Bijdrage Van Raan aan commis­sie­debat Mijnbouw/Groningen

Voorzitter, sommige zaken zijn eenvoudig. Boren naar nieuw gas is onaanvaardbaar, Boren in een beschermd natuurgebied is onaanvaardbaar. Boren naar nieuw gas in een beschermd natuurgebied zou ondenkbaar moeten zijn.

Met dit ontwerpinstemmingsbesluit tot vergunning verlenen voor boren naar gas boven Ternaard laat het kabinet twee dingen zien:

1. dat voor haar een goede toekomst van jongeren optioneel is, zolang die haalbaar en betaalbaar is, ik citeer uit de vorige week uitgesproken Duurzame Troonrede door Werner schouten. Het blijven gebruiken van de huidige fossiele infrastructuur en bewezen voorraden zorgt er nu voor dat de kans om onder de 1,5 graad te blijven bijna verkeken is. Nieuwe studies vertellen aan ons dat gas in de grond moet blijven.
2. dat er wel mogelijkheden zijn om vergunningverlening te stoppen, maar dat het kabinet daar gewoon niet voor kiest. Hij sjoemelt daardoor met de rechtstaat door eerst bedrijf boven burger te stellen en dan te doen alsof hij geen keus heeft. Maar dat is niet zo.

Voorzitter, gasboringen bij Ternaard vormen een extra ingreep, boven op de stapel al vergunde ingrepen in een kwetsbaar gebied. Maar de onderzoeken naar de cumulatieve effecten van gestapelde mijnbouw, hand aan de kraan en bodemdaling/zeespiegelstijging, zijn nog niet afgerond. Dat is ook al een paar keer gememoreerd.

Erkent hij dat hij dus helemaal niet de werkelijke gevolgen op de langere termijn kan inschatten?

En alleen daarom al voldoende reden heeft om de vergunning in te trekken?

De Waddenvereniging heeft een strategie bedacht, die ook 10 andere Nederlandse natuur- en milieuorganisaties en Urgenda onderschrijven. De minister hoeft geen toestemming te geven, zolang de minister van LNV aangeeft dat zij de lopende onderzoeken afwacht en op dit moment nog niet kan oordelen over de natuur en milieueffecten van de voorgenomen gaswinning. Hij kan de minister van LNV, die hier nu zelf niet bij is, vragen of zij wil aangeven dat zij de lopende onderzoeken afwacht, en pas na afronding van de onderzoeken een oordeel over de natuur en milieueffecten kan geven. Wat vindt hij van deze strategie? Is hij bereid om deze te volgen, om de vergunning in te trekken, of op zijn minst geen onomkeerbare stappen te zetten?

Voorzitter,

De minister lijkt hier dezelfde strategie toe te passen als bij het debat over Tata Steel, een doorzichtige, glibberige afleidingsmanoeuvre.

Namelijk je kijkt alleen naar wat er niet mogelijk is, en dat vergroot je net zo lang uit totdat de andere mogelijkheden uit het blikveld verdwijnen. Hij is demissionair, het besluit was al genomen, er wordt aan de regels voldaan… het kan niet, ik zou misschien wel willen, maar ik kan niet.

Voorzitter, zo doet de minister de rechtstaat tekort. Er zit veel meer in onze rechtstaat, alleen is dit kabinet niet bereid om alles eruit te halen wat erin zit.

Heeft de minister eigenlijk advies ingewonnen over de mogelijkheden om de vergunningen niet te verstrekken?

Voorzitter, er zijn allerlei opties. De Waddenverenging gaf u er al één, er zijn er meer:

Niet alleen de onzekere gevolgen voor de natuur kunnen argumenten zijn, ook iets niet ‘passend’ vinden, op grond van een Werelderfgoedstatus kan een argument zijn.

Is de minister bereid daar naar te kijken?

De Mijnbouwwet geeft de minister de bevoegdheid om een vergunning of winningsplan te wijzigen of te weigeren voor zover de vergunning geldt voor het op grond van de Overeenkomst inzake de bescherming van het cultureel en natuurlijk erfgoed van de wereld aangewezen werelderfgoedgebied Waddenzee.

Het staat er gewoon. Is de minister bereid daar naar te kijken?

Voorzitter, in het stikstofdossier heeft minister Schouten van LNV wel advies ingewonnen bij de Landsadvocaat. Willen we de stikstofcrisis snel oplossen, dan moet de overheid de vergunningen intrekken van boeren die te veel stikstoffen uitstoten in de buurt van natuurgebieden. Dat gaat zelfs verder dan onteigening, wat niet snel genoeg tot resultaat leidt.

Heeft de minister advies ingewonnen bij de Landsadvocaat om de vergunning te kunnen weigeren? Wat is daar uit gekomen of is bereid alsnog advies in te winnen?

Zelfs als hij er echt van overtuigd was dat hij écht niks kon, maar de wetenschap wil volgen dat fossiele reserves in de grond moeten blijven, dan had hij ook de NAM en Shell dringend kunnen verzoeken om de aanvraag in te trekken. Waarom heeft hij daar niet voor gekozen?

De minister zegt dat hij de vergunning voor de gaswinning bij Ternaard niet kon tegenhouden, want hij is maar een demissionaire minister. Maar, in juni kon er wel demissionair een ministeriële regeling opgetuigd worden waarmee gasboringen aantrekkelijker worden. Hoe zit dat?

Onderzoeksjournalist Kim van Keken muntte de term ‘demissionair shoppen’ en slaat daarmee de spijker op zijn kop. Want wat de minister aan het doen is, is demissionair shoppen.

Voorzitter,

Terwijl de minister zijn onzalige toestemming verleent voor nieuwe gasboringen bij Ternaard, staan er al zo’n 150 platforms in het Nederlandse deel van de Noordzee, en een toenemend aantal daarvan staat leeg. Klopt het dat het verwijderen van platforms wettelijk verplicht is? En klopt het dat er geen einddatum op zit? Hoe had de minister de verwijdering van materiaal voor de gasboringen bij Ternaard eigenlijk ingeregeld?

Bewoners zeggen: niet doen. Gemeente, provincie & eilanden: niet doen. UNESCO NL: niet doen. 39.000 waddenliefhebbers: niet doen. Natuurorganisaties: niet doen. Wetenschappers: niet doen.

En wat doet de minister: hij gaat het wel doen. Tegen alles en in iedereen en de beste beschikbare wetenschappelijke kennis in. Het is roekeloos dat hij dit doet, hij hééft mogelijkheden om dit tegen te houden, dus ik vraag de minister: is hij op dit moment bereid zijn besluit terug te draaien?

Voorzitter, dank u wel.