Bijdrage Van Esch aan debat over stank (geur­pro­ble­matiek)

Voorzitter, laat ik beginnen om meteen één mythe weg te nemen: stankoverlast is geen kwestie van persoonlijke ‘beleving’. Vorige week hebben we hier dappere omwonenden van de vee-industrie ontvangen die durfden te vertellen welke impact die stank op hun leven heeft. Dat ze geen visite kunnen ontvangen, omdat je niet in die mestlucht kan zitten. Buren die hebben moeten verhuizen vanwege de stank. De longproblemen, hoofdpijn, slaapproblemen en de mentale en fysieke klachten als gevolg van stress. Zoals één van de omwonenden treffend zei: ‘je kant niet de andere kant op ruiken.’

Dit speelt niet alleen rond de vee-industrie; er zijn ook voorbeelden bij asfaltcentrales, mestvergisters en afvalverwerkers. Deze problematiek speelt helaas op heel veel plekken in het land.

Een groep omwonenden van veehouderijen is uit pure wanhoop naar de rechter gestapt. En ze hebben gelijk gekregen: de Staat schendt het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens door deze mensen niet te beschermen tegen de vee-industrie. De zoveelste tik van de rechter als het gaat om een schone leefomgeving. Stikstof, klimaat en de zogenaamde emissiearme stallen: blijkbaar hebben de kabinetten Rutte de rechter nodig om zich aan de wet te houden.

Maar in plaats van excuses te maken aan deze omwonenden gaat dit kabinet in hoger beroep! Werkelijk onacceptabel.

Al in 1994 is door de overheid berekend en erkend dat er boven de vijf odeur – de eenheden voor stankberekening – ernstige hinder optreedt. Die vijf odeur is ook niet voor niets de maximale norm voor industriële uitstoot. Alleen voor de veehouderij geldt die norm niet. Dat moet aangepast worden. Waarom denkt de staatssecretaris dat ze een hogere rechter nodig heeft om die norm te kunnen stellen?

Overigens stond in dat beleid uit 1994 het doel om in 2010 geen ernstige overlastsituaties meer te hebben. Voorzitter, dat is twaalf jaar geleden. Over een onbetrouwbare overheid gesproken.

Ook de Tweede Kamer heeft zich hier al over uitgesproken. Twee maanden geleden nam een brede meerderheid een motie van mijn fractie aan om de stankwetgeving te wijzigen om de bescherming van omwonenden te borgen. Wanneer kan de Kamer die wijziging van de Wet geurhinder en veehouderij tegemoet zien?

Behalve de vijf odeur-norm is het essentieel dat de wet gewijzigd wordt zodat het verplicht wordt om de stapeling van verschillende stank-bronnen mee te rekenen.

En ook de 50%-regeling, waarbij de ruimte van een stank-verminderende maatregel weer voor 50% opgevuld kan worden met meer dieren moet uit de wet.

Daarnaast moeten de bestaande overlast-situaties per direct beëindigd worden. De Crisis- en herstelwet biedt gemeentes sinds anderhalf jaar de mogelijkheid om in te grijpen, maar nog geen enkele gemeente heeft naar dat instrumentarium gegrepen. Hoe beziet de staatssecretaris dat? Is dit niet een teken dat juist in die gemeentes waar de problematiek het ergst is, het openbaar bestuur aan de hand van de agrariërs is, en niet wil ingrijpen?

In dit licht baart het mij ook zorgen dat stank is benoemd tot slechts een ‘meekoppelopgave’ voor het Nationaal Programma Landelijk Gebied. Provincies wordt nu gevraagd om stank mee te nemen in de gebiedsplannen voor de landbouwtransitie. Denken deze bewindspersonen, gezien de slepende geschiedenis van dit dossier, dat het lokale bestuur in de probleemgebieden dit gaat doen?

Ik roep de bewindspersonen op om de gemeentes waar deze problematiek speelt te instrueren om gebruik te maken van de mogelijkheden onder de Crisis- en herstelwet om in te grijpen in de overlast-situaties.

Tot slot: rechters halen het ene na het andere technische lapmiddel voor de veehouderij onderuit.

Ze werken niet. Minder dieren betekent een verlossing voor omwonenden, maar ook voor de natuur, het klimaat, de waterkwaliteit en de volksgezondheid. Erkennen deze bewindspersonen dat?