Bijdrage Van Raan aan algemeen overleg over belas­ting­ont­wijking

Voorzitter, op aandringen van de Partij voor de Dieren zegde Alan McLean van Shell in 2019 iets belangrijks toe: “Wij zullen transparant informatie publiceren over de winsten, verliezen en belastingen die we betalen in elk land waar we opereren, zulks tot tevredenheid van – hij zei charities and NGO’s, .”

En inderdaad: eind december 2019 publiceerde Shell een zogeheten ‘country-by-country report’ over 2018. Shell is de eerste Nederlandse multinational die dit doet en dat vind ik een compliment waard.

Bij deze geef ik dat graag, ere wie ere toekomt.

Het rapport bevestigt ook wat we al wisten: namelijk dat Shell winstbelasting ontwijkt.

Maar we weten niet welke strategieën Shell daarbij gebruikt, welke mazen, welke rulings.

En laten we niet vergeten: Shell ontwijkt waarschijnlijk nog steeds.

En dat is ten slotte waar het om gaat: dat Shell stopt met belasting ontwijken en gewoon fatsoenlijk belasting betaalt..

Maar dat gebeurt nu niet.

Is hij om te beginnen bereid om aanvullende eisen te stellen aan dat rapport, zodat we ook te weten komen hoe Shell precies te werk gaat?

Voorzitter, Shell heeft laten zien dat het kan. Álle multinationals zouden jaarlijks aan publieke country-by-country reporting moeten doen.

Nederland is niet echt een koploper op het gebied van belastingtransparantie.

De commissie Ter haar deed daar duidelijke aanbevelingen over. Is de staatsecretaris bereid om van bedrijven te vragen dat ze jaarlijks te publiceren hoeveel winst ze in Nederland maken en hoeveel belasting ze daarover hebben betaald. De toegezegde verkenning is veel te weinig concreet.

Voorzitter, jaarlijks lopen andere landen ruim 30 miljard euro mis door Nederland.

Het tegengaan van belastingontwijking vraagt een bredere inzet van het kabinet. Ik ga dit laten zien aan de hand van een casus, die van de Oekraïense plofkippengigant MHP.

Los van het dierenleed en de milieuschade die dit bedrijf veroorzaakt, blijkt het ook nog eens belasting te ontwijken via brievenbusmaatschappijen in Luxemburg en Cyprus.

Wat Nederland daarmee te maken heeft? MHP wordt mede mogelijk gemaakt door

1. ons ekv-instrumentarium
2. financieringen door commerciële Nederlandse banken
3. ontwikkelingsbanken waar Nederland deel van uitmaakt

Atradius, de Rabobank, huisbankier van de overheid-ING, de EBRD, de EIB en de IFC: allemaal hebben ze MVO-beleid, maar allemaal financieren ze óók deze belastingontwijkende plofkipfabriek.

Dit valt ook Nederland aan te rekenen.

Is de staatssecretaris het ermee eens dat het een kwalijke zaak is dat bedrijven zoals MHP, die gebruik maken van agressieve belastingontwijkingsstructuren, straffeloos financiële ondersteuning uit Nederland kunnen blijven krijgen? Is hij bereid om het laaghangend fruit te pakken en er bij Atradius op aan te dringen om MVO-beleid te ontwikkelen gericht op belastingontwijking? Zou hij bereid zijn om jaarlijkse publieke country-by-country reporting als voorwaarde te stellen voor exportsteun uit Nederlands belastinggeld? Is hij bereid en om een strategie te ontwikkelen zodat het volgende kabinet zich binnen ontwikkelingsbanken kan inzetten voor jaarlijkse publieke country-by-country reports als voorwaarde?

Voorzitter, ik rond af. Nederland zelf loopt jaarlijks ook vele miljarden mis, door de fossiele fiscale prikkels die het kabinet ondanks een motie van onder meer mijzelf maar niet wil elimineren. En we hebben ook niet de vliegbelasting en de CO2-heffing die we nodig hebben.

Ons belastingparadijs lijkt dus bovenal ook een plek te zijn waar de vervuiler bepaalt, in plaats van waar de vervuiler betaalt.

Heeft de staatssecretaris een idee van waar het publieke country-by-country report van Shell over 2019 blijft?

Tijdens het Duits voorzitterschap van de Europese Raad ontstond er een kans om hier een akkoord over te bereiken, door de veranderde houding van Oostenrijk op dit gebied. Is er nog contact geweest met Duitsland om progressie te boeken, zoals Tax Justice het kabinet had verzocht? Wat kwam daaruit of waarom is dit niet gebeurd?

Nederland is een ordinair belastingparadijs en dat schaadt ontwikkelingslanden.

De gevolgen van de klimaat- en biodiversiteitscrises treffen als eerste vooral arme landen. Een paar dagen geleden is er nog een gletsjer afgebroken in India. Arme landen hebben hun belastinginkomsten extra hard nodig.

Maar wat doen wij?

1. Wij verergeren de klimaatcrisis. Met onze fossiele exportsteun van jaarlijks 1,5 miljard en onze losbandige banken en andere weapons of mass destruction.
2. We zijn niet bereid om meer neer te leggen voor klimaatadaptatie
3. En dan ontnemen we hen óók nog eens de mogelijkheid om zelf meer inkomsten te genereren

Dat moet echt veranderen. Want volgens mij staan veel partijen hier ook niet te springen om straks klimaatvluchtelingen op te nemen.