Bijdrage Van Esch aan debat over circu­laire economie

Voorzitter, dank u wel.

Het belang van een goedwerkend inzamelsysteem voor blikjes is erg groot. Blikjes staan hoog op de lijst van gevonden zwerfafval en koeien lopen letsel op door het eten van stukken blik, soms zelfs met de dood tot gevolg.[1]
Maar maandag kwam in het nieuws dat de supermarkten geen statiegeldblikjes in willen nemen.[2]
Nee, in plaats daarvan zouden er speciale kiosken moeten komen waar de blikjes ingezameld moeten worden.
Gisteren heeft de staatssecretaris gesproken met het bedrijfsleven.
De staatssecretaris heeft in het gesprek het bedrijfsleven verzocht binnen twee weken met een gezamenlijke aanpak te komen die aan de vereisten voldoet en hij zal vinger aan de pols houden.
Fijn, maar wat vindt de staatssecretaris eigenlijk van het plan om speciale kiosken te plaatsen voor de inzameling van blikjes?
En is hij het met ons eens dat als er geen goed plan ligt over twee weken, dat er alsnog een innameplicht moet komen voor verkooppunten?
En is er tijdens het gesprek in eerste instantie gepleit voor uitstel door het bedrijfsleven?
Tegelijkertijd wil ik de staatssecretaris er nog eens op wijzen dat het belangrijk is om transparantie te hebben over het plan voor de inzameling van blikjes.
Welke vervolgstappen bereidt de staatssecretaris voor, voor als blijkt dat het plan niet deugd of de deadline niet gehaald gaat worden?
Maar daarnaast willen wij als Tweede Kamer ook op de hoogte gehouden worden van de stappen die het bedrijfsleven zet voor de inzameling van blikjes.
Hoe zorgt de staatssecretaris ervoor dat ook de Tweede Kamer kan bijsturen?
In dit kader denk ik er ook over om een hoorzitting aan te vragen, om de transparantie zo nodig af te dwingen.

Dan, voorzitter.

Gisteren lazen we in de krant dat twee derde van de plastic verpakkingen niet goed recyclebaar zijn.[3]
Terwijl de verpakkingen van de onderzochte supermarktketens zijn aangesloten bij het Plastic Pact.
Wat vindt de staatssecretaris hiervan?
Voorzitter, recent heeft de staatssecretaris maatregelen rondom wegwerpbekers en voedselverpakkingen uitgewerkt.
De staatssecretaris heeft hierbij de intentie voor meer hergebruik.
Dat juich ik toe, maar ik betwijfel of de maatregelen zoals de staatssecretaris ze nu heeft bedacht in de praktijk ook daadwerkelijk leiden tot meer hergebruik.
Een van de maatregelen is bijvoorbeeld een verbod op het gebruik van wegwerpbekers en voedselverpakkingen[6] voor consumptie ter plaatse.
Maar mét een uitzondering om eenmalige verpakkingen te blijven gebruiken, als er maar goed genoeg wordt gerecycled.
Waarom deze uitzondering?
En is het mogelijk voor exploitanten om massaal gebruik te maken van deze uitzondering, waardoor er in de praktijk helemaal geen gebruik wordt gemaakt van herbruikbare alternatieven?
Volgens de staatssecretaris zou eventueel op basis van een evaluatie in 2024 kunnen worden besloten of er een volledig verbod komt op wegwerpbekers en/of voedselverpakkingen.
Waarom niet nu al een volledig verbod, zonder uitzonderingen?
Dan ben je gelijk in één keer klaar.
Daarnaast noemt de staatssecretaris ook dat hij verwacht met het maatregelenpakket in 2026 40% bekers en verpakkingen te reduceren.
Waarom worden er geen bindende reductiedoelstellingen verbonden aan de maatregelen?[4]

Ten slotte, voorzitter.

Plastic sigarettenfilters.
Sigarettenfilters staan op nummer 1 in de top tien van gevonden zwerfafval.[5]
Volgens Milieu Centraal belandt er in Nederland elk jaar maar liefst 10 miljoen kilo aan sigarettenpeuken op straat, waarvan 8 miljoen kilo opgeruimd wordt en de resterende 2 miljoen kilo blijft rondslingeren.[6]
De peuken belanden ook in de natuur en breken niet of nauwelijks af, met alle gevolgen van dien voor de dieren die ermee in aanraking komen.
Sigarettenfilters zijn ook een belangrijk ‘ingrediënt’ van de plasticsoep.
Ziet de staatssecretaris het belang van het terugdringen van milieueffecten van de plastic sigarettenfilters?
En dan heb ik het niet alleen over de uitgebreide producentenverantwoordelijkheid waar sigarettenfilters onder vallen.
De Partij voor de Dieren is voorstander van het ‘vervuiler betaalt’ principe, waar de producentenverantwoordelijkheid een uitwerking van is, maar het gevaar loert dat producenten de vervuiling door hun product kunnen afkopen.
Ik heb het over het actief voorkomen dat de filters zorgen voor milieuvervuiling, door een verbod in te stellen op plastic sigarettenfilters.
Hoe staat de staatssecretaris tegenover zo’n verbod?
Nu wil de Partij voor de Dieren sowieso toewerken naar een rookvrije generatie, maar dit zou al een belangrijke stap zijn.

[1] Statiegeld op blik gaat koeienlevens redden door minder zwerfafval | melkveebedrijf.nl

[2] Supermarkten willen statiegeldblikjes niet innemen | NU

[3] Meeste plastic supermarktverpakkingen ondanks afspraken niet recyclebaar | NU

[4] Reactie milieuorganisaties op overheidsaanpak wegwerpplastics | Stichting De Noordzee

[5] 90.000 stuks afval opgeruimd op World Cleanup Day, veel minder plastic flesjes | NOS

[6] Peuken enorm vervuilend: tijd om op te ruimen! | NPO Radio 1