Bijdrage Van Raan aan debat over Begroting EZK

Het kabinet werkt haar eigen klimaatdoelen tegen en schuift de problemen nog steeds af op toekomstige generaties. Telkens weer blijkt dat de klimaatcrisis zich sneller ontvouwt dan ooit voor mogelijk werd gehouden en dat de gevolgen groter zijn dan gedacht.

Wetenschappers waarschuwen ons dat de wereldbevolking een ongekend lijden te wachten staat als we het roer niet radicaal omgooien. Geen spoor van deze urgentie in het Nederlandse beleid. Te beginnen met het doel dat we volgend jaar al moeten halen: Urgenda. We kunnen vaststellen dat de aanpak van het kabinet faalt.

Ten eerste: de zelf gekozen criteria van dit kabinet waarmee ze aangereikte klimaatplannen wegwuift. De rechter zei nou juist o.a. dat, en ik citeer:

“Doelstellingen voor 2030 en daarna kunnen niet wegnemen dat een gevaarlijke situatie dreigt te ontstaan die vereist dat nu wordt ingegrepen. Naast de risico’s zijn in dat verband ook de maatschappelijke kosten van belang. Naarmate er later wordt ingezet op reductie neemt het carbonbudget sneller af en moeten op dat latere tijdstip aanzienlijk verdergaande maatregelen worden genomen.”

Erkent de minister dat de criteria van het kabinet veelal in strijd zijn met de uitspraak van de rechter? Is de minister bereid om deze misplaatste criteria los te laten en zo daadwerkelijk die uiterste inspanning te gaan leveren om het 2020-doel te halen?

Ten tweede: de minister pakt het midden van de door het PBL aangeleverde bandbreedtes, terwijl de Urgenda-uitspraak gaat om een ondergrens van minimaal 25% CO2 reductie. Waarom neemt het kabinet niet het zekere voor het onzekere om haar zorgplicht te vervullen, zoals de rechter eist?

Heeft de minister door dat, door het uitstelgedrag van deze regering, de kostenefficiëntie van het klimaatbeleid alleen maar daalt? Volgende week debatteren we uitgebreid over Urgenda, maar we hebben nu alvast graag antwoord op de gestelde vragen.

Voorzitter, dan de blik op 2030. Dit kabinet noemt zich graag een Europese koploper, maar is juist het tegenovergestelde. Eerder vroeg ik de minister om zich te verdiepen in de Deense klimaatplannen. Dat wilde hij niet. Denemarken is op weg naar een 70% CO2-reductiedoel voor 2030 dat, in tegenstelling tot de boterzachte Nederlandse Klimaatwet, wettelijk afdwingbaar moet worden.

Het niet-afdwingbare Nederlandse streven naar 49% steekt er bleekjes bij af. Ook kwamen de Denen met het doel om in 2040 een “zero emission-samenleving” te zijn. Kortom: een hogere versnelling om het 1,5⁰C-doel in zicht te houden. Zou dat niet de inzet op de aanstaande Klimaattop in Madrid moeten zijn?

Is de minister van plan om zich alsnog te laten informeren over de voor- en nadelen van de ambitieuze Deense plannen? Erkent de minister dat het tijd is om ook het Nederlandse 2030-doel aan te scherpen? Ik overweeg een motie die de regering opdraagt snelheid van reductie als uitgangspunt te nemen.

Voorzitter, ook de landbouwplannen werken het klimaatbeleid van deze minister tegen. Het afgelopen jaar is pijnlijk duidelijk geworden waar het gevecht voor de onhoudbare vee- en vleessector toe leidt. Een stikstofcrisis die het land in zijn greep houdt. Boeren die schreeuwen om duidelijkheid over hun toekomst. En weer meer dieren die omkwamen bij stalbranden. Met de groeten van CDA en VVD.

Onze veehouderij heeft alle klimaat-, natuur-, milieu- en dierenwelzijnsgrenzen ver overschreden. Een omslag is nodig. Maar dit kabinet blijft aankomen met lapmiddelen om alles zoveel mogelijk bij het oude te laten. Technische maatregelen moeten de uitstoot in de veehouderij verminderen. IJdele hoop waar al tientallen jaren blind op wordt gevaren.

We weten inmiddels dat het kabinet zich daarmee rijk rekent en boeren hiermee het faillissement in jaagt. Het CBS constateerde deze maand: milieutechnieken in de veehouderij werken niet of slecht. En toch worden hier weer honderden miljoenen extra in geïnvesteerd. Net als in mestvergisters, waar de afgelopen 10 jaar al miljarden euro’s naartoe gingen.

Waarom zet de minister hier opeens zijn principes opzij en geeft hij zoveel geld uit aan maatregelen die niet gaan werken? Waar is hier de kosteneffectiviteit? Hetzelfde geldt voor het gesleutel aan veevoer: een poedertje hiervoor minder methaan, een enzym daar voor minder stikstof. Opbrengsten voor de multinational DSM: vele miljoenen euro’s. Kosten voor de belastingbetaler: tientallen miljoenen euro’s.

Voorzitter, een krimp van het aantal dieren in de veehouderij is onvermijdelijk, zowel in het klimaat als in het stikstofdossier. Zou de minister van Klimaat daar nou eens duidelijk over willen zijn tegen de Minister van landbouw om hoge kosten, zowel voor de maatschappij als voor individuele veehouders, te voorkomen?

Ook de luchtvaartplannen werken het klimaatbeleid van deze minister tegen. De inkt van het Klimaatakkoord was immers nog niet droog, of het kabinet kwam al met een groeiplan voor Schiphol en ook heeft het kabinet. Nog altijd geen streep gezet door Lelystad Airport, de fata morgana van de fossiele dagdromers die ons kabinet bevolken. En dat terwijl alle seinen op groen staan voor een krimp van de luchtvaart, een sector die niet eens serieus onderdeel uitmaakt van het (inter-)nationale klimaatbeleid.

Wanneer gaat de minister van klimaat de minister van luchtvaart tot de orde roepen en maakt hij vanuit klimaatperspectief een einde aan het heilige huisje van de luchtvaart?

De biomassaplannen van het kabinet werken averechts. In de stikstofcrisis heeft het kabinet totaal geen zicht op de stikstofuitstoot die de vele honderden nieuwe biomassacentrales zullen gaan veroorzaken. Kan de minister de Kamer informeren over de te verwachten uitstoot en hoe hij die daar ruimte voor gaat vinden? Welke sectoren zullen dat moeten bekopen? Wat is op dit moment zijn best beschikbare inschatting? Graag een reactie.

En naast stikstof negeert deze minister ook de vele malen hogere CO2-uitstoot van houtige biomassa. Omdat hij deze volgens de EU-regels niet mee hoeft te tellen. En daarmee werkt hij direct zijn eigen tonnenjacht tegen. Want wat gaat hij doen wanneer de EU tot haar zinnen komt en besluit dat biomassa niet meer telt als duurzaam? Of half duurzaam. Graag een reactie.

Zelfs nu de wetenschap expliciet waarschuwt en een verzameling van Europese wetenschappers aangeeft dat het biomassa beleid averechts werkt en dus een verspilling van gemeenschapsgeld is. Nu reageert onze klimaatminister met de uitspraak dat er allemaal wetenschappers zijn die allemaal dingen beweren. Hij noemt het in een kort briefje maar liefst 18x een opiniestuk. Hij positioneert zichzelf daarmee gevaarlijk dicht bij de klimaatontkenners.

Het is niet alleen de wetenschap die in het verweer komt tegen dit beleid. Ook in de maatschappij groeit het verzet. En zelfs vanuit het buitenland wordt Nederland steeds vaker aangesproken op de natuurvernietiging die ze daar financiert.

Ook de Eerste Kamer sprak zich recent, via een motie van de Partij voor de Dieren, uit tegen nieuwe subsidies voor houtbijstook en gaven aan niet langer te geloven in de zogenaamde klimaatwinst die het zou bieden. En vandaag nog nam deze Kamer de volgende stap door aan te geven dat zij een wildgroei echt ongewenst acht!

Wanneer stopt de Minister met zogenaamd het klimaat redden ten koste van de natuur? Hoeveel reeds beschikte subsidies kan hij nog terughalen? Zijn er subsidies verleend aan projecten die door de stikstofcrisis niet door kunnen gaan? Gaat ons dat opnieuw geld kosten en zo ja hoeveel? Hoe gaat hij voorkomen dat er nieuwe subsidies verstrekt worden?

Dus voorzitter, de vraag is: wanneer gaat de minister zijn biomassabeleid herzien? Ik overweeg een motie op dit punt. De Partij voor de Dieren waarschuwde dit kabinet al regelmatig dat het hard op weg is om ecocide te plegen. Bewuste schade en afbraak van onze ecosystemen, met ontwrichting als gevolg.Landbouw, luchtvaart, industrie: telkens zijn klimaat, leefomgeving en in sommige gevallen de veiligheid het slachtoffer.

Klaas van Egmond zei het zo: “het is nog steeds niet doorgedrongen dat het in een eindige wereld niet mogelijk is om eindeloos te groeien.” Deelt de minister de mening dat de natuur ook een waarde in zichzelf vertegenwoordigd? Is de minister bereid om een inventarisatie te laten uitvoeren van het begrip “ecocide”? Graag een reactie.

Voorzitter, het Hof oordeelde dat de Staat haar zorgplicht schendt. Jongeren kwamen massaal in actie tegen het falende klimaatbeleid en zullen dat blijven doen zolang het politieke leiderschap uitblijft.

Het kabinet kwam ook voor het jaar 2020 weer met een begroting die niet in lijn is met de overeengekomen klimaatdoelen. Vorig jaar heeft de Partij voor de Dieren daarom tegen de volledige Rijksbegroting gestemd, omdat ze geen verantwoordelijkheid kan nemen voor een beleid van na-ons-de-zondvloed.

Dit jaar ligt dezelfde vraag op tafel, zij het met nog hogere urgentie. Als het kabinet haar klimaatplannen niet drastisch bijstelt, zal de Partij voor de Dieren ook tegen de begroting van het jaar 2020 moeten stemmen.