Bijdrage Van Esch aan coro­n­adebat

Dank u wel, voorzitter.

Nederland blijft nog minimaal drie weken langer in lockdown. Er zijn lichtpuntjes, maar het blijft hard aankomen. Want mensen zijn sociale wezens. We zijn niet gebouwd op langdurige beperking van contacten. Daarom is het extra wrang dat de éénbezoeker-regel en de avondklok, een flinke inperking van onze grondrechten, bijna als vanzelfsprekend worden verlengd. En dat ook minister Grapperhaus de avondklok noemt als iets waar we wel aan wennen.

Maar voorzitter, de stille slachtoffers van de avondklok zijn het minst zichtbaar. Het zijn bijvoorbeeld alleenstaanden die thuis achter hun computer werken en ’s avonds niet meer met vrienden kunnen afspreken. Het zijn mensen met psychische problemen, die door het gebrek aan sociaal contact steeds dieper in de put raken. Het zijn jongeren, studenten. Het zijn allemaal mensen die de maatregelen deemoedig ondergaan. Maar zij worden nu steeds verder over het randje geduwd. Hoe heeft het kabinet hun belangen meegewogen?

Voorzitter, dit is ook precies waarom we grondrechten hebben. Om mensen, en met name de kwetsbare, te beschermen tegen de macht van de overheid. We hebben met elkaar afgesproken dat die grondrechten – het recht op bewegingsvrijheid, op een persoonlijke levenssfeer - alleen mogen worden ingeperkt als minder ingrijpende alternatieven niet mogelijk zijn. En dan nog mag dat alleen heel tijdelijk. Voorzitter, de avondklok en de éénbezoeker-regel gaan nu twee maanden, misschien wel langer, duren. Maar maatregelen die grondrechten minder beperken, zoals de sluiting van winkels, worden wel stap voor stap opgeheven. Kan de premier ophelderen hoe hij dit ziet?

Voorzitter, we hebben deze kabinetsperiode gezien dat er hard kan worden ingegrepen om een acute gezondheidscrisis te boven te komen. Maar wanneer het om een crisis gaat die ietsje verder weg ligt, dan wint toch nog steeds het korte termijn denken. Kijk naar het OV. Het kabinet laat het openbaar vervoer keihard vallen, terwijl wij deze sector heel hard nodig hebben om de klimaatcrisis het hoofd te bieden. De minister van Financiën, die eerst razendsnel de portemonnee trok om KLM te steunen, was er nu razendsnel bij om tegen de NS te zeggen dat ze maar met minder treinen moeten rijden om het financieel rond te krijgen. Dus volgend jaar kan er met de warme steun van dit kabinet wel weer een retourtje Ibiza geboekt worden, maar de spits in de trein wordt nog drukker? Dat is in strijd met de aangenomen motie van de Partij voor de Dieren om ervoor te zorgen dat het openbaar vervoer de crisis ongeschonden door komt. Het kabinet moet nu haar prioriteiten gaan bijstellen. Graag een reactie.

Voorzitter, we zitten 1 week voor de verkiezingen. Een uitstekend moment voor bezinning. We hebben gezien hoe zoönosen de samenleving ontwrichten. En nog altijd wordt er geen werk gemaakt van het voorkomen van het ontstaan van zoönosen. Dit kabinet accepteert het aantal dieren in de veehouderij als een gegeven, terwijl virologen al jaren waarschuwen voor de risico’s.

De ministers van landbouw en buitenlandse handel blijven vrolijk kalfslapjes naar China exporteren en ontbossingsveevoer uit Brazilië halen. VWS mag de rotzooi opruimen en de politieke verantwoordelijkheid dragen als het misgaat. Zo blijven we van crisis naar crisis struikelen, waarvan de jongeren de lasten zullen gaan dragen.

Voorzitter, het gevaar van dierziekten die overspringen op de mens, kan niemand het afgelopen jaar ontgaan zijn.

Nu de consequenties nog onder ogen zien.

Dankuwel.