Bijdrage Thieme Monde­linge Vragen over de ESBL bacterie.

Mevrouw Thieme (PvdD): Voorzitter. Een halfjaar geleden stond ik hier ook, naar aanleiding van een brandbrief van het RIVM waarin stond dat er een ontoelaatbaar hoog gebruik van antibiotica is in de veehouderij met als gevolg dat er resistente bacteriën zijn. In de kippensector bleek al jaren met verboden antibiotica te worden gewerkt. De sector reageerde met de opmerking dat men het niet meer zou doen. De sector zou "zijn verantwoordelijkheid nemen". Harde maatregelen vanuit de overheid bleven uit en nu is er inmiddels iemand overleden aan de bacterie. En het gestrooi met antibiotica gaat onverminderd door, ondanks het vriendelijke verzoek vanuit het kabinet om te minderen. De vee-industrie geeft aan zich niet te willen vastleggen op de gevraagde 20% tot 50% reductie in 2013.

Wat vindt het kabinet van een dergelijke opstelling? Zijn de ministers met mij van mening dat het ontoelaatbaar is dat er tegen de afspraak in nog steeds geen plannen van aanpak van de taskforce-Werner zijn ingediend voor de terugdringing van antibiotica, en dat dit mede te wijten is aan dwarsliggende veehouders en dierenartsen? Wanneer is het voor dit kabinet genoeg? Hoeveel slachtoffers mogen er vallen voordat de economische belangen van de sector moeten wijken voor die van de volksgezondheid, en het kabinet dwingende maatregelen neemt om het antibioticagebruik te stoppen?

94% van het kippenvlees dat in de schappen ligt, heeft een resistente bacterie. Gaat de minister het vlees uit de schappen halen? Zo ja, wanneer? Zo nee, waarom niet? Worden er nog steeds eieren op de "broederijen" met antibiotica besproeid en, zo ja, met welke antibiotica?

Wij krijgen van dit kabinet telkens te horen dat het terugdringen van het antibioticagebruik de hoogste prioriteit heeft om een einde te maken aan de besmettingen met resistente bacteriën. Tegelijkertijd maakt het kabinet de consument wijs dat hij gewoon kippenvlees kan blijven eten en dat de aanwezigheid van de bacterie niet van betekenis is zolang je het vlees maar goed doorbakt. Dat is absoluut tegenstrijdig met elkaar.

De voorzitter:

Mevrouw Thieme, wilt u afronden?

Mevrouw Thieme (PvdD):

Ik wil nog één vraag stellen, voorzitter. Hoe kan het dat een RIVM-onderzoeker eerst aangeeft dat het kippenvlees uit de schappen moet worden gehaald, waarna het RIVM na luide protesten vanuit de sector -- dat wil ik hier toch gezegd hebben -- uiteindelijk zegt dat het niet hoeft? Wat is er gebeurd in die 75 uur? Welke onderzoeken zijn er verricht die tot nieuwe inzichten hebben geleid?

Minister Klink:

Voorzitter. Over het gebruik van antibiotica in de veterinaire sector zal mijn collega van LNV zo meteen het nodige zeggen. Van mijn kant een enkele kanttekening bij de vragen en de toelichting erop. Mevrouw Thieme wijst op een volgtijdelijkheid van feiten. In maart kregen wij advies van het RIVM. Dat zouden wij ons te weinig ter harte hebben genomen en dus is er iemand overleden. Die volgtijdelijkheid doet niet helemaal recht aan de feiten. Het is triest genoeg dat er een dame is overleden aan ESBL, maar dat vond plaats in januari van dit jaar, voordat de adviezen van het RIVM kwamen. Wij hebben ons die adviezen ter harte genomen. Zij richten zich ook op het verminderen van het antibioticagebruik in de veehouderij. In die zin zijn wij wel degelijk hoopvol gestemd over de mogelijkheid om die 20% vermindering in 2011 en die 50% vermindering in 2013 te realiseren.

Mevrouw Thieme zegt dat 94% van de producten is besmet. Zou het geen tijd worden om kipproducten uit de schappen te halen? Het RIVM is daarover zowel in maart als nu helder: de suggestie dat het nuttigen van kippenvlees en dergelijke per definitie risicovol is, is verkeerd. Noch in het verleden, noch nu ziet het RIVM reden om het eten van kippenvlees te ontraden dan wel het kippenvlees uit de handel te nemen.

Als de keukenhygiëne in acht wordt genomen, kan dit vlees goed genuttigd worden. Ik weet dat mevrouw Thieme vindt dat dit tekortschiet, maar ik ga desalniettemin af op de deskundigen van het RIVM. Het vlees moet snel worden verhit, waardoor de bacteriën doodgaan. Het is vooral belangrijk om rauw kippenvlees niet met keukengerei of met andere etenswaren in aanraking te brengen. Dat zeg ik nog maar even om ervoor te zorgen dat degenen die wellicht via Nederland 1 of Nederland 2 meekijken, dat weten. Dat geldt trouwens voor de consument, maar ook voor de productieketen -- slachterijen en dergelijke -- want ook de keten kan de besmetting met deze bacterie verminderen.

Verder sprak mevrouw Thieme over rauwe eieren. Ook daarvoor geldt volgens het CIB dat het zeer onwaarschijnlijk is dat esbl-producerende bacteriën voorkomen in rauwe of zachtgekookte eieren. Het RIVM is dus zowel in maart van dit jaar als op dit moment eigenlijk toch wel klip-en-klaar: kippenvlees en eieren zijn te nuttigen, mits de goede hygiënische randvoorwaarden zijn gecreëerd.

Minister Verburg:

: Voorzitter. Voor mij blijven nog drie punten over.

Met de sector, onder leiding van de heer Werner, is afgesproken dat volgend jaar een reductie van het gebruik van antibiotica zal worden bereikt van 20% en in 2013 van 50%. Dat zal gebeuren. Volgende week hoopt de taskforce mij de concrete voorstellen daarvoor te overhandigen en die gaan wij volgend jaar vanaf dag één ook uitvoeren. Waar nu al een begin gemaakt kan worden, zal dat ook gebeuren.

Het antibioticum cefalosporine is verboden en wordt dan ook niet meer meer gebruikt. Daarop wordt toegezien. Waar nodig wordt gehandhaafd door de Algemene Inspectiedienst. Dat weet mevrouw Thieme ook.

Ten slotte maakte mevrouw Thieme een opmerking over het persbericht van het RIVM. Ik hecht eraan om te benadrukken dat het RIVM zodanig onafhankelijk is dat het niet door een telefoontje van wie dan ook een persbericht zal bijstellen. Het RIVM doet er wel goed aan om een persbericht bij te stellen als de inhoud daarvan niet helemaal overeenstemt met de werkelijkheid. Kortom, als het persbericht niet helemaal correct is, dan moet dat worden bijgesteld. Dat is wat er gebeurd is met het persbericht.

Mevrouw Thieme (PvdD):

Voorzitter. Hoe kan het dan dat de onderzoeker van het RIVM eerst zegt dat het kippenvlees uit de schappen moet worden gehaald? Welke nieuwe inzichten zijn er dan na 75 uur waardoor er daarna opeens een persbericht komt waaruit blijkt dat het kippenvlees niet uit de schappen moet worden gehaald?

Ik heb verder geen antwoord gekregen op de vraag of nog steeds antibiotica gesproeid worden op de bevruchte eieren op de broederijen. Daar wil ik graag antwoord op. Ik doel nu niet op het genoemde verboden antibioticum, maar op de andere verboden antibiotica.

De antwoorden zijn echt onbevredigend. De sector wordt eigenlijk alle ruimte gegeven om stappen te ondernemen. De overheid neemt geen dwingende maatregelen. Dat doet mij denken aan de oproep van het kabinet aan de automobilist om wat minder vaak door het rode licht te rijden, terwijl de voetgangers worden gewaarschuwd om vooral extra op te letten bij het oversteken.

Minister Klink:

Mevrouw de voorzitter. De inzichten van het RIVM zijn op dit moment dezelfde als die in maart van dit jaar. Het overlijdensgeval vond daaraan voorafgaand plaats. Als het persbericht niet helemaal correspondeert met de meer wetenschappelijke inzichten van het RIVM, dan wordt dat aangepast.

Dan het tweede punt. Natuurlijk is er wel het nodige gebeurd. Op dit moment loopt een actieprogramma. Wij hebben gemeld dat in het kader daarvan volgend jaar 20% reductie zal plaatsvinden en 50% in 2013 aan de veterinaire kant. Tegelijkertijd is de Gezondheidsraad om advies gevraagd over het verloop van de transmissie. Is dat via het vlees, via het grondwater, via direct contact? Mevrouw Thieme herinnert zich ongetwijfeld dat die vraagstukken zich ook bij de Q-koorts voordeden. Het is buitengewoon belangrijk om die dingen te weten teneinde daarop beleid te kunnen enten. De Gezondheidsraad zal in de loop van 2011 hierover advies geven. Wij hadden aanvankelijk de hoop dat dit advies al in 2010 gegeven zou worden. Natuurlijk gaan wij daar heel goed naar kijken en uiteindelijk zullen wij het beleid daarop gaan oriënteren. Er gebeurt dus niet niks. Er gebeurt heel veel. Voor wat betreft de humane kant merk ik op dat Nederland al decennialang vooroploopt bij het bestrijden van bacteriën die resistent zijn.

De voorzitter:

Mij blijkt dat de minister van Landbouw nu niet meer het woord zal voeren.

Mevrouw Thieme (PvdD):

Mevrouw de voorzitter, er is geen antwoord gegeven op mijn vraag.

De voorzitter:

Het spijt me, maar wij gaan toch echt door. Misschien dat de andere collega's een en ander nog verder kunnen verhelderen.

(……)

Mevrouw Ouwehand (PvdD):

Onze partij vraagt zich al een poosje af wanneer het voor dit kabinet genoeg is. Uit de stilte die galmt uit het vak van de PVV, concludeer ik dat voor het nieuwe, nog in de maak zijnde kabinet kennelijk de afspraak geldt dat de PVV in elk geval geen spoeddebatten meer gaat aanvragen als de volksgezondheid in gevaar wordt gebracht door de boeren.

Dat constateer ik dan maar even.

Ik constateer ook dat er vanuit vak K hardnekkig wordt gezwegen bijvoorbeeld over de vraag of het waar is dat er nog steeds preventief met antibiotica wordt gesproeid over de eieren waar de kuikens nog uit moeten kruipen die binnen zes weken tot kipfilet worden opgepompt. Of de minister heeft geen idee waarover het gaat of zij houdt dit bewust achter. Ik krijg daar graag duidelijkheid over.

Ik sluit af met de vraag wat er is gebeurd met de onderzoekster van het RIVM die kennelijk het lef had om -- naar ik aanneem naar eer en geweten -- het volk te waarschuwen voor de gevaren van het eten van kip. Is haar een spreekverbod opgelegd? Hoe is dat gegaan?

Minister Verburg:

Minister Klink en ik delen de zorg van mevrouw Ouwehand over het gebruik van antibiotica. Dit is echter niet nieuw, want wij hebben dit al eerder uitvoerig met de Kamer gewisseld. Minister Klink heeft erop gewezen dat de patiënte is overleden in januari van dit jaar -- haar overlijden is natuurlijk zeer te betreuren -- dus nog voor het debat met de Kamer. Dit zijn de feiten en ik heb er behoefte aan die hier te melden, want wij moeten de zaken wel in de juiste volgorde plaatsen opdat wij de ontwikkelingen in het juiste perspectief kunnen beoordelen.

Op boerderijen worden geen verboden antibiotica middelen meer gebruikt. Mevrouw Ouwehand weet dat en mevrouw Thieme weet het ook. Er zijn nog wel antibioticamiddelen die preventief mogen worden gebruikt en die worden binnen de bestaande randvoorwaarden gebruikt.