Bijdrage Van Kooten-Arissen aan het overleg over Wadden

Voorzitter, dank u wel. De Wadden moeten beschermd worden. Het is een uniek stuk natuur waar het getij regeert en waar bodemdieren, vissen, zeehonden en trekvogels allemaal in een kwetsbaar evenwicht leven. Niet voor niets heeft het Waddengebied de werelderfgoedstatus van UNESCO gekregen. De Partij voor de Dieren doet niet aan voortrekkerij als het gaat om natuurgebieden. Alle natuur is waardevol en onmisbaar van zichzelf. De discussie moet gaan over hoe je die onmisbare natuur beschermt en hoe je de schadelijke menselijke invloeden zo veel mogelijk beperkt.

Voorzitter. Ook bij de Wadden gaat het opnieuw over de tegenstelling tussen economie en ecologie. Afgelopen week kregen wij een lange brief van de ministers over de beheerautoriteit Wadden. Het is een brief vol programmatische aanpakken, bestuurlijke overleggen en dus ook commissies, maar het is mij niet helemaal duidelijk welke keuze het kabinet maakt: economie of ecologie. Kan de minister toelichten waarom zij zo om de hete brij heen draait? Als dit het enige stukje natuur is dat er voor de VVD echt toe doet, kan deze VVD-minister dan bevestigen dat we wat betreft de Wadden consequent voor de natuur gaan kiezen, dat het kabinet de natuur adequaat gaat beschermen tegen de schadelijke gevolgen van menselijke activiteiten en dat dit hét stukje natuur is waarvoor we wel op de VVD kunnen rekenen?

Voorzitter. Dan de positie van de beheerautoriteit. De enige conclusie die ik uit de brief trek, is dat het een grote teleurstelling is, met alle respect voor de mensen die er de afgelopen maanden hard aan hebben gewerkt. De met veel bombarie aangekondigde beheerautoriteit Wadden wordt met dit kabinet toch wel een tandeloos overlegorgaan zonder macht en zonder middelen. De opgave van het kabinet was het wegnemen van het gebrek aan slagvaardigheid en daadkracht. Waarom is ervoor gekozen een beheerautoriteit te creëren met slechts het mandaat om mensen bij elkaar te brengen? Om de beheerautoriteit tanden te geven heeft de Partij voor de Dieren vorig jaar voorgesteld om van de Wadden een rechtspersoon te maken. Eigenlijk wuift de minister dat voorstel weg omdat de huidige internationale, Europese en nationale richtlijnen volgens haar voldoende zijn. Daar waar de overheid een natuurbeschermingsnetwerk laat liggen, kunnen we van belangenorganisaties wel verwachten dat zij het meest waardevolle beschermen en het anders afdwingen bij de rechter, zo lijkt de minister te suggereren. Dit is de omgekeerde wereld. De overheid moet haar natuur beschermen en als ze dat niet doet, moet ze haar beleid aanpassen. Kan de minister dat beamen? Daarnaast is recentelijk meermaals gebleken dat zelfs het winnen van een rechtszaak tegen de Staat geen garantie is dat de natuur of het klimaat beschermd worden.

Waar baseert de minister zich op? Waarom heeft zij geen navraag gedaan naar de ervaringen in Nieuw-Zeeland, zoals is gevraagd, en de effecten daar van de rechtspersoonlijkheid van de natuur op natuurparticipatie, eigenaarschap, verantwoordelijkheid, cohesie, lokale bewoners en gebruikers? Wil de minister toezeggen haar eerdere toezegging alsnog gestand te doen? Op welke termijn zal zij dat doen? De minister komt zo'n anderhalf jaar na haar laatste toezegging met deze Kamerbrief. Ik had op z'n minst verwacht dat de minister zich na zo'n lange tijd wat beter had laten informeren.

Tot slot nog een kort punt. Vanochtend was in het AD te lezen dat er de afgelopen weken opvallend veel dode zeehondenpups zijn aangetroffen langs de Noordzeestranden en in de Waddenzee. Uit de tellingen die worden gehouden, zou blijken dat de helft van de gevonden zeehondenpups dood is. Is de minister hiervan op de hoogte? Kan zij dit bevestigen? Kan zij aangeven of er onderzoek wordt gedaan naar de doodsoorzaak? Is de minister bereid om daartoe opdracht te geven?

Dank u wel, voorzitter.

Interrupties

Mevrouw Van Kooten-Arissen (PvdD):
Ik beluister de beantwoording en de bijdrage van de VVD met gemengde gevoelens. Want de collega van mevrouw De Vries, de heer Arne Weverling als ik me niet vergis, zei naar aanleiding van het PAS-debat: we kunnen wel toe met slechts twee natuurgebieden in Nederland, de Wadden en de Veluwe. Maar nu hoor ik de VVD alleen maar praten over het uitdiepen van vaargeulen en het borgen van het maatschappelijk en het economisch belang, ook in antwoord op vragen van mevrouw Kröger over de containerramp. Hoe ziet de VVD de bescherming van de Wadden eigenlijk?

Mevrouw Aukje de Vries (VVD):
Ik denk dat onze partijen daarin misschien iets van mening verschillen. Ik denk dat het heel goed is dat de Wadden een goed beschermd natuurgebied zijn. Dat moeten we op orde houden, maar het is ook een gebied dat van oudsher natuurlijk wel een bepaald medegebruik heeft gehad. Er wonen mensen op de eilanden, je moet naar die eilanden toe kunnen, er zitten havens en er vindt daar visserij plaats. Die aspecten horen van ons, vanuit de historie, ook bij het waddengebied. Je moet een goede balans zien te vinden tussen die twee, en ik denk dat dat ook prima kan met de koers die is ingezet.

Mevrouw Van Kooten-Arissen (PvdD):
Ik ben blij dat de minister de noodzakelijkheid en de urgentie inziet van het beschermen van dit zeer unieke gebied. In antwoord op onze Kamervragen heeft de minister geschreven dat er op dit moment slecht gehandhaafd wordt op de regels uit de Wet natuurbescherming en dat er maximaal ongeveer vier uur per dag gehandhaafd wordt op de Waddenzee. Kan de minister toelichten waarom daarop ingeboet wordt? Waarom heeft een extra investering in deze handhaving het niet gehaald op de lijst met investeringen in het Waddengebied? Want dat geeft wel een beetje een ander beeld. Aan de ene kant wordt er heel veel geld geïnvesteerd in doelstellingen en de bescherming van de Waddenzee; aan de andere kant wordt er niet gehandhaafd. Kan de minister daar wat duidelijkheid over verschaffen?

Minister Schouten:
Dat er niet gehandhaafd wordt, ontken ik. Er wordt gehandhaafd. De Waddenunit vaart er rond. Dat zijn onze ogen en oren. Zij kijken wat er aan de hand is en of ze zaken zien die niet deugen. Ik herinner mij de Kamervragen van de Partij voor de Dieren. Ik weet dat daarin gevraagd werd om nog meer afsluitingen, nog meer gebieden waar geen mensen mogen komen. Maar het is nadrukkelijk ook een gebied waar mensen wonen en werken. We hebben het net gehad over de boot naar Ameland, om maar iets te noemen, en er gaan nog wel meer boten. Als we het gebied helemaal afsluiten, heeft dat consequenties voor degenen die daar wonen. Dat is de afweging die je steeds moet maken met elkaar: aan de ene kant wonen, werken en recreëren; aan de andere kant de unieke waarden van het natuurgebied. Er wordt gehandhaafd. Er zijn permanent meerdere mensen aanwezig die erop toezien, dus dat er geen sprake van handhaving zou zijn, ontken ik.

Mevrouw Van Kooten-Arissen (PvdD):
De Partij voor de Dieren wil absoluut niet zeggen dat we het hele Waddengebied moeten afsluiten voor de mensen die er wonen en leven, maar wel dat de Wet natuurbescherming gehandhaafd moet worden. In antwoord op Kamervragen van Kamerlid Frank Wassenberg van de Partij voor de Dieren heeft u zelf geantwoord dat de handhaving per dag is teruggelopen. Wij vragen ons af hoe het mogelijk is dat een extra investering in de handhaving het niet heeft gehaald op de lijst met investeringen in het Waddengebied. Dat is een hele specifieke vraag, denk ik.

De voorzitter:
Ik herken deze ook.

Minister Schouten:
Nogmaals, er wordt gehandhaafd. Meerdere instanties zien erop toe en zijn ermee bezig. Ik noemde al de Waddenunit, maar we hebben ook de reguliere handhaving in het gebied. We bekijken echt nadrukkelijk hoe we de natuurwaarden kunnen verbeteren door ook afspraken te maken met de vissers, de mosselsector, de garnalensector. Wij zijn daar continu mee bezig. Ik denk dat je het zorgen voor het natuurgebied niet alleen kan afmeten aan het aantal uren handhaving dat daarvoor staat. Als je het vergelijkt met andere natuurgebieden in Nederland, denk ik dat er ook een behoorlijk aantal uren handhaving is. Het is een combinatie van factoren. Ik ben ervan overtuigd dat we daar ook echt de goede stappen zetten.

Mevrouw Van Kooten-Arissen (PvdD):
Voorzitter, dank u wel. Ik heb nog een aanvullende vraag over de rechtspersoonlijkheid voor het Waddengebied. Eerder dit jaar zijn natuurrechtadvocaten en rechtsgeleerden op bezoek geweest bij het ministerie om daarover van gedachten te wisselen en mee te denken over hoe daar invulling aan zou kunnen worden gegeven. Wat is er met hun input gedaan?
Dan kom ik nu op een punt waarvoor in mijn eerste termijn niet genoeg tijd had. Het is eigenlijk een heel praktisch voorbeeld van waar het gebrek aan daadkracht ten koste gaat van de natuur: de visserij op paairijpe spiering in de Waddenzee. Ons bereiken signalen dat er illegaal op spiering gevist wordt nabij de spuisluizen van Den Oever en Kornwerderzand. Dat is op geen enkele manier goed te praten, gezien de lage spieringstand en de slechte staat van instandhouding van de visetende vogels in het IJsselmeer. Bovendien bezwoer de minister mij vorig jaar dat het staand beleid is om spiering in staat te stellen te migreren vanuit het IJsselmeer en niet in de directe omgeving van de sluizen te vissen. Mij bereiken ook signalen dat die visvrije zone voor de sluizen van Kornwerderzand en Den Oever nog niet is gerealiseerd. Kan de minister dit bevestigen? Zo ja, wanneer wordt deze zone ingesteld? Is de minister bereid om in de tussentijd op te treden tegen illegale spieringvisserij, dat wil zeggen vissen zonder vergunning?
Dank u wel.

Minister Van Nieuwenhuizen-Wijbenga:
Dan was er nog één vraag van mevrouw Van Kooten over de rechtspersoonlijkheid. Er is inderdaad een gesprek geweest op het ministerie. Zij vraagt wat er met die input is gedaan. Die is serieus meegewogen door de betrokken ambtenaren, maar zoals ik al aangaf heeft dat niet tot een andere keuze geleid.