Bijdrage Van Raan aan debat over Klimaat­ak­koord

Voorzitter, sinds de Partij voor de Dieren in 2006 als eerste eco-centrische partij ter wereld in het parlement werd gekozen, hebben we aan honderden milieu- en klimaatdebatten deelgenomen. Steeds was de boodschap van het kabinet dat het nu of nooit was. Vijf voor twaalf, nee, één voor twaalf. Inmiddels begin ik me af te vragen, voorzitter, of die klok nog wel tikt.

Wat kabinetsuitspraken:
2007, minister Cramer: Iedereen beseft dat we niet in de oude groef kunnen doorgaan…
2016, staatssecretaris Dijksma: We moeten anders gaan leven… Drastische keuzes maken.
2018, premier Rutte: De noodzaak om te vechten tegen klimaatverandering is op geen enkele wijze afgenomen.

Voorzitter, Rutte maakte zelf al eens de vergelijking met de wederopbouw na de oorlog, een van de grootste transformaties die Nederland doormaakt… Voorzitter, twaalf jaar lang is het al vijf voor twaalf. Het zou komisch zijn als het niet zo intens tragisch was.
En illustreert hoe voor opeenvolgende kabinetten het hemd steevast nader is dan de rok. Dat economie belangrijker is dan ecologie. Dat groei zwaarder weegt dan de planeet. Dat de industrie meer gewicht in de schaal legt dan toekomstige generaties.

En dat geldt ook voor het zelfbenoemde groenste kabinet ooit, zo weten we dankzij de plannen die vandaag voorliggen:
1) Een CO2 belasting die pas geheven wordt als dit kabinet het niet meer voor het zeggen heeft, nog altijd te laag is en nog altijd de cruciale vervuilers niet laat betalen, maar ontziet.
2) Een sanering van de vee-industrie die nog altijd gebaseerd is op vrijwilligheid, op de onduurzame mestvergisters en nog altijd miljoenensubsidies als smeermiddel gebruikt zonder dat er ook maar iets wezenlijks hoeft te veranderen.
3) Een reductie van de CO2 uitstoot die zou worden behaald door kolencentrales te vervangen door reusachtige houtkachels aan de rand van onze steden, gestookt met de uit onze schaarse natuur afkomstige bomen. Door van bomen CO2 vreters, CO2 brakers te maken, en waardoor Nederland nog sneller ontbost dan het Braziliaanse regenwoud.
4) En misschien ooit, ver weg in 2026, een vorm van rekeningrijden… voor elektrische auto’s nota bene. De heer Dijkhoff trok het hele idee – een dag na publicatie van het Klimaatakkoord – überhaupt alweer in twijfel.

Al sinds 1977 is dit een terugkerend riedeltje: “Wie moeten het doen, we gaan het onderzoeken, we stellen het uit.” We zijn inmiddels 42 jaar verder. Als de voorgenomen maatregelen iets laten zien is het politieke lafheid en onverantwoord beleid.
Compromisme, waarin D66 en CDA, VVD en CU zich hebben moeten kunnen vinden, en dat is het dan. Compromisme dat te zwak is, te laat is en niet effectief.
Nog altijd wordt ingezet op zelfregulering, vrijwilligheid en voorlichting. Grootvervuilers blijven buiten schot, omdat ze zoveel goeie dingen zouden doen voor de Nederlandse economie.
En natuurlijk misbruikt Rutte 3 de hardwerkende Nederlander om niet in te hoeven grijpen.

Het zelfbenoemde groenste kabinet ooit durft te beweren dat we de tijd hebben en kunnen nemen. Dat het allemaal wel een beetje haalbaar, betaalbaar en leuk moet blijven. Dat het niet allemaal morgen hoeft. We hebben nog 31 jaar stelt de minister-president. Het zal zijn tijd wel duren…

Voorzitter, Ik verzin het niet. Ik baseer me op citaten van bewindslieden die zich kennelijk niet realiseren – en dat blijkt uit veel commentaren op de voorgestelde klimaatmaatregelen - dat ze zeer grote risico’s nemen met hun uitstelgedrag.

Gokken met het leven en de toekomst van anderen. Penny wise, pound foolish. De kosten om klimaatverandering tegen te gaan zullen onbetaalbaarder worden naarmate we langer uitstellen. Wachten op de uitverkoop heeft geen zin, er komt geen prijsverlaging. Ingrijpen wordt elk jaar dat we niet handelen fors duurder.

Ondanks de eerdere verzekering van de premier dat de uitspraak van de rechter in de Urgenda zaak gehonoreerd zou worden, doet het kabinet het tegenovergestelde: de eis van 9 megaton extra reductie in 2020 lapt het kabinet aan zijn laars. Het kabinet negeert daarmee zowel een gerechtelijke uitspraak als haar zorgplicht naar de Nederlandse bevolking. Totaal onverantwoord, potentieel ontwrichtend. Pas in 2050 hoeft het te gebeuren, niet nu al.

Voorzitter, uitstellen, doorschuiven, afstellen - het is al decennialang het devies in politiek Den Haag. Te zwak, te laat, niet effectief. Terwijl met name vroege industrielanden als Nederland een torenhoge historische klimaatschuld met zich meetorsen. Terwijl CO2 jarenlang actief blijft en alleen drastische uitstootvermindering de overlevingskansen van toekomstige generaties straks verhoogt. We weten dat we nu moeten handelen omdat we de planeet en daarmee onszelf redden.

Voorzitter, dat roept de prangende vraag op wat de coalitie heeft bezield om met zulke onsamenhangende, weinig ambitieuze en weinig urgentie ademende klimaatmaatregelen te komen? Het is proberen je huis te blussen met een plantenspuit of met een nat washandje, bij gebrek aan besef van urgentie.

We zijn getuige van twee jaar oeverloos gepolder – twee jaar, voorzitter. En ik stel die vraag niet aan de partijen die het politieke klimaat in Nederland belangrijker lijken te vinden dan de opwarming van de aarde, VVD en CDA. Maar ik stel die uitdrukkelijk aan de partijen met een klimaatgeweten: CU en D66. Als je keer op keer van wetenschappers en planbureaus te horen krijgt dat we het hier zeer waarschijnlijk niet mee gaan redden, waarom zet je dan je handtekening onder een volstrekt ontoereikend crisisplan? Is de coalitie je echt meer waard dan de toekomst van de planeet?

Wat hier op het spel staat is de rechtsstaat, het vertrouwen in de politiek, het vertrouwen in de polder, en de toekomst van onze kinderen en onze planeet. Niets meer, niets minder.

Dank u wel.