Bijdrage Van Kooten initi­a­tief­nota’s “Droge voeten” en “Veen red je niet alleen”

Voorzitter, dank u wel. Allereerst wil ik de initiatiefnemers van harte bedanken voor hun initiatiefnota's.

Veenoxidatie, bodemdaling, verzakking, verstening van bewoond gebied, klimaatbestendigheid van rivieren, drinkwaterbeleid, intensieve landbouw die steeds intensiever wordt: het zijn immens grote uitdagingen waar wij in Nederland voor staan, en niet sinds kort. Het zijn processen die al decennialang om snel en doortastend handelen vragen. Tot op heden heeft Nederland onvoldoende maatregelen genomen om bijvoorbeeld bodemdaling en veenoxidatie te stoppen. Weersextremen kunnen niet opgevangen worden met overstromingen, versnelde bodemdaling en veenoxidatie tot gevolg.

De initiatiefnota's bevatten veel goede initiatieven, waar de Partij voor de Dieren van harte achter staat. Maar ja, het is wel vijf over twaalf. Dat is meteen mijn eerste vraag aan de initiatiefnemers. Ondanks dat D66 en GroenLinks in vele coalities op decentraal niveau hebben deelgenomen aan het bestuur van provincies, gemeenten en waterschappen, ondanks dat D66 dat op rijksniveau gedaan heeft, is er tot op heden geen doortastend overheidsbeleid gevoerd om het tij te keren en de oxidatie te stoppen. Waarom is dit geen initiatiefwet? Bij de behandeling van een initiatiefnota kunnen er moties ingediend worden — ook heel belangrijk — maar waarom niet meteen flinke stappen maken en overheidsbeleid formuleren, wettelijk vastleggen en uitvoeren wat nodig is? Waarom altijd pas in actie komen als het bijna te laat is? Er is regie nodig — de sprekers voor mij hebben het ook al genoemd — want anders zou dit een geval worden van mooie woorden, maar weinig daden.

Voorzitter. De afgelopen decennia hebben schaalvergroting en intensivering in de landbouw gezorgd voor steeds minder dieren in de wei, een monocultuur aan raaigras, die de Partij voor de Dieren "de groene woestijn" noemt, waar haast niets meer groeit of bloeit. Er is een insectensterfte van 70% tot 80%, er is een afname van de biodiversiteit in een vrije val naar 15% van wat het ooit, 150 jaar geleden, was.

Voorzitter. De huidige manier van voedselproductie is onhoudbaar en brengt schade toe aan ons ecosysteem. Gelukkig zien steeds meer partijen dat. Ook de minister van LNV ziet het, maar de landbouw wacht al twintig jaar op een minister met lef en op overheidsbeleid met lef. Hoe denken de indieners van deze initiatiefnota daaraan bij te dragen? Is D66 als coalitiepartij bereid om de keuzes te maken die nodig zijn? Een initiatiefnota waarin gewasbescherming wordt genoemd in plaats van gif, maakt mijn partij namelijk een beetje moedeloos. Willen de initiatiefnemers inzetten op een einde aan de mestfabrieken die de mestberg moeten oplossen, waaronder het landschap, de natuur en onze bodem zuchten en steunen? Hoe willen de initiatiefnemers naar robuuste rassen zonder genetische manipulatie en een einde aan het gifgebruik? Nederland behoort immers tot de topdrielanden met het hoogste gifgebruik per hectare in de Europese Unie, met veelal onomkeerbare gevolgen voor het bodemleven. Zijn de initiatiefnemers met de Partij voor de Dieren van mening dat er een integrale visie nodig is op de toekomst van de landbouw en het landgebruik, en dat Nederland alleen door deze taboes niet uit de weg te gaan en de moeilijke keuzes te maken die nodig zijn, klimaatbestendiger, duurzamer en diervriendelijker kan worden?

Voorzitter. In de initiatiefnota ziet de Partij voor de Dieren de inzet op de kringlooplandbouw. Hoewel dit een ontwikkeling is die wij ondersteunen, zijn bijvoorbeeld in de kringlooplandbouwvisie van de minister geitenstallen met 17.000 geiten nog steeds geen probleem. Willen de indieners dit herformuleren naar de kleinschalige biologische landbouw? En zijn ze de verkleining van de veestapel niet vergeten in de beslispunten?

Voorzitter. In de nota wordt ingegaan op alternatief landgebruik. Ik citeer: "Hoewel er nog veel meer langdurig onderzoek gedaan moet worden, lijkt verandering in landgebruik de beste manier om veenbodemdaling tegen te gaan." Ik vraag de initiatiefnemers om zich niet langer te verschuilen achter nog meer onderzoek naar problemen waarvan de oorzaken allang duidelijk zijn. Er is namelijk geen tijd te verliezen. We kunnen niet nogmaals tien jaar wachten op onderzoeksresultaten. Zien de indieners dat?

Voorzitter, ik zie dat ik over mijn tijd heen ben. Dank u wel.