Bijdrage Van Kooten-Arissen AO Preven­tie­beleid

Voorzitter, dank u wel. Laatst werd weer door wetenschappelijk onderzoek bevestigd, ditmaal door het Leids Universitair Medisch Centrum en onderzoeksinstituut TNO, hoe belangrijk gezonde voeding is. Met een gezonder voedingspatroon kan maar liefst 90% van de diabetes type 2-patiënten tot een lagere bloedsuikerspiegel komen en 40% van de patiënten kan zelfs in zijn geheel van de medicijnen af. Maar wat zien we? Dit kabinet maakt groente en fruit duurder door de btw te verhogen en we eten veel meer vlees dan het Voedingscentrum aanbeveelt, 39 kilo tegenover het voedingsadvies van 26 kilo per jaar. Overigens blijkt ook uit vele onderzoeken dat een plantaardig dieet beter is voor de gezondheid. Maar producten zijn ook te vet, te zout of te zoet. Onze kinderen worden dagelijks bestookt met reclame voor ongezonde producten. Ook wij volwassenen ontkomen niet aan de dagelijkse omgeving vol ongezonde gemakkelijke producten.

De logische stijging in overgewicht en obesitas als gevolg daarvan wordt door doctor Maartje Poelman van de Universiteit Utrecht dan ook omschreven als een normale reactie op een abnormale voedselomgeving. De overheid probeert al jaren de toename in overgewicht te bestrijden, maar is daar onsuccesvol in. Waarom? Omdat ze zelf lijdt aan wat journalist Teun van de Keuken "de ziekte van het convenant" noemde. Altijd mag de sector weer aan tafel komen zitten om te regelen dat hij er goed van afkomt. Een industrie die ons alleen maar meer wil verkopen, gaat natuurlijk geen maatregelen aandragen die leiden tot het tegenovergestelde. Zonder serieuze maatregelen mag je ook geen serieus succes verwachten. Het blijkt ook uit de convenanten die in de afgelopen jaren zijn gesloten. De doelstelling voor 2020 van het Akkoord Verbetering Productsamenstelling gaan we niet halen. Zelfs de Nederlandse Reclame Code, die veel te slappe doelstellingen heeft, gaan we niet halen. Wat moeten we dan wel doen? We moeten af van die abnormale voedselomgeving en we moeten een gezond voedingspatroon gewoon veel makkelijker maken. We vragen de staatssecretaris daarom een aantal punten mee te nemen in het opstellen van het nationaal preventieakkoord.

Punt 1: onthoud te allen tijde dat het belang van de industrie niet ter zake doet voor de gezondheid en het welzijn van de bevolking.

Punt 2: stel heldere regels voor de industrie op. We zien bijvoorbeeld het succes van de Britse suikertaks; die is al een aantal keer door verschillende collega's genoemd. Met één heldere regel — u stopt maximaal zoveel suiker in uw frisdrank en anders komt er een taks op — was nog voor de invoering van de maatregel de hoeveelheid suiker in de Britse frisdrank al met 30.000 ton teruggebracht. Kan de staatssecretaris uitleggen wat hem tegenhoudt om dit soort bewezen effectieve maatregelen te nemen? Het regeerakkoord stelt namelijk dat deze regering maatregelen wil nemen die bewezen effectief zijn. Ze krijgt ze zo in de schoot geworpen. Zou dit niet ook kunnen werken voor andere ingrediënten, bijvoorbeeld kunstmatige toevoegingen, gehaltes aan vet en zout?

Punt 3: gebruik de prijsprikkels op de juiste manier in plaats op de verkeerde manier. Maak fruit en groente dus niet duurder maar juist goedkoper en vlees en snacks duurder. Kan de staatssecretaris aangeven waarom groente en fruit duurder worden gemaakt, terwijl die juist veel mensen gezonder maken?

Punt 4: verbied kindermarketing voor ongezonde voeding in zijn geheel, dus niet alleen een verbod op het gebruik van bekende kinderidolen. De Partij voor de Dieren vroeg hier ook al om tijdens het begrotingsdebat VWS vorig jaar. Toen werd er eigenlijk gezegd: heb geduld, we wachten de monitoring af, dus de conclusies van de branche en de sector en de afspraken die daar zijn gemaakt. De monitoring is er nu. Nu blijkt dat kinderen nog steeds op allerlei manieren bloot worden gesteld aan kindermarketing. De Partij voor de Dieren vindt samen met de Partij van de Arbeid en een aantal andere partijen dat het nu echt weleens tijd wordt voor serieuze maatregelen en regelgeving.

Ook wil ik de staatssecretaris vragen om bij het kijken naar een nieuw voedselkeuzelogo op de verpakkingen uitgebreid te kijken naar het stoplichtsysteem: rood als er echt iets te veel van in zit, oranje als je ermee op moet passen en groen als het gezond is. Kan de staatssecretaris verder zorgen dat het mogelijk wordt om in één oogopslag te zien of een product dierlijke ingrediënten bevat of niet? Vegetariërs en veganisten, een sterk groeiend deel van de bevolking, moeten nu vaak met een E-nummerwoordenboek in de hand de gehele ingrediëntenlijst van een product lezen en in het woordenboek kijken om te zien of ze het product wel of niet kunnen kopen. Het zou dus heel erg behulpzaam zijn als daar een logo op komt.

Voorzitter, tot slot. Laat de staatssecretaris de invloed van een groene leefomgeving op de gezondheid niet onderschatten. Wilt u er bij uw collega-minister Ollongren van Binnenlandse Zaken op hameren dat zij de groene omgeving niet voortvarend vol laat bouwen, zoals zij wel heeft aangekondigd?

Voorzitter, dank u wel.