Bijdrage Van Esch aan hoofd­lij­nen­debat Volks­ge­zondheid, Welzijn en Sport

Voorzitter.
“De gezondheid van Nederlanders kan zo veel beter. De manier waarop we zorg organiseren moet zo veel beter. Want doorgaan op de huidige voet is vastlopen. Die realiteit vraagt om echte verandering.”
Het zou een passage kunnen zijn uit het verkiezingsprogramma van de Partij voor de Dieren.
Maar deze zin werd opgetekend door deze drie nieuwe bewindspersonen van Volksgezondheid.
We leven in bijzondere tijden, voorzitter.
Lang heeft de Partij voor de Dieren moeten vechten voor de erkenning dat de status quo niet houdbaar is.
Dat een economisch model waarin oneindige groei op een eindige planeet centraal staat, ten koste gaat van zaken die niet in geld uit te drukken zijn. Schone lucht om in te ademen, gezond voedsel om te eten en goede zorg voor iedereen die dat nodig heeft.
Helaas, zo zal elke psycholoog beamen, komt met erkenning van je probleem nog niet vanzelf gedragsverandering.

Echte verandering vraagt om echte oplossingen, voorzitter:

1. Dat betekent dat we stoppen met die focus op geld en efficiency in de zorg. Geen zorgakkoorden meer, geen bezuinigingen op de verpleeghuizen en de jeugdzorg.
2. Dat betekent dat we ziektepreventie centraal stellen. Geen Preventieakkoord dat keer op keer een faalinstrument is gebleken maar wettelijke gezondheidsdoelstellingen die we gaan halen.
3. Dat betekent dat we het risico op een volgende pandemie door onze omgang met de natuur serieus nemen en de aanbevelingen van de commissie Bekedam opvolgen. Dat we gaan investeren in de GGD’en en in de zorgmedewerkers in de frontlinie.

Er staan heus wel een paar goede plannen in het coalitieakkoord. Die btw-verhoging op groente en fruit van het vorige kabinet was een fout, mooi dat dit eindelijk wordt teruggedraaid. Medisch specialisten komen op termijn misschien in loondienst…

Voorzitter, het kabinet zegt echte verandering te willen. Dan heb ik eigenlijk maar één vraag. Hoe dan? Hoe gaat het kabinet dit klaarspelen door slechts aan een paar knoppen te draaien?

Voorzitter. Dan de discussie over de stijgende zorgkosten. Men maakt zich druk dat de zorg het geld voor andere maatschappelijke opgaven zoals onderwijs in 2040 volledig gaat opsouperen.
Ik maak me eerlijk gezegd om nog iets druk als ik aan 2040 denk: Gortdroge hittegolven in de zomer, met grote gevolgen voor ouderen en risicogroepen.
Plotselinge hevige regenval en overstromingen zoals we hebben gezien in Limburg, waardoor mensen alles kwijtraken.
En dat zijn alleen de gevolgen voor Nederland op de korte termijn.
De WHO noemt de klimaatcrisis het grootste gevaar voor de volksgezondheid wereldwijd.

Voorzitter. We hebben nog 9 jaar om ervoor te zorgen dat de aarde niet met meer dan 1,5 graden opwarmt. Daarvoor moeten we af van het gebruik van fossiele brandstoffen.
Toch draait een van de belangrijkste sectoren in Nederland – de zorgsector – voor een heel groot deel nog op fossiel.
Als we van het gas af willen, of dat nou is vanwege het klimaat, vanwege Groningen of Rusland, of alle drie, dan moeten we ervoor zorgen dat onze essentiële sectoren gebruik kunnen maken van duurzame energie.
Toch ligt er geen realistisch transitieplan met harde, kwantificeerbare doelen voor de zorg om over te schakelen op duurzame bronnen.
Sterker nog, uit de evaluatie die we hebben gekregen van de duurzaamheidsplannen die er wél liggen – de Green Deal voor de Zorg – blijkt dat het klimaat niet op de radar staat bij het ministerie van VWS. Anno 2022.
Wat vindt de minister daar nou van? Is hij bereid zo snel mogelijk met een transitieplan voor de zorg te komen?

Voorzitter, we moeten de zorgsector helpen zich voor te bereiden op de toekomst.
Ik heb gesproken met twee mannen die afvalstromen willen verminderen door chirurgische instrumenten herbruikbaar te maken of te recyclen.
Er worden door artsen zelf behandelrichtlijnen opgesteld waarin de milieu-impact van medicijnen zichtbaar wordt gemaakt.
Ziekenhuizen nemen zelf het initiatief om plantaardige voeding te serveren waardoor hun patiënten sneller herstellen.
Hoe fantastisch deze initiatieven ook zijn, ze kunnen het niet zonder hulp van de overheid. De opgave is te groot, de financiële ruimte en de mankracht te klein.

Voorzitter, erkent de minister dat? Is hij bereid om op zijn ministerie de klimaatcrisis uit te roepen en het verschil te gaan maken?

Dankuwel.