Bijdrage Van Raan aan debat over begroting OCW

Voorzitter,

'Stel je kan kiezen tussen burn-out en middelmaat. Wat kies je?' aldus Michelle van Dijk van VO in Actie. Wij moeten er voor kiezen dat dit soort absurde keuzes niet gemaakt hoeven te worden. Natuurlijk is er vandaag een lerarenstaking! Terwijl deze regering haar tijd en geld besteedt aan het uitdelen van onverantwoorde cadeautjes aan iedereen die met een tractor de wet overtreedt, sluit ze de ogen voor de publieke sector.

Baart het de minister van wetenschap geen zorgen dat tijdens de door de bio-industrie betaalde boerenprotesten een reeks drogredenen en fysieke intimidaties genoeg bleek om de toch al magere maatregelen van tafel te vegen? En hoe plaatst de minister dat in het licht van de leraren, die zich bij al hun protesten wél netjes aan de regels houden, maar nog steeds niet krijgen waar ze recht op hebben?

Onder het motto #TrotsOpDeBoer verdween de wetenschappelijke basis van het landbouwbeleid als sneeuw voor de zon. Maar is dit kabinet ook trots op de leraar? Want dat blijkt niet uit de begroting. Wederom is deze volstrekt ontoereikend. Zowel voor het klimaat, als voor het onderwijs. Erkent de minister dat je met incidenteel geld geen structurele gaten vult?

Wat gaat de minister de mensen in het onderwijs nu structureel bieden, zodat kleinere klassen, minder werkdruk, meer salaris, meer handen in de klas, gerealiseerd kunnen worden: allen uiting van meer waardering. En erkent de minister dat, om een antwoord te geven op de grote toekomstvragen waar wij als samenleving voor staan, het antwoord niet alleen maar “meer techniek” moet zijn? Dat we niet voorbij moeten gaan aan de grote waarde van alfa en gamma?

De kwetsbaarheid van het onderwijs wordt vaak misbruikt door fossiele bedrijven waarvan het winstmodel rechtstreeks in gaat tegen de belangen van onze kinderen. Het afgelopen jaar namen jongeren de leiding in het klimaatdebat. Het maakt het des te ongepaster dat fossiele bedrijven als Shell met als lespakket verpakte reclames blijven stoken in het onderwijs.

Het goede nieuws: het verzet tegen deze vormen van greenwashing groeit. Vorige week werd op dat dossier wederom een belangrijke overwinning geboekt. De Reclame Code Commissie oordeelde terecht dat Shell op haar techniekfestival Generation Discover een misleidende boodschap verkondigde over haar fossiele product GTL. Dank gaat uit naar het belangrijke werk van organisaties zoals Fossielvrij Onderwijs. Erkent de minister het belang van dit soort publieke waakhonden?

Het brengt me bij de greenwashing door anderen, zoals jagers en bio-industrie. Vindt de minister het moreel acceptabel dat jagers kinderen wijs maken dat je een gezond dier helpt door hem dood te schieten? Kent de minister het stuitende tijdschrift “Wild!”, gericht op basisschoolkinderen, waarin de jagerslobby kinderen laat poseren met geweren en dode dieren, en op wat moet doorgaan voor een “bucketlist” zelfs de drijfjacht promoot, als onderdeel van “echte jachtdag”. De drijfjacht is deels verboden in Nederland. Deelt de minister mijn afschuw van dit soort propaganda? Wat gaat de minister doen om de Jagerslobby hierop aan te spreken? Gaat de minister verzoeken dit walgelijke tijdschrift offline te halen?

En wat vindt de minister van de op kinderen gerichte website van veevoergigant De Heus, waarop de misleiding werkelijk van het beeldscherm spat? In de bijpassende krant die werd uitgedeeld op scholen wordt kinderen o.a. wijsgemaakt dat het normaal zou zijn om een pasgeboren kalfje direct bij hun moeder weg te halen, de koe niet als dier, maar als melkfabriek te zien, en kippen na 6 tot 8 weken volproppen naar de slacht te sturen.

Het krantje suggereert zelfs dat de dieren in de bio-industrie van hun boeren zouden houden. Het is te cynisch voor woorden. Erkent de minister dat dit met bedrijfsbelangen doordrenkte “lesmateriaal” geen recht doet aan de dagelijkse hel van de bio-industrie? En hoe kijkt de minister naar de rol die agrarische opleidingen kunnen spelen in de onvermijdelijke transitie naar een duurzame landbouw? Wat kan de minister doen om, via deze opleidingen, de weerstand te verkleinen en het enthousiasme te vergroten voor deze onvermijdelijke transitie?

Wie of wat beschermt het kwetsbare onderwijs tegen dit soort business as usual praktijken, die er voor zorgen dat de toekomst van die kinderen op dit moment in gevaar is? Een vrijblijvend en onbekend convenant. Waar de Reclame Code Commissie de scheidsrechter is. Eerder stelde ik daar al vragen over.

Gister ontving de Kamer de evaluatie van dit convenant, waaruit bleek dat het convenant noch bekend is, noch dat je kan zeggen dat het een doorslaand succes is. De helft van de schoolleiders is onbekend met dit convenant, en vrijblijvendheid laat bijna alles toe. Wat gaat de minister doen om deze bekendheid te vergroten en hoe kijkt de minister naar de optie om het convenant tanden te geven bijvoorbeeld door het tot wet te verwerken zoals ooit de PvdA al eens initieerde?

Het mooie is dat de evaluatie waardevolle suggesties bevat van schoolleiders en mr-leden, bijvoorbeeld het openbaar maken van alle sponsoring (en tegenprestaties), bijvoorbeeld door een online meldpunt, en enkel samen te werken met maatschappelijke verantwoorde organisaties, waarbij duurzaamheid en de gezondheid van kinderen voorop staat. Wat gaat de minister doen met deze suggesties?

In het voorjaar van 2016 nam de tweede kamer in ruime meerderheid een motie aan die vroeg om het aantal proeven op primaten naar 0 af te bouwen. We zijn nu 3,5 jaar verder. Er wordt niet één aap minder gehouden in het BPRC, er is niet één dierproef op apen minder verricht en gaat de komende jaren geen euro minder naar het BPRC. Het budget voor de proeven op apen is en blijft een kleine 10 miljoen euro per jaar. Dat geld levert veel dierenleed en weinig wetenschappelijk resultaat op. Alles blijft gewoon bij het oude: zie de cijfers.

Voorzitter, bij de begroting van LNV heeft mijn collega Wassenberg het voorstel gedaan om elk jaar 1 procent van de honderden miljoenen die de overheid uitgeeft aan onderzoek met proefdieren te bestemmen en te oormerken voor onderzoek zonder proefdieren. En elk jaar opnieuw 1% van het oorspronkelijke dierproevenbudget over te hevelen van onderzoek met naar onderzoek zonder proefdieren. De minister van LNV vond dat een interessant idee en zegde toe het te zullen onderzoeken.

Ik wil hier iets vergelijkbaars voorstellen. Alleen dan met een forser percentage: ook om invulling te geven aan breed gedeelde wens van de Kamer. Het BPRC ontvangt per jaar ruim 9,6 miljoen euro subsidie van het Rijk. Besteedt daar voor 2020 verplicht 7 ton van voor onderzoek naar onderzoek ZONDER apen, dat is iets meer dan 7% van het budget. Herhaal dat voor de jaren die daarop volgen, dus in 2021 14%naar proefdiervrij onderzoek en elk volgend jaar 7% extra van het oorspronkelijke budget. Op die manier wordt het apenonderzoek in het BPRC in een kleine 14 jaar afgebouwd, wordt er voldaan aan de wens van de Kamer en krijgt het BPRC de tijd om in 14 jaar één van de leidende instituten op het gebied van proefdiervrij onderzoek te worden.