Bijdrage Van Esch aan debat over ontwik­ke­lingen rondom het coro­na­virus

Voorzitter. Toen eenmaal duidelijk werd dat de versoepelingen van 26 juni een enorme piek hadden veroorzaakt, hadden wij begrip voor het terugdraaien van de versoepelingen, al is het ontzettend zuur voor de getroffen sectoren en de jongeren. Minder begrip hadden wij voor het gebrek aan erkenning van fouten, zelfreflectie en lerend vermogen bij de demissionaire bewindspersonen. Er valt het kabinet namelijk wel degelijk iets aan te rekenen.

Ondanks waarschuwingen en kritische vragen van het OMT en de Kamer werd risico op risico gestapeld. Er werd eerder versoepeld dan gepland, terwijl de deltavariant al oprukte. Alle schroom rondom reizen werd losgelaten, terwijl het OMT vaak heeft gewaarschuwd voor de import van virusvarianten vanuit het buitenland. Er werd geen rekening gehouden met het gedragseffect van uitstralen dat alles weer kan, terwijl de gedragsunit van het RIVM daarvoor had gewaarschuwd. Er werd geen rekening gehouden met inhaalgedrag van jongeren.

Voorzitter. Het was de expliciete wens van de Kamer om de inzichten van gedragswetenschappers mee te nemen bij de maatregelen. Mijn fractie vraagt zich echt af of er wel genoeg met die adviezen wordt gedaan. Kan het kabinet hierop reflecteren?

De geldigheidsduur van een toegangstest werd, tegen het OMT-advies in, verlengd van 24 naar 40 uur. Kritiek vanuit de Kamer hierop werd weggewuifd. Hoe kijkt het kabinet hierop terug?

Voorzitter. Jongeren werden door ‘dansen met Janssen’ onbeschermd op pad gestuurd terwijl de indruk werd gewekt dat het veilig was. Het was bovendien een manier om jongeren over te halen om een vaccin te halen, zo heeft de minister toegegeven. Juristen stellen dat de Nederlandse overheid haar zorgplicht niet is nagekomen. Dit is een hele ernstige zaak. Hoe heeft dit kunnen gebeuren, vraag ik de minister. Graag een reflectie. 

Voorzitter, testen voor toegang is een gevaarlijke vorm van schijnveiligheid. Het systeem heeft het kabinet onvoorzichtig gemaakt. Wat de Partij voor de Dieren betreft moet dit echt het einde zijn van testen voor toegang. Het heeft gefaald. Het is een systeem van uitsluiting, daar hebben wij vanaf het begin al voor gewaarschuwd. En nu zien we ook nog eens dat het niet werkt.

De horeca en de evenementensector worden hierdoor heel hard geraakt. De sector moet nu wachten tot half augustus of ze alsnog door mogen gaan met het organiseren van activiteiten. Dat is ondoenlijk qua voorbereidingstijd. Fijn dat het kabinet heeft toegezegd dat de sector 100 procent vergoed krijgt. Maar veel mensen en zzp’ers werkzaam in de evenementenbranche hebben hun tijdelijke baan opgezegd om weer in de evenementen aan de slag te gaan. En opnieuw staan zij nu met lege handen. En met lege handen in het haar. Wat wordt er voor hen gedaan?

Voorzitter. Mijn motie om een landelijk registratiepunt voor long-covid patiënten in te richten is twee weken geleden aangenomen. Maar ik begreep van het RIVM dat hun onderzoek niet actief patiëntenregistraties ophaalt, maar dat doet op aanmeldbasis. Dat er kortom, geen landelijk registratiepunt bestaat. De bedoeling van de motie was juist om goed zicht te krijgen op het totale aantal long-covid patiënten in Nederland. Met de gebeurtenissen van de afgelopen twee weken lijkt mij de reden daarvoor des te groter. Is de minister bereid de motie alsnog op die manier uit te voeren en zich daar dus voor in te zetten?

Voorzitter, dan nog een laatste punt. We hebben excuses gehoord voor de inschattingsfouten rondom de versoepelingen, we hebben excuses gehoord richting journalisten voor het verloop van de persconferentie. Woensdag een week geleden werd de Tweede Kamer nog verteld dat er geen vuiltje aan de lucht was. Kritische vragen van de Kamer werden beantwoord met een aan zekerheid grenzende overtuiging van het eigen gelijk. Beleid werd zoals altijd enkele dagen van tevoren bepaald en lag daarna praktisch vast. Goede ideeën van oppositiepartijen worden de ene dag ontraden, en de volgende dag toch ingevoerd. Hoe kijken de premier en de minister van VWS terug op de debatten met de Kamer? Erkennen zij dat tegenspraak de zuurstof van de democratie is en onmisbaar bij de crisisbestrijding?