Bijdrage Van Esch aan commis­sie­debat externe veiligheid

Voorzitter, dank u wel.

Wat de Partij voor de Dieren betreft moet niet het belang van de industrie, maar de gezondheid van mens, dier en milieu voorop staan. Maar dat dit momenteel niet het geval is, blijkt wel uit het snoeiharde rapport van de OVV, waarover we het al vaak hebben gehad in deze Kamer. Daarin werd geconstateerd dat burgers nu niet goed worden beschermd tegen de vervuilende industrie. Gisterenmiddag is nog de reactie van het kabinet op dit rapport binnengekomen. Beter laat dan nooit, zullen we dan maar zeggen. Maar helaas is deze brief vooral een samenvatting van staand beleid, met wat vage verkenningen en plannen. Wat hebben omwonenden nú concreet aan deze kabinetsreactie?

De staatssecretaris zet vooral in op de ontwikkeling van de kennispositie van bevoegde gezagen. En dat is uiteraard heel belangrijk. Maar de aanbevelingen gingen niet alleen over het versterken van de kennispositie, maar ook over vergroten van de capaciteit en de uitvoerbaarheid en eenduidigheid van wetgeving. En dat zie ik in de reactie van de staatssecretaris niet terug. Kan zij hier nog op reflecteren? Wanneer komt zij met betere milieuwetgeving?

Over het wettelijk verankeren van het voorzorgsbeginsel - zoals de gisteren aangenomen motie van o.a. mijn collega De Hoop en mij vraagt – hoor ik de staatssecretaris namelijk ook niet. Wanneer kunnen we de betere wettelijke verankering van het voorzorgsprincipe verwachten?

Daarnaast geven omgevingsdiensten duidelijk aan: we hebben structurele middelen nodig, omdat de huidige inspanningen en resultaten anders tenietgaan. Gaat de staatssecretaris zorgen voor structureel budget voor de versterking van omgevingsdiensten? Want om de gezondheid van mens, dier en milieu te zetten, is er echt meer nodig.

Wat de Partij voor de Dieren betreft, mogen bedrijven bijvoorbeeld geen giftige en ziekmakende stoffen lozen in het milieu. Een greep uit de kranten van afgelopen tijd laat echter zien dat het lozen en uitstoten van giftige stoffen nog aan de orde van de dag is. Zo bleek vorige week dat de vergunningen van ten minste twaalf industriële bedrijven in Nederland niet voldoen aan de Europese regels voor schoon water. Deze bedrijven, waaronder Tata Steel en Dow Chemical lozen giftige stoffen in wateren die al ernstig vervuild zijn, waardoor de waterkwaliteit nog verder achteruit gaat. Andere bedrijven, zoals BP, hebben geen onderzoek laten doen naar de mogelijke verslechtering van het water, terwijl dit wel verplicht is. Deze lozingen moeten zo snel mogelijk tot het verleden moeten behoren?

Wij gaan ervanuit dat de staatssecretaris deze bedrijven hard aan gaat pakken. Komen er boetes, worden er bedrijven stilgeld? En als dat weer eens niet zou kunnen, gaat de staatssecretaris dan de wetgeving dan aanpassen? Gisteren is een motie van de Partij voor de Dieren aangenomen die de staatssecretaris oproept om bevoegde gezagen meer instrumenten te geven om maatregelen te nemen tegen bedrijven zoals Tata Steel en Chemours. Hoe gaat de staatssecretaris deze motie uitvoeren?

Maar niet alleen lozen bedrijven giftige stoffen in het water, ze stoten ze ook uit naar de lucht. Zo zijn op ‘Spot de Gifwolk’, een site waar burgers via webcams gifwolken kunnen spotten bij Tata Steel, in vier maanden tijd 400 gifwolken gemeld. Deze gifwolken zijn onacceptabel. Zeker, gezien uit het meest recente RIVM onderzoek blijkt dat omwonenden van Tata Steel sneller ziek worden en gemiddeld 2,5 maand eerder dood gaan. En dat is slechts een gemiddelde, want wie al langer in de IJmond woont heeft mogelijk meer gezondheidsschade opgelopen.

Maar deze staatssecretaris – verantwoordelijk voor een gezonde leefomgeving – schuift deze verantwoordelijkheid door naar de vervuiler zelf! Ze schrijft zelfs dat Tata wat haar betreft de sleutel voor de oplossing in handen heeft. De staatssecretaris zegt ‘geen wondermiddel’ te hebben om nu voor verbetering te zorgen. Maar dan heb ik wel een suggestie: trek de vergunningen voor de meest vervuilende installaties in! Dan zijn we in ieder geval al een heel eind opweg. Als we het aan Tata Steel overlaten, dan sluit kooksfabriek 2 pas in 2030.

Waarom vindt de staatssecretaris het acceptabel dat er nog een hele generatie in de IJmond moet opgroeien onder de giftige rook van Tata? De staatssecretaris geeft wel aan dat ‘waar dat kan’ gezondheidskundige beschermdoelen in de maatwerkafspraken met Tata Steel te willen opnemen. Hierbij wordt een expertgroep betrokken die mag adviseren over gezondheidsvraagstukken.

Máár, ik lees ook dat die adviezen geen bindend karakter hebben. Dat kan natuurlijk niet, dan is er geen enkele garantie dat de staatssecretaris deze adviezen niet zomaar naast zich neerlegt. Ook wil ik de staatssecretaris graag even herinneren aan de aangenomen motie Leijten/Van Raan over geen nieuwe subsidierelaties zonder afspraken over gezondheidswinst.

Tot slot, voorzitter. Ook in Dordrecht is de leefomgeving van mens en dier vervuild. Door Chemours. Ik ben blij dat de Kamer gisteren mijn motie om ‘Chemours aansprakelijk te stellen voor de kosten gemaakt vanwege PFAS-vervuiling’, heeft aangenomen. Maar naast dat het belangrijk is dat Chemours moet opdraaien voor de kosten, is het ook belangrijk om ervoor te zorgen dat er geen PFAS in het milieu meer bijkomt. In dat kader is eerder een motie van mij aangenomen over onderzoeken hoe we zo snel mogelijk “nul uit de pijp” van Chemours kunnen realiseren. Hoe staat het met de uitvoering hiervan?

Dank u wel, voorzitter.