Bijdrage Van Raan aan debat gaswinning Groningen

Na vele pleidooien van burgers, wetenschap, politieke partijen die verder kijken dan kortetermijnbelangen en -tot slot- aardbevingen, deed het kabinet eindelijk wat nodig was: het besluit om de gaswinning in Groningen af te bouwen. Eindelijk veiligheid en leefbaarheid boven financiën. Eindelijk mensen en klimaat boven geld. Eindelijk zekerheid.

Voorzitter, met dit besluit tot afbouw mag natuurlijk geen schijnoptimisme worden gecreëerd rondom die veiligheid van Groningers. Steeds is door het SODM geconstateerd dat ook na vermindering van winning de kans op grote bevingen blijft bestaan.
Het KNMI geeft aan op voorhand niet te kunnen zeggen hoe de seismiciteit zich zal ontwikkelen en vooralsnog heeft de huidige vermindering nog weinig effect op de bevingen.
De Nationaal Coördinator Groningen, burgemeesters in de regio, gedupeerden in het aardbevingsgebied: allemaal staan ze achter de afspraken voor de versterkingsoperatie.

En deze afspraken worden nu eenzijdig geschonden van de kant van de minister en het nieuwe uitgangspunt lijkt ‘goedkoop’ te worden in plaats van veiligheid en zekerheid.
Voorzitter, de nieuwe en onnodige onzekerheid die de minister nu heeft veroorzaakt is onverteerbaar, onverantwoord en onoorbaar.
De feiten zijn niet veranderd, de opdracht is niet veranderd, de behoeften zijn niet veranderd, maar het gedrag van de minister wel en niet ten goede. Dat is irrationeel van hem.

Voorzitter: er is nóg een reden waarom wij snel van het Gronings gas af moeten: het klimaat. De manier waarop de gaswinning nu wordt teruggebracht is slecht nieuws voor de toekomst van onze leefomgeving en van volgende generaties. Namelijk door nog voor jaren afhankelijk te blijven van buitenlands gas: er wordt ons een stikstoffabriek in de maag gesplitst waarmee we op grote schaal gas kunnen importeren. Kosten: een half miljard euro, een lock-in van de bovenste plank: minister en fossiele industrie zullen eisen dat deze de komende decennia in gebruik blijft. Wetende dat de import van gas en de productie van stikstof ontzettend schadelijk zijn voor het klimaat. TU Delft heeft berekend dat alle stikstoffabrieken samen net zoveel energie verbruiken als 300.000 tot 570.000 huishoudens[1].
De minister, de beschermer van het klimaat, noemt vervolgens geen enkele klimaatcompensatie voor deze extra uitstoot. Dat is wederom irrationeel gedrag. Graag een reactie.

En dat terwijl kapitaal dus ook kan worden geïnvesteerd in écht duurzame alternatieven. Wetenschappers geven bijvoorbeeld productie van biogas uit zeewier terecht veel aandacht. Rapporten stellen dat er jaarlijks pakweg zes miljard kuub aardgas mee kan worden vervangen, ongeveer een kwart van de huidige Groningse gaswinning[2]. Daarmee kan de bouw van een stikstoffabriek voorkomen worden. We kunnen daarmee in een keer de 170 grootste Groningse gasverbruikers van een alternatief voorzien.

Zoals het er nu uitziet, zullen echter slechts enkele grootgebruikers kiezen voor echte verduurzaming. Natuurlijk kiest het leeuwendeel van deze –zwaar fiscaal gesubsidieerde- fossiele grootgebuikers voor omschakeling naar buitenlands gas of gas uit de kleine velden. De minister en de fossiele grootverbruikers creëren willens en wetens een verlenging van gasverslaving.

Voorzitter, de minister kiest een tweesporenbeleid om onze gasverslaving te voeden. Enerzijds zet hij in op de import van gas, anderzijds voor verdere exploitatie van eigen gasvelden. In april schrijft hij dat hij nog maar liefst 60 winningsplannen in behandeling heeft. Gaswinning op zee gaat zelfs fiscaal gestimuleerd worden. De gassector krijgt een fors fiscaal voordeel omdat de minister, ik citeer, zich zorgen zegt te maken om het “economisch perspectief voor de offshore gassector”.

Het zou fijn zijn als de minister zich meer zorgen zou maken over het klimaat dan over de portemonnee van de gasjongens. Maar dat is niet zo. Voor onze toekomstige generaties en dus voor ons is het noodzakelijk om al het gas in de aarde te houden. De minister gaat het niet doen. Het zou fijn zijn als de minister zich meer zorgen zou maken over omwonenden van kleine gasvelden, dan over de portemonnee van de gasjongens. Maar dat is niet zo. Fracking wordt niet uitgesloten. Aardbevingen ook niet.

Er is veel protest en onrust om de kleine gasvelden. Terecht. Van Aalburg tot Harlingen. Van Brabant tot in het Groene Hart komen bewoners in verzet om geen tweede, derde, vierde Groningen te worden. Voor bewoners is het noodzakelijk om al het gas in de aarde te houden. De minister gaat het niet doen.

Voorzitter, waar de minister de industrie met een half miljard steunt om fossiel te blijven, bespaart zijn huidige beleid de gebouwde omgeving slechts 0,4 tot 1,8 miljard laagcalorisch gas in 2030 aldus het PBL, en dat terwijl de gebouwde omgeving een besparingspotentie heeft van 6 miljard kuub. Terwijl hij succesvolle maatregelen schrapt zoals de salderingsregeling. Dat is irrationeel gedraag.

Consistent beleid richt op Hier en nu, Later en Elders, precies zoals het Brede Welvaartsbegrip voorstaat. En de minister gaat het niet doen.

Hoe wel? Fossiel blijft in de grond, de overheid investeert alleen duurzaam en de overheid past het fiscale regime en regelingen op transities aan en niet op het in stand houden van destructieve gevestigde belangen. En… houdt zich aan de afspraken.

Aan het begin spraken we van het irrationele gedrag van de minister ten aanzien van de samenleving. Afspraken eenzijdig verbreken met een gekwetste bevolking. Hoe ongevoelig kan je zijn?
Aan het einde moeten vaststellen dat de minister ook irrationeel gedrag vertoont ten aanzien van het klimaat en dus de toekomstige generaties. Hoe onverantwoordelijk kan je zijn?

Neem de salderingsregeling voor zonne-energie, waarbij burgers eigen opgewekte energie voor een gunstig tarief konden terug leveren aan het energienet. De minister besloot de regeling te schrappen en met een alternatief te komen, maar een jaar later weten we nog steeds niet wat het alternatief is. Door dit soort keuzes wordt een afwachtende houding in de maatschappij gecreëerd en krijgt bedrijvigheid onvoldoende kans om tot bloei te komen.

Gemeenten in het Groene Hart en hun inwoners liggen op ramkoers met minister Wiebes, aldus het AD van 31 mei. Wiebes zet deur open voor fracking in Noord-Brabant, aldus de website Fluxenergie op 28 mei. Er is steeds vaker grof geschut nodig om het gas naar boven te krijgen. Middels fracken, oftewel met druk en met chemicaliën wordt het gesteente in de bodem kapot gemaakt.

------------------------------------------

[1] Artikel van dhr. Herman Damveld, zelfstandig onderzoeker en publicist te Groningen: http://www.co2ntramine.nl/stikstoffabriek-zuidbroek-vraagt-evenveel-stroom-als-40-000-huishoudens/
[2] Business Insider Nederland, 26 april 2017: https://www.businessinsider.nl/gaswinning-daalt-fors-en-overheid-verliest-miljarden-misschien-biedt-gas-uit-zeewier-alternatief/