Bijdrage Van Esch aan debat over leef­stijl­pre­ventie

Dank, voorzitter.

Uit onderzoek naar de bepalende factoren voor gezondheid blijkt medische zorg voor slechts 11 procent impact te hebben op onze gezondheid.

Onze gezondheid wordt voor de rest onder andere bepaald door sociale omstandigheden en individueel gedrag.

Waar we wonen, hoeveel we bewegen en hoe gezond we eten heeft dus grote impact.

Het is dus ontzettend belangrijk om een gezonde omgeving te creëren; zowel een gezonde leefomgeving, als een gezonde voedselomgeving.

Gezond leven en gezond opgroeien moet de norm worden en onze omgeving moet dat uitstralen. Daarvoor moeten prikkels worden beperkt die ons op elke hoek van de straat proberen te verleiden tot ongezonde keuzes.

Dat we nog een lange weg te gaan hebben, blijkt uit onderzoek waarin Nederland wordt vergeleken met andere Europese landen.

Nederland scoort laag op implementatie van wet- en regelgeving voor voedselaanbod, -etikettering en -marketing.

Graag een reactie.

Maar, mijn fractie heeft hoop dat er met deze staatssecretaris verandering in komt.

De staatssecretaris wil kinderen beter gaan willen beschermen tegen de marketingtrucs van de industrie.

De Partij voor de Dieren heeft hier lang voor gestreden.

Goed dat dit eindelijk wordt opgepakt en de motie die ik hierover heb ingediend wordt uitgevoerd.

Wel verwachten we dat de staatssecretaris hier echt vaart achter zet. Hierop graag een reactie.

We willen namelijk niet net als bij 0% btw op groente en fruit, de frisdrankentaks en de suikertaks weer heel lang moeten wachten op gesteggel over de uitvoering.

Ook met de juridische mogelijkheden voor gemeenten om fastfoodketens te weren is mijn fractie blij.

Collega Kuik van het CDA en ik hebben hiertoe al eerder een motie ingediend, mooi dat er werk van wordt gemaakt.

Kan de staatssecretaris duidelijkheid geven over wanneer gemeenten daadwerkelijk fastfoodketens kunnen gaan weren?

En is de staatssecretaris van plan de juridische mogelijkheden voor gemeenten ook breder te trekken, zodat niet alleen dicht bij scholen of in bepaalde wijken fastfoodketens kunnen worden geweerd, maar overal in de publieke ruimte?

En in het verlengde hiervan: is de staatssecretaris ook van plan om gemeenten juridische mogelijkheden te geven om verder te kunnen sturen op het voedselaanbod, zoals de verhouding plantaardige en dierlijke eiwitten?

Voorzitter, het is goed te zien dat na jaren van stilstand op het gebied van productverbetering de handschoen wordt opgepakt.

De staatssecretaris wil het wettelijk vastleggen van maximale gehaltes zout, suiker of verzadigd vet in producten gaan uitwerken.

Hierdoor worden fabrikanten gedwongen de samenstelling van ongezonde producten te verbeteren.

Wat ons betreft wordt dit zo snel mogelijk ingevoerd!

Graag hoor ik of de staatssecretaris kan toezeggen dat de verkenning hiernaar uiterlijk in april 2023 naar de Kamer wordt gestuurd en of hierin een duidelijke planning over het vervolg wordt gemaakt.

Dan, voorzitter, vroeg ik mij af hoe het staat met de uitvoering van de aangenomen motie Sazias/Faber, waarin wordt verzocht om afspraken te maken met de supermarkten dat 80% van de reclames van supermarkten voor producten uit de Schijf van Vijf moet zijn.

De huidige situatie is namelijk omgekeerd: 80% van de reclame is voor ongezonde producten.

Dit gaat dus nog helemaal niet goed.

Supermarkten doen veel te weinig om gezond eten te stimuleren, zo bleek ook al uit de Superlijst. En de slappe afspraken in het Preventieakkoord leveren geen verbeteringen op.

Wanneer worden er nu eens bindende afspraken gemaakt?

Voorzitter, voor het maken van bindende afspraken heb ik een oplossing.

Ik ben benieuwd hoe de staatssecretaris hier tegen aankijkt.

Afgelopen maandag heb ik een amendement ingediend, waarin gezondheidsdoelen en indicatoren worden opgesteld en wettelijk worden verankerd.

Hierdoor krijgt preventiebeleid een sterkere wettelijke basis.

Want hoewel er nu goede stappen lijken te worden gezet, is er nog geen garantie dat de doelen gehaald moeten worden.

Tot slot, voorzitter. De staatssecretaris wil jaarlijks de alcoholreclame en –marketing monitoren. Monitoren is leuk, maar wanneer komt er een algeheel verbod op alcoholreclame?

Uit onderzoek van het Trimbos blijkt namelijk dat 65% van de volwassenen vóór een verbod op alcoholreclame is.

Het draagvlak is er, nu nog de uitvoering.

Dank, voorzitter.