Bijdrage Thieme Verant­woor­dings­debat 2009

Mevrouw Thieme: Voorzitter, Balkenende IV begon met een gelamineerde prospectus vol goede voornemens, na een veelbelovende 100 dagen retraite. Inmiddels kijken we terug op 1177 dagen falend beleid, gekenmerkt door grote woorden maar weinig daden en een gewetenloze kortzichtigheid. Een zinkend schip met een incapabele kapitein die eerder al drie schepen op de klippen liet lopen. Het roer is kwijt, het kompas ontregeld, een deel van de officieren ging muiten, en de haven raakte steeds verder uit het zicht. Hoogste tijd om nieuwe keuzes te maken!

De afgelopen kabinetsperiode van CDA, PvdA en ChristenUnie stond niet in het teken van mededogen, duurzaamheid en persoonlijke vrijheid en verantwoordelijkheid. Het stond in het teken van de korte termijn belangen van de westerse mens en zijn geld. De enige doelstelling leek te zijn: zo snel mogelijk terug naar business as usual. Alle mooie praatjes over de lessen die te leren zijn van de kredietcrisis, de graaicultuur die moet verdwijnen, de systeemveranderingen die nodig zijn… ze zijn niet geleerd en er is zelfs nog geen begin gemaakt met een nieuwe visie op de economische ordening.
Als we kijken naar de jaarverslagen en het kritische oordeel van de algemene rekenkamer, dan kunnen we niet anders dan concluderen dat het kabinet niet alleen geen verantwoordelijkheid heeft genomen voor de bescherming tegen de markt van de allerkwetsbaarsten en werkelijke waarden zoals schone lucht, schoon water, dierenwelzijn, maar dat zij ook geen verantwoordelijkheid neemt ten aanzien van het eigen gevoerde beleid. Het gaat vandaag over verantwoording van onverantwoord beleid.

De grote uitdagingen waar wij als samenleving voor staan, namelijk ervoor zorgen dat ons land, onze aarde leefbaar blijft voor toekomstige generaties mensen en dieren is opnieuw op de zeer lange baan geschoven door dit kabinet.

Het kabinet heeft ons land volkomen overgeleverd aan de vrije markt. De onzichtbare hand van Adam Smith heeft ons niet kunnen redden van de bankencrisis, de voedselcrisis, de Dierziektencrises en tegen de leegloop van de agrarische sector waar elke week 50 bedrijven moeten stoppen. Dat laatste vooral dankzij het kortzichtige en meedogenloze CDA beleid dat in het kabinet alle ruimte kreeg van PvdA en ChristenUnie. Grote varkensboeren die megastallen ambiëren en kolenboeren die vuile energiecentrales willen bouwen: ze kregen alle ruimte. Met duizenden boze Barendrechters en zieke burgers in Brabant tot gevolg. Want de kool werd dan wel gespaard door dit kabinet, maar de geit allerminst. Harteloos werden tienduizenden gezonde drachtige geiten geofferd op het altaar van de economie. Niet om herhaling te voorkomen, maar om krachtdadig herstel van de markt af te dwingen.

Voorzitter, de burger loopt door het gevoerde veeteeltbeleid een onverantwoord groot gezondheidsrisico. Het zijn de Q-koorts, de MRSA en de ESBL’s, als de topjes van reusachtige ijsbergen waar we met volle kracht op af stomen. Honderden wetenschappers hebben de minister van LNV tot de orde geroepen, maar die kwam niet verder dan te zeggen dat die geleerden hun huiswerk niet gedaan zouden hebben. Het is nogal wat om 680 wetenschappers op deze manier in de hoek te zetten terwijl het kabinet vandaag andermaal zelf aantoont haar huiswerk niet op orde te hebben.
Tonnen werden er besteed aan een nieuwe gelamineerde propaganda-uitgave voor het falend landbouwbeleid, de Gerda, waarin de minister van LNV met de zweep in de hand duidelijk leek te willen maken dat ze iedereen die er anders over dacht ervan langs wilde geven.

In de verantwoordingsbrief zegt de minister-president dat het streven naar duurzame ontwikkeling in alle pijlers van het kabinetsbeleid tot uiting komt. Je moet maar durven om dat op te merken bij het minst duurzame beleid dat denkbaar is!

Het beleid kwam eerst niet op gang en haperde vervolgens voortdurend. Maar het afleggen van verantwoording daarover is niet veel beter, voorzitter. Stug blijft het kabinet volhouden dat het allemaal goed komt; bijna alle doelen zouden binnen bereik liggen of zijn gehaald. Dat uit evaluatie na evaluatie blijkt dat het kabinet weinig tot niets waarmaakt van al die mooie beloften, weerhoudt het kabinet er niet van, de schone schijn te blijven ophouden.
De milieu- en natuurbalansen waren keer op keer dramatisch: de stoplichten staan consequent op rood of op oranje, in elk geval alles behalve groen. Extra maatregelen bleven uit. Over het programma Schoon en zuinig kwam een vernietigend oordeel: in 2020 is de uitstoot van broeikasgassen met slechts 17 procent verminderd door de maatregelen van dit kabinet, terwijl het kabinetsdoel 30 procent is. Dat we nu minder uitstoot hebben komt -wrang genoeg- door de economische crisis en niet door een krachtig kabinetsbeleid.
Het ministerie van V&W ligt op koers om de kilometerbeprijzing in te voeren, zegt het overzicht. Inmiddels weten we dat dát een achterhaald feit is. De gesuggereerde koersvastheid is met de kennis van nu weinig overtuigend.

De Algemene Rekenkamer blijft uiterst kritisch op de manier waarop dit kabinet géén verantwoording aflegt over het gevoerde beleid en de uitgegeven miljarden aan belastinggelden. Doelstellingen waren onduidelijk, ingezette middelen waren onduidelijk en financiële verantwoording was onvoldoende en men heeft geen idee van de effectiveit. Het moet toch iemand opvallen dat de keizer geen kleren aan heeft?
Bijna een derde deel van het totale budget is geen onderwerp geweest van de Brede heroverwegingen. Hoe kan dat? Welke delen van het budget betreft het precies Was er dan toch sprake van taboes, en zo ja, welke dan? Graag een reactie.

Ook krijg ik graag reactie van de minister van financiën op de opmerking van de Algemene Rekenkamer dat van een op de vijf euro, de ministers „nauwelijks aangeven” of zij daarmee bereikt hebben wat zij beoogden. Van 37 miljard euro kennen we niet exact de uiteindelijke bestemming! Bij deze uitgaven is „zeer beperkt” toegelicht of de ministers daarmee gedaan hebben wat ze van plan waren. Hoe kan dat? Graag opheldering.

Een voorbeeldje van het Hans Kazanbeleid met ons belastinggeld. De Algemene Rekenkamer concludeert dat 10 miljoen van de begrotingsreserves landbouw en visserij, is uitgegeven aan “diverse apparaatskosten” en de “ganzenproblematiek”. Deze begrotingsreserves hadden de ontwikkeling en sanering van de landbouw en de visserij tot doel. Tien miljoen, waarmee we omschakelsubsidies in het leven hadden kunnen roepen voor biologische landbouw, zijn uitgegeven aan de ‘ganzenproblematiek’? in de dikke van Dale bestaat dat woord niet eens. Graag uitleg over dit gegoochel met cijfers.

Ook zegt de Algemene Rekenkamer dat veertig fiscale stimuleringsmaatregelen met een financieel belang van € 4,7 miljard sinds 2005 niet zijn geëvalueerd. Dat is 81% van de lopende subsidies. We hebben dus geen idee welk effect deze regelingen hebben.

Voorzitter, dit kabinet van CDA, PvdA en ChristenUnie opereert als een stuurloze, zwalkende oceaanstomer waarvan allang niet meer duidelijk is of de kapitein zelfs nog maar aan boord is. Het beleid van ‘na ons de zondvloed’ heeft niets met rentmeesterschap, duurzaamheid en mededogen van doen, anders dan in de garnering van de begroting.
Moeten we echt wachten tot de laatste boom is gestorven, de laatst vis is gevangen en de laatste rivier is vergiftigd, om te beseffen dat we geld niet kunnen eten? Deze week waarschuwden experts van de Verenigde Naties dat over veertig jaar de Oceanen leeg gevist zullen zijn, maar Nederland blijft daar onverstoorbaar mee door gaan.
Voorzitter het is tijd voor een radicaal andere beleid, om te beginnen met het beëindigen van de bio-industrie.

Dank u wel.

^{i 1268 dagen sinds verkiezingen minus 91 dagen formatie}