Bijdrage Van Esch aan debat over circu­laire economie

Voorzitter,

Voor veel van mijn collega-Kamerleden is dit hun eerste commissiedebat Circulaire Economie. Een mooi en belangrijk thema. Waar vaak aan wordt gedacht bij de circulaire economie is recycling, belangrijk, maar daarmee slaan we wel 2 stappen over: consuminderen en hergebruik.

Om het belang van consuminderen duidelijk te maken konden we precies een maand geleden, op koningsdag, ook een andere dag ‘vieren’. Op 27 april was het namelijk Country Overshoot Day. De dag waarop, als de hele wereld consumeerde zoals wij, de hernieuwbare voorraden voor dit jaar al weer op waren. Deze dag illustreert waarom de circulaire economie, en in het bijzonder consuminderen en hergebruik zo belangrijk zijn.

Op het gebied van Circulaire Economie verschilt mijn fractie soms wel echt van visie met deze staatssecretaris. Zoals bij de bouwstof granuliet, die als afval gebruikt werd om een recreatieplas te ontdiepen, en na het afdekken met een leeflaag weer boven is komen drijven. Is het de staatssecretaris bekend of de complete deklaag aangetast is, waardoor mogelijk alle gestorte granuliet weer boven komt? Kan de staatssecretaris toelichten hoe het mogelijk is dat de deklaag weg kan spoelen, terwijl het Arcadis onderzoek stelde dat de kans hierop minimaal is? Kan de staatssecretaris toelichten hoe het kan dat Arcadis 12 meter diep moest zoeken terwijl inwoners op het moment gewoon over het gestorte granuliet struikelen? Daarnaast vraagt mijn fractie zich af hoe dit als circulair kan worden gezien, aangezien er een deklaag nodig was om bodemleven mogelijk te maken? En hoe staat het nu met dit bodemleven, aangezien er op granuliet niets groeit?Daarom vraag ik de staatssecretaris, is dit uw vorm van circulaire economie, waar afval gestort wordt in een recreatieplas, zonder dat de lange termijn effecten op milieu en gezondheid duidelijk zijn?

Voorzitter, wij hebben signalen binnen gekregen vanuit de stichting 100% Kringloop, dat er grote zorgen zijn over een wetsvoorstel waar uw collega van J&V aan werkt. Wij begrepen dat in het voorstel Verbetering bestrijding heling non-profit organisaties niet zijn uitgesloten van een meldingsplicht.

Deze organisaties zijn niet op winst gericht en vormen dus een laag risico. Ons bereikte het signaal dat er grote zorgen zijn dat zij kopje onder zullen gaan in de strijd tegen heling. Is de staatssecretaris bereid om met haar collega van J&V in gesprek te gaan over dit wetsvoorstel en te zorgen dat kringloopwinkels zonder winstoogmerk uitgezonderd worden bij deze wet?

Voorzitter, vorige week konden we in de Trouw lezen dat duurzame alternatieven voor wegwerpbakjes vol schadelijke stoffen zitten, waaronder Pfas. Ten eerste maken wij ons zorgen over de risico’s voor de volksgezondheid, is hier al meer over bekend? Ten tweede hebben we hier dus te maken met greenwashing, plastic vervangen door materialen met Pfas, een forever chemical. Dit is dus op geen enkele manier circulair te noemen. Was het bij de staatssecretaris bekend dat er Pfas in zogenaamde ‘groene’ wegwerpverpakkingen zit? Bent u bereid om het voorbeeld van Denemarken te volgen en het gebruik van Pfas in voedselverpakkingen in Nederland alvast te verbieden? Want het lijkt er op dat dit er in gaat komen in Europa, maar daar kunnen we wegens de volksgezondheid en het milieu niet op wachten, naar aanleiding van de aangenomen motie van Kröger is er onderzoek uitgevoerd. Voor de partij voor de Dieren blijft staan dat het nationaal geregeld moet worden.

Mijn fractie begreep dat vanuit de EU ingezet moet worden op een ambitieuze reductie in het gebruik van wegwerpbekers en maaltijdverpakkingen in 2026 ten op opzichte van 2022. Aangezien de overheid een voorbeeldfunctie heeft, is het belangrijk om te beginnen met een goed inkoopbeleid van de overheid. Bent u bereid om wegwerpbekers en wegwerpmaaltijdcontainers binnen overheidsinstellingen en semipublieke instellingen binnen afzienbare tijd in zijn geheel te verbieden?

En niet alleen bij voedingsmiddelen valt een enorme winst te halen. Minder dan een derde van de plastic verpakkingen blijkt goed recyclebaar. Onderzoekt van de WUR wijst uit dat slechts 27% van de gebruikte plastics recyclebaar zijn. Dat is toch niet te geloven. Waarom wordt er niet ingezet op het tegengaan van hybride plastics, die niet te recyclen zijn? Is de staatsecretaris bereid te onderzoeken voor welke productgroepen maatregelen genomen kunnen worden zodat deze voortaan wel recyclebaar zijn?

Voorzitter, tot slot wilde ik nog kunstgras aanhalen. Ik ben ten eerste benieuwd hoe het staat met onze motie over onderzoeken hoe gemeentes gestimuleerd kunne worden om vaker te kiezen voor natuurgras. Daarnaast haalde de staatssecretaris in haar onlangs verschenen brief aan dat er wordt ingezet op verduurzamen van kunstgras, en dat er misschien geld beschikbaar gemaakt gaat worden voor het maatschappelijk verantwoord inkopen van kunstgras voor sportverenigingen. Mijn fractie heeft hier een goed advies voor: laat het geld ook beschikbaar zijn voor de echt duurzame en circulaire optie: echt gras. Is dat te regelen?

Dankuwel.