Bijdrage Van Esch aan WGO wonen en ruimte

Voorzitter,

Ik begin vandaag met een helaas wat pessimistische samenvatting van de hedendaagse feiten:

De woningnood is nog altijd ongekend hoog.
Het beleid om de klimaatcrisis te bestrijden schiet grof te kort.
Het beleid om de natuur te versterken en de biodiversiteitscrisis te bestrijden worden maar vooruit geschoven alsof er niks aan de hand is.
Onze lucht en waterkwaliteit zijn veel te vuil en de bodem is op steeds meer plekken onherstelbaar vervuild.

Kortom, het lukt het kabinet niet om onze leefomgeving leefbaar te houden.

Wat het kabinet wel lukt is bouwen in beschermde natuurgebieden, afgelopen 5 jaar 90% meer gebouwd in beschermde natuur. Daar kom ik zo op terug.
Wat ook lukt is het doorgaan met plannen voor het aanleggen van extra asfalt, de A27 verbreden ten koste van bijzondere natuur is tekenend voor de prioriteitsstelling van deze regering.

Vandaag gaat het over die woningnood. Maar wie écht iets wil doen aan de woningnood moet een paar dingen nu toch wel doorhebben.
Wil je bouwen dan moet je de natuur beschermen.
Wil je de natuur beschermen dan moet je drastisch de stikstofdepositie doen afnemen.
Wil je de stikstofdepositie doen afnemen dan moet je het aantal dieren dat wordt gefokt in de veehouderij drastisch verminderen. Met 75% voor 2030.
Het is geen hogere wiskunde: na 3 jaar voortmodderen zou deze boodschap toch bij iedereen geland moeten zijn.

Het stoort mij wel een beetje de krokodillentranen te zien in de politiek en in de bouwsector over het sneuvelen van de illegale bouwvrijstelling. Je had kunnen weten dat dit ging gebeuren en we hebben er vaak genoeg voor gewaarschuwd. Maar de regering hield vol dat het wel kon. Hen moet je, als bouwsector, dan ook aankijken en oproepen nu wel met een permanente oplossing te komen.
Wat bij die permanente oplossing hoort, is ook gewoon berekenen hoeveel schade je aanbrengt aan de natuur bij het bouwen van woningen. Je moet ook gewoon de riolering, stroomnet, ondergrond, bereikbaarheid enzovoorts uitzoeken Dan is het uitzoeken hoeveel schade je de natuur berokkend, een logische in het rijtje.
En als de conclusie is dat je schade toebrengt die je niet mag toebrengen dan is het maar goed dat je dat weet. ? Anders overtreed je namelijk de wet en dan verleen je vergunningen die je helemaal niet mag verlenen.

Weet de minister of er onder de bouwvrijstelling projecten zijn vergund waarvan hij nu weet dat die eigenlijk onrechtmatig zijn geweest? Wat is de consequentie daarvan? En wat gaat hij doen om de daar veroorzaakte stikstofdepositie te compenseren?

En deelt de minister dat de allerbeste methode om gemeenten, provincies, bouwbedrijven en investeerders duidelijkheid en zekerheid te geven over de woningbouw.. is om de stikstofcrisis eens en voor altijd op te lossen? Dus wanneer gaat hij zijn politieke gewicht in de strijd gooien om een krimp van het aantal dieren te realiseren? Wanneer staat hij bij de minister van IenW op de stoep om erop te wijzen dat boeren uitkopen voor een idiote wegverbredingen niet past bij de prioriteit die woningbouw heeft? Bij de minister van LNV op de stoep om te vertellen dat het afgeven van een vergunning voor Schiphol of Lelystad Airport betekent dat er langer en meer mensen geen dak boven hun hoofd hebben. Graag een reactie.

Hoe moet het dan wel?
Nederland is het meest vee-dichte land ter wereld. Laten we daar vanaf stappen.
Een drastische krimp van het aantal dieren in de vee-industrie.
De boeren daarentegen, hebben we hard nodig. Die kunnen overstappen op allerlei andere vormen van landbouw. Akkerbouw, biobased materialen verbouwen, voedselbossen.
Overstappen met overheidssteun uiteraard.
Daarmee komt het oplossen van de stikstofcrisis in zicht en komt er veel ruimte vrij die ingezet kan worden om de natuur te versterken en waarna er ruimte komt om te bouwen.

Wat dat betreft vond ik het plan van het Economisch Instituut van de Bouw interessant klinken. Een plan om rondom bestaande woonkernen – zeker als ze goed met OV verbonden zijn – kleinschalige woningbouw te realiseren. Wat de PvdD betreft zitten daar echter ook andere voorwaarden aan vast waar je aan moet voldoen om überhaupt te kunnen bouwen zoals het drastisch verlagen van de stikstofuitstoot en het flink uitbreiden en versterken van de natuur.

Kan de minister reageren op de berichtgeving dat zijn beleid juist precies het tegenovergestelde doet? Hoe kan het dat er de afgelopen 5 jaar 90% meer gebouwd is in beschermde natuurgebieden? Kan de minister de geitenpaadjes die bouwen in, maar ook zeker rondom, de Natura2000 gebieden mogelijk maken zoveel mogelijk de pas af snijden?

Want dat beloftes, zoals niet bouwen in de natuur, niet altijd gepaard gaan met wettelijke garanties zien we vaker. Hoe kijkt de minister aan tegen de beloftes die gedaan worden en de wetgeving die erbij geleverd wordt. Ik zal drie voorbeelden geven.
Qua rijksregie, qua circulair bouwen en qua verduurzaming.

Allereerst de rijksregie. We hebben dit al wel eens vaker gezegd. De minister vertrouwt te veel op de NOVI terwijl die geen enkele juridisch positie heeft. En daardoor kan het zo zijn dat er verstandige adviezen komen. Bijvoorbeeld van de RLI en de Deltacommissaris die zeggen: De bodem en water moeten leidend zijn. En elke schop die je in de grond steekt moet bijdragen aan klimaatadaptatie.
Dat is klip en klaar.
Maar in de regeringsplannen en het regeerakkoord staat dan ineens dat water en bodem ‘sturend’ moeten zijn. Niet leidend. Maar sturend.
En vervolgens kijk je naar hoe het beleid dan uitpakt. En dan zie je dat deze minister gewoon 8000 woningen wil gaan bouwen in de diepste polder van Nederland. Bijna 7 meter onder NAP.
Dat illustreert precies hoe we van mooie woorden naar slechte plannen gaan.

Circulair bouwen dan. Een mooie belofte om de milieuprestatie van gebouwen te halveren van 1 naar 0,5. Hoe staat het daar mee? En ons bereiken signalen dat omdat de duurzaamheid van een gebouw steeds belangrijker wordt er ook flink gelobbyd wordt om de milieuprestaties van producten te greenwashen. Heeft het ministerie de kennis om hierop te controleren en te sturen?
Hoe garandeert de minister dat het stelsel van milieuprestatie voor bouwproducten werkt?
Dus hoe gaan we die mooie belofte waarmaken?

Tot slot, de minister heeft aangegeven niet te willen naar het erkennen van enkel glas als gebrek maar gebruik wil maken van financiële prikkels. Terwijl recent ook weer bleek dat normering gewoon het beste werkt. Dus laten we gewoon de norm stellen. Studentenorganisaties en Natuur en Milieu riepen ons hier ook nogmaals toe op.

Enkel glas is iets van het verleden. Kom op, uitfaseren.