Bijdrage Van Raan aan debat over lucht­vaart

Voorzitter,

Er was grote paniek in luchtvaartland.
Wat was de reden voor die grote paniek? Was het de informatie dat we waarschijnlijk binnen 5 jaar al door de 1,5 graden opwarming heen gaan? En het zicht op een enigszinsprettig leefbare aarde dus in hoog tempo uit zicht raakt?

Was het de informatie dat de luchtvaart de afgelopen 20 jaar 50 klimaatdoelen stelde en er in 49 gevallen maar wat kletste?
Was het de realisatie dat voor duurzame vervanging van de 4 miljard liter kerosine die de luchtvaart verstookt in Nederland 50 kerncentrales nodig zijn van de omvang van Borsele

Was het gister de realisatie dat weer 220 miljoen geleend wordt van jongeren voor het inktzwarte, fossiele gat dat de Franse multinational Airfrance heet? Of dat de minister van financiën die dat geld geeft niet eens het basale feit of er wel of niet een shareholdersagreement is of gaat komen, niet kon bevestigen?

Nee.

Het was de paniek die de VVD voelde omdat mensen, we weten nog altijd niet hoeveel, hun vlucht mistte en sommige reizigers zonder koffer aankwamen op hun vakantiebestemming.

Geen misverstand, het is verschrikkelijk als je daar in de rij staat, maar ik weet zeker dat zelfs die mensen als eerste zullen erkennen dat hun problemen in die rij in het niet vallen bij de andere zaken die ik noemde.

Het is, ik kan het niet anders verwoorden, bijna hallucinant om nu een gesprek te voeren over de bedrijfsvoering op Schiphol terwijl we alles moeten doen om het vege lijf te redden.

Redden wat er te redden valt. En dat zegt niet de Partij voor de Dieren. Dat zegt de wetenschap.

Gelukkig staan wij niet alleen met de wetenschap. Half mei waren door het hele land demonstraties bij de luchthavens van bezorgde en verenigde burgers.

In Noordholland, is op minst door de laatste drie kabinettten een lage lonen regio gecreëerd, waar je werkend arm wordt en kans op ziekte hebt als je pech hebt om op het platform te werken.

Voorzitter, de luchtvaart zit vol met roofridders die over de grenzen gaan van wat kan én mag in de rechtstaat. Zo ontbreken eigenlijk overal de natuurvergunningen. Terwijl er nog altijd driftig gevlogen wordt. Dat kan niet.
Kan de minister onderbouwen waarom hij, terwijl de klimaatcrisis escaleert, vasthoudt aan de reductiedoelen uit het Akkoord Duurzame Luchtvaart en de luchtvaartnota?

Want de zeer kritische documenten van de verduurzaming luchtvaart bleef fier overeind in een second opinion. Fair share naar rato 2,5 megaton in 2030 en geen 12.

Ook de second opinion moet erkennen dat er geen silver bullet is om de luchtvaart te verduurzamen. En daarnaast, de beloftes die nu gedaan worden en de opties die nu onderzocht worden bieden echt geen enkele zekerheid dat we Parijs halen.

Zeker nu we zien hoe slecht de luchtvaartsector zijn beloftes waarmaakt. Waarom blijft de minister dan nog zo veel vertrouwen houden in de beloftes van de sector? Waarom maakt hij zelfs 383 miljoen over aan de sector via het Groeifonds? En waarom komt hij, in strijd met de wens van de Kamer, en op verzoek van de sector met alternatieven voor het CO2 plafond per luchthaven?

Dan heb ik nog twee punten. Allereerst vraag ik de minister om binnen een week met de antwoorden te komen op de stikstofvragen die gesteld zijn in het schriftelijke overleg over de vergunningaanvraag van Schiphol.

Als de minister nog niet weet hoe het allemaal precies zit dan is dat erg genoeg en moet hij nu luchthavens sluiten vanwege het ontbreken van een natuurvergunning.
Als hij wel weet hoe het zit. Dan moet hij dat melden maar ook aan de Kamer. De optie dat hij het voor de Kamer nog moet uitzoeken maar tegelijk wel voldoende informatie heeft om handhaving te weigeren.. Die bestaat simpelweg niet. Erkent hij dat?

Tot slot; en in navolging van de petitie van de bewoners omgevingschiphol en werkgroep toekomst Luchtvaart; is de minister van plan een krimpscenario luchtvaart te maken met een fair share naar rato co2 plafond van zon’n 2,5 megaton uitstoot in 2030?

Dan mijn laatste punt. De minister maakt een uitkoopregeling om woningen rondom Schiphol uit te kopen. Heel veel duidelijker kan niet worden dat de luchtvaart de woningbouw in de weg zit. Niet alleen maakt de huidige luchtvaart nieuwe woningbouw onmogelijk. Er moeten zelfs mensen opgekocht worden omdat, waar deze mensen wonen, de herrie niet te verdragen is. En de mensen die niet opgekocht worden kunnen de medewerkers van Schiphol verwachten die kieren komen dichtkitten. Het is écht de wereld op zijn kop.

Kan de minister reflecteren op hoe deze situatie heeft kunnen ontstaan? Als we onze regelgeving zo goed op orde hebben.. Hoe kan het dan nu zijn dat er nu zoveel maatregelen genomen moeten worden tegen de herrie en mensen mogelijk zelfs (vrijwillig) onteigend gaan worden? En waarom staat er in de beslisnota dat de kosten voor Schiphol zijn tenzij de impact ervan op de concurrentiepositie van Schiphol te groot wordt geacht. Dat kan toch niet? Het is toch, linksom of rechtsom, Schiphol die moet betalen? Of beter nog, dat we de luchtvaart, die toch al moest krimpen, gewoon krimpen zodat mensen niet gedwongen worden te verhuizen.

(…)

Interruptie van JA21

De voorzitter:
Dank u wel. Er is een vraag van de heer Goudzwaard, JA21.

De heer Goudzwaard (JA21):
Ik werd toch even geprikkeld, want ik hoor hier naast mij het volgende gezegd worden. Als je alle uitdagingen die wij hebben op het gebied van natuur, klimaat en dat soort zaken in ogenschouw neemt, en je een reiziger die uren staat te wachten en die heeft uitgekeken naar zo'n vliegvakantie, gaat ondervragen, dan zegt die: "Nou, ik vind die klimaatdoelen van linkse partijen wel zodanig belangrijk dat ik wel snap dat ik mijn vakantie daarvoor moet opofferen." Dat hoor ik een beetje, maar zou u dan ook zo sportief willen zijn om dan eens een keer door bijvoorbeeld een peilingsbureau te laten onderzoeken of dat daadwerkelijk zo is?

De heer Van Raan (PvdD):
Dat vind ik eigenlijk een goede vraag. Misschien moeten we dat doen. Misschien moeten we dat samen doen. Misschien moeten we samen naar Schiphol stappen en dat goed uitleggen. Je moet je wel realiseren dat die mensen helemaal gek zijn gemaakt door partijen als de VVD, door de heer Koerhuis, die luchtvaart als een soort recht geven. Die zeggen: je hebt hard gewerkt, dan moet je vliegen. Die mensen zitten uiteraard in een bepaalde stemming, in een bepaalde sfeer. Nogmaals, ik heb wat meer vertrouwen in de mensheid dan de heer Goudzwaard misschien. Als je dat goed uitlegt, dan hebben die mensen dat dondersgoed in de gaten en zeggen ze: wacht, dit gaat eigenlijk wel wat verder dan mijn reis. Dat is mijn aanname. Ik kan ernaast zitten, maar dat is wat ik denk.

De voorzitter:
Meneer Goudzwaard, gaat u samen naar Schiphol?

De heer Goudzwaard (JA21):
Dat zouden we kunnen doen. Maar ik kom even terug op het hebben van vertrouwen in de mensheid. Hoe ik toch in het leven sta, is dat ik vooral wil kijken naar data. Als ik uw verhaal hoor, dan denk ik dat het helemaal niet zo wordt onderschreven door een groot deel van de bevolking. Sterker nog, dat zie ik ook terug in allerlei onderzoeken. Als u een man van uw woord bent -- volgens mij maakt u al enige aanstalten -- dan zou ik zeggen: ga naar een peiler toe en leg die vraag gewoon eens voor.

De heer Van Raan (PvdD):
Nou ja, "man van data" ... Misschien moeten we deze vraag gezamenlijk voorleggen aan de minister. Is hij bereid om onderzoek te doen? Het raakt namelijk ook heel scherp aan bijvoorbeeld het begrip van een burgerberaad. Daaruit blijkt dat als je burgers goed voorlicht, goed meeneemt, goed vertelt ... Je stelt ze dan niet in een simpele ja-neesituatie voor een dilemma, want dan weten we wel wat eruit komt. Dat is natuurlijk het verhaal van: wil je één snoepje nu of twee snoepjes straks? De meeste mensen kiezen dan toch voor één snoepje nu. Dat heeft onderzoek uitgewezen. Je moet dat dus echt zorgvuldig doen. Uit het grote burgerberaadexperiment in Frankrijk blijkt dan dat als je mensen de keuzes goed uitlegt en ze goed meeneemt, ze altijd voor het collectieve, betere belang kiezen. Laten we dus gezamenlijk de vraag doorgeleiden aan de minister of hij voornemens is en bereid is -- ik zit even te kijken; hij zit al na te vragen op zijn telefoon of er budget is, denk ik -- om hierover een burgerberaad te organiseren.

(…)

Interruptie bij D66

De voorzitter:
Dank u wel. Er is een vraag van de heer Van Raan.

De heer Van Raan (PvdD):
Ik snap ook heel goed dat het bezoeken van je moeder op een ander continent een van de redenen is waarom vliegen noodzakelijk zal blijven. Niemand wil dat natuurlijk afschaffen. Ik heb een vraag aan de heer Boucke. De VVD houdt de mythe van die 300.000 banen maar in stand, maar die is allang ontmaskerd. Ik vroeg me af hoe D66 tegen de mythe van die 300.000 banen aankijkt.

De heer Boucke (D66):
Ik herken die cijfers ook niet. Ik weet niet zo goed waar de heer Koerhuis ze vandaan haalt. De rijksoverheid rekent met andere cijfers, die veel lager zijn. Ik dacht dat het eerder rond de 100.000 ligt, of iets meer dan dat. Maar ook over die cijfers zijn er een hoop twijfels. Ik en mijn partij hebben al eerder aandacht gevraagd voor een maatschappelijke kosten-batenanalyse voor de luchtvaart. Ik wil die oproep ook wel herhalen. Tegen de heer Van Raan wil ik dus zeggen: ik herken me ook niet in die 300.000 banen. Ik denk dat hij die vraag eerder aan de heer Koerhuis moet stellen. Wel vind ik het belangrijk dat we beter zicht krijgen op hoeveel het er wél zijn. Om die reden zou ik mijn pleidooi voor een maatschappelijke kosten-batenanalyse willen herhalen.

(…)

Tweede termijn

Voorzitter. Ik vind het oprecht jammer dat de minister hier toch weer zijn eigen geloofwaardigheid verkleint. Geen woord over de urgentie van de klimaatcrisis. Hij zegt: ik heb voldoende informatie om handhaving van de natuurvergunning te weigeren. Dat is heel bijzonder. De luchtvaart dient zichzelf te bedruipen, zegt hij. Het is gewoon niet waar. Schiphol zit ondertussen wel op een eigen vermogen van 3 miljard. Het is goed dat er een tweeminutendebat aan gewijd wordt. De winst -- daar wil ik mee afsluiten -- is dat hier toch duidelijk het beeld naar voren komt dat Schiphol misschien een maatje te groot is.
Dank u wel, voorzitter.