Bijdrage Van Raan aan algemeen overleg over staats­deel­ne­mingen

Voorzitter,

Ook hier, in dit debat, hebben we het over de klimaatcrisis, en de noodzaak om onze broeikasgassen-uitstoot zo snel mogelijk, zo veel mogelijk terugdringen.

Investeringen in de fossiele sector zijn daarom niet langer de gestrande bezittingen van de toekomst, maar de gestrande bezittingen in het nu.

Dat besef lijkt nog altijd niet geland te zijn bij de man die ons geld beheert: de minister van financiën.

De directie van KLM weigert zich al jaren voor te bereiden op de onvermijdelijke krimp van de luchtvaart.

Desondanks blijft deze minister bereid belastinggeld uitgeven aan deze fossiele sector.

Eerst werd er 744 miljoen euro uitgetrokken voor de bliksemaankoop aandelen Air France-KLM.

Daarna zijn 3,4 miljard aan leningen en garanties zonder serieuze klimaatvoorwaarden gegeven , en de free refills zijn eigenlijk ook al toegezegd

In het debat daarover vroeg ik aan het kabinet hoe KLM deze lening gaat terugbetalen.

In een markt die vanwege het klimaat en hinder zal gaan krimpen.

Deze minister van financiën kon dat toen niet uitleggen. Die liet dat over aan de minister van Luchtvaart die dat vervolgens ook niet kon uitleggen.

Heeft de minister inmiddels wel een antwoord? Hoe gaat KLM de lening terug betalen in een krimpende markt?

KLM gaat deze leningen waarschijnlijk helemaal niet terugbetalen.

Worden onze leningen, net als de Franse, ook omgezet in een eeuwigdurende leningen? Ik heb daar een aantal vragen over:

Klopt het inderdaad dat de aanvraag voor goedkeuring van de EU voor de omzetting van het Franse gedeelte al in Brussel ligt, zoals de Franse Publicatie La Tribune maandag stelde?

Zit daar ook de Nederlandse directe lening van 1 miljard bij? Of wordt dat een aparte aanvraag?

Klopt het dat, indien deze lening aldus wordt omgezet in een eeuwigdurende lening en telt als eigen vermogen, deze vorm van kapitaal verschaffing betekent dat er alleen een beroep wordt gedaan op de Nederlandse belastingbetaler en niet op de andere aandeelhouders van KLM?

Voorzitter, dat is toch niet uit te leggen aan de Nederlandse belastingbetaler?

Sterker het is een dure truc om het aandelen kapitaal niet te verwateren en bovendien doen de andere aandeelhouders dus niets!

Ik hoor daarnaast ook graag of de rijke oliehandelaren en Ierse leasemaatschappijen inmiddels ook al netto-betalers zijn in deze hele steunoperatie.

Alsof de bodemloze put niet diep genoeg is, liet minister Hoekstra doodleuk doorschemeren dat hij graag bereid is om nóg een keer de portemonnee te trekken voor KLM.

Het is “the gift that keeps on giving”

Over het smakeloze plan om de vergoedingen voor de commissarissen te verhogen is al het nodige gezegd en ik sluit me daar bij aan. Zeker smakeloos omdat tegelijkertijd deze minister – tevens lijsttrekker van het CDA – alvast zinspeelde op een kille bezuinigingsronde.

Zijn cultuur en onderwijs er straks wéér de dupe van dat er zo veel geld is uitgegeven aan KLM?

Heeft de minister dan niets geleerd van zijn gekelderde aandelen in het moederbedrijf?

Beseft de minister hoeveel risico’s hij neemt door miljarden belastinggeld over te hevelen naar de fossiele luchtvaartsector?

Beseft hij wel dat de ongebreidelde steun voor de fossiele sector niet alleen risico’s met zich meebrengt voor de overheidsfinanciën, maar vooral ook grote risico’s voor het klimaat.

Voorzitter, dat kunnen we ons simpelweg niet permitteren.

Toch participeert de minister ook in zijn andere deelnemingen geregeld vooral ‘risico-vergrotend’ en ‘risico-verspreidend’, in plaats van ‘risicodragend’.

Neem ontwikkelingsbank FMO. Volgens de minister een voorbeeld op Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen-gebied.

Maar ondertussen financiert FMO palmolieplantages waar grove mensenrechtenschendingen en ernstige milieudelicten voorkomen.

En FMO gaat daar niet mee stoppen ook. In zijn antwoorden op onze vragen zegt de minister dat hij aandeelhouder op afstand is en het “aan deelnemingen zelf is om te bepalen hoe individuele investeringen zich verhouden tot klimaatdoelstellingen en andere (impact)doelstellingen.”

Hij wil financiële instellingen niet aansporen om gericht actie te ondernemen tegen specifieke misstanden. En hij gaat ook niet zorgen voor bindende wetten en regels voor financiële instellingen op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Hij wil het niet eens de mogelijkheden onderzoeken.

Klopt het dan dat FMO het vrijblijvende MVO-beleid aan zijn laars kan blijven lappen?

Moet ik nu concluderen dat hij inderdaad ook niet voornemens is om FMO aan te sporen om gericht actie te ondernemen ten aanzien van deze misstanden?

Vindt de minister ook niet dat hij zichzelf als publiek aandeelhouder hier een beetje te veel op afstand plaatst?

En hoe overbrugt hij eigenlijk de afstand tussen de theorie van ‘FMO als MVO-voorbeeld’ en de praktijk van FMO als ‘weapon of mass destruction’?

Voorzitter, Ik wil het tot slot nog kort hebben over de kwaliteit van de inlichtingen die wij hebben ontvangen over de deelneming ‘Bonaire Brandstof Terminals B.V.’

De Rutte-doctrine is dood. Leve de Rutte-doctrine!

De inlichtingen zijn namelijk echt matig en dat gaat ook de minister van Financiën aan.

Sommige van onze vragen zijn compleet genegeerd, we krijgen niet de stukken waar we om vragen, er wordt nogal vaak verwezen naar de businesscase, maar die is niet openbaar (alleen voor Kamerleden),

Sterker, we worden zelfs verwezen naar “de antwoorden op de vragen 15, 16, 17 en 18”.

Terwijl de vragen niet eens genummerd zijn! Over minder dan twee weken kan het kabinet voor 10 miljoen euro aan Nederlands belastinggeld, en mogelijk in de toekomst nog veel meer, een fossiel staatsbedrijf oprichten in het Caribisch gebied, en wij hebben nu nog steeds nauwelijks inzicht in de besluitvorming die hieraan vooraf is gegaan.

Is de minister het met ons eens dat dit controversieel is?