussie over voeren. De minister-president noemt alleen maar middelen zoals innovatie, maar hij noemt geen doelen. Hij geeft niet aan wat er dan geïnnoveerd moet worden, hoe we dat gaan doen en binnen welk tijdsbestek. Ik wil juist graag dat de Tweede Kamer de minister-president en dit kabinet daarop kan afrekenen. Het is echt een gemiste kans voor deze zichzelf groenrechts noemende premier als hij de verduurzaming niet als kerndoel opneemt in zijn zeventien hervormingen.

Minister Rutte:

Voorzitter, die staan in het regeerakkoord. Allemaal.

Mevrouw Thieme (PvdD):

Ik heb nog een vraag over het naar de Kamer sturen van zaken. "Een keer" vind ik wel heel vaag, dus ik wil graag weten wanneer de Kamer het tegemoet kan zien. Ik heb ook nog een andere vraag gesteld. Het Planbureau voor de Leefomgeving heeft het regeerakkoord al een keer van een analyse voorzien, juist op het punt van de duurzaamheidseffecten. Staatssecretaris Atsma wil dat stuk niet naar de Kamer sturen. Ik vind echt, ook in het belang van transparantie en openbaarheid, dat dit gewoon naar de Kamer moet worden gestuurd. Ik wil graag een toezegging van de minister-president dat dit gaat gebeuren.

Minister Rutte:

Ik zou hier morgen een debat hebben over de eenheid van het kabinetsbeleid als ik de staatssecretaris hier zou overrulen.

De voorzitter:

De minister-president bedoelt dat hij zich er niet mee bemoeit, althans niet met wat de staatssecretaris tegen de Kamer heeft gezegd.

Minister Rutte:

Dat is een debat tussen de Kamer en de staatssecretaris. Het zou toch raar zijn als ik daar nu ook weer iets van moet gaan vinden vanuit mijn rol?

Mevrouw Thieme (PvdD):

Wat betekenen dan die heel mooie woorden over transparantie, alles met de Kamer delen en openstaan voor ideeën van de Kamer? Wat betekent het voor de controlemogelijkheden van de Kamer als de minister-president gewoon niet toe kan zeggen dat een rapport van een externe partij naar de Kamer wordt gestuurd? Wat is er zo geheimzinnig aan dit rapport, dat het niet kan worden gedeeld met de Tweede Kamer?

Minister Rutte:

Het gaat niet om geheimzinnigheid. Het gaat erom dat er een discussie gaande is tussen de betrokken Kamerleden en de betrokken staatssecretaris. Ik ben helemaal niet tot in detail op de hoogte van alle debatten die nu gaande zijn. Wij hebben immers twintig leden in het kabinet zitten en die hebben die discussies. Als ik hier een debat voer over een onderwerp waarvoor ik mij zorgvuldig prepareer, namelijk de wijze van verantwoording et cetera, zou het vreemd zijn als ik in een terzijde allerlei lopende debatten zou moeten beslissen. Dat kan toch niet waar zijn?

Mevrouw Thieme (PvdD):

Het kan toch niet waar zijn dat in een debat over de wijze waarop de Kamer haar controlemechanismen ten volle kan benutten en dat gaat over verantwoording, de minister-president niet wil ingaan op een cruciaal punt. Ik doel op de verduurzaming, waar ik net ook al een interruptiedebatje over had met hem. Het kan toch niet zo zijn dat hij geen vorm wil geven aan die transparantie door zulke belangrijke rapporten niet aan de Kamer te sturen? Ik begrijp niet dat hij daarvan opeens niet op de hoogte is. Het is namelijk geen zijspoor. Het gaat in de kern om de vraag hoe de Kamer het kabinet kan controleren.

Minister Rutte:

Over deze specifieke kwestie is een gesprek gaande tussen de Kamer en de betrokken staatssecretaris. Dan vind ik het niet gepast om in dit debat te proberen daar dwars doorheen te breken. Dat is niet mijn rol. Wij hebben gisteren over het koningshuis gesproken. Het is altijd nog Koningin Beatrix en minister-president Rutte en niet president Rutte die als een soort Franse staatspresident hier dwars door alle ordelijke debatten in de Kamer heengaat.

Mevrouw Thieme (PvdD):

Voorzitter. De minister-president maakt overduidelijk dat hij zijn groene ambities niet wil vastleggen in afrekenbare doelstellingen. Zo was het in 2008, toen hij een groenrechtse agenda beloofde, en zo is het in 2010, nu hij alle hervormingen omvormt tot een soort kerncentrale met een groene strik eromheen. Dat is dan het enige wat groen is.

Ik dien daarom de volgende motie in.

Voorzitter. Ook ik ben erg verbaasd over het feit dat een rapport dat een analyse geeft over de milieueffecten van dit regeerakkoord niet naar de Kamer wordt gezonden evenmin als de reactie van de minister-president erop.

Ik dien daarom de volgende motie in.