Bijdrage Van Raan aan debat over staats­steun voor KLM

Voorzitter,

Een bijna blanco cheque voor KLM. Zonder serieuze voorwaarden voor het klimaat. Zonder serieuze voorwaarden om de hinder te beperken. Zonder dat een einde wordt gemaakt aan het belastingparadijs Luchtvaart.

De luchtvaart zal onvermijdelijk flink gaan krimpen om binnen de grenzen van klimaat-leefomgeving-veiligheid te blijven. Of vindt dit Kabinet, deze ministers, dat dat niet hoeft voor deze sector?

Voorzitter, steunpakketten voor bedrijven in de luchtvaartsector zouden gericht moeten zijn op een toekomst in een structureel kleinere sector. Dit voorstel van de regering doet het tegenovergestelde.

In eerdere debatten en Kamervragen heeft de Partij voor de Dieren haar voorwaarden geschetst en concrete voorstellen gedaan om deze uitgangspunten te realiseren.

De Partij voor de Dieren wil o.a.:

• een goed sociaal plan voor werknemers
• een scherp CO2-budget, naar rato in lijn met het 1,5⁰C-doel
• Strenge normen voor geluidsoverlast en (ultra-)fijnstof.
• belasting op kerosine, tickets en een aangescherpte vliegtaks om de vervuiler ook de betaler te laten zijn,
• geen bonussen of dividend uitkeren,
• geen steun verlenen aan sectoren die het risico op verspreiding van zoönoses verhogen,

Helaas moeten we dus constateren dat de regering deze voorwaarden grotendeels naast zich neer heeft gelegd. De luchtvaartsector wordt nog altijd met fluwelen handschoenen behandeld. En dat is onverantwoord.

Dit kabinet heeft haar prioriteiten duidelijk niet op orde. Vorige week gaf minister Wiebes toe dat Nederland te weinig doet om de klimaatcrisis aan te pakken. Maandag hadden we het over de ontoereikende steun voor de culturele sector Dinsdag hadden we het over de ontoereikende steun voor het openbaar vervoer. Een salarisverhoging voor de vitale sector zorg werd in deze Kamer weggestemd door de regeringspartijen. En vandaag hebben we het over een royale lening voor KLM die consequentieloos niet zal worden kunnen terugbetaald. Dat noemen we ook wel een gift.

Voorzitter, In het vorige KLM-debat konden beide ministers geen afdoende antwoord geven op onze legitieme vraag hoe KLM, reeds gedrenkt in subsidies en belastingvoordelen, deze lening gaat terugbetalen in een krimpende markt. Waarbij de minister nu al niet uitsluit dat er, bovenop de 3,4 miljard, nog meer miljarden in de bodemloze luchtvaartput zullen verdwijnen. Over de leningen zelf, door de steun van de overheid betaalt KLM een relatief lage rente en lopen de 11 banken beperkt risico, dat is immers grotendeels afgewenteld op de belastingbetaler. Kan de minister in het kader van transparantie -bij benadering aangeven hoeveel geld de banken ontvangen voor hun –bijna risicoloze- diensten?

Voorzitter, recent kwam de rekenkamer met 16 waardevolle lessen uit het verleden van steunverlening aan grote bedrijven. Kan de minister aantonen dat deze lessen zijn meegenomen in het ontwerpen van het steunpakket en Is er eigenlijk wel sprake geweest van een eerlijke afweging, is er voldaan aan de eisen van artikel 3.1 comptabiliteitswet? Voorname lessen die de rekenkamer noemt, is dat er inzicht moet zijn in de continuïteit van de onderneming (dat is er niet), dat er scenario’s worden bekeken, ook krimpscenario’s (die zijn er niet), dat er een plan B moet zijn (dat is er niet), dat steun doelmatig moet zijn (dat is niet aangetoond) en dat er alternatieven verkend zijn (daar is ons niks van gebleken).

Voorzitter, dit kabinet heeft de meeste lessen al overboord gegooid door vanaf het begin af aan te roepen dat het alles op alles gaat zetten om KLM te redden. Dat blijkt ook uit de les: stel voorwaarden: Voorzitter, de voorwaarden die dit kabinet stelt bij de staatssteun zijn zwaar ondermaats. Miljarden steun voor oude en ontoereikende afspraken. met een creatieve definitie wordt het zelfs mogelijk gemaakt dat de CO2-uitstoot nóg verder zal toenemen. Waarom is er niet gekozen voor het afdwingen van stevige CO2-reductie, bijvoorbeeld in lijn met de rest van de mobiliteitssector? Wat is hier de boodschap van het kabinet aan andere sectoren die wél hun uitstoot moeten verminderen?

Ook qua hinderreductie scoort dit kabinet een dikke onvoldoende. Waarom zijn niet alle nachtvluchten geschrapt? Waarom eerst wachten op meer treinen naar Brussel en Düsseldorf? Waarom is de opening van Lelystad Airport – die nooit gaat plaatsvinden – plotseling een voorwaarde voor de reductie van nachtvluchten? Dat vliegveld gaat natuurlijk niet meer open. Betekent dat dan dat ook de hinderreductie niet door zal gaan? Het vertrouwen van omwonenden zal er een nieuwe knauw door krijgen.

Vindt de minister het niet cynisch dat zwaar gehinderden voor honderden euro’s moeten meebetalen aan het in standhouden van hun eigen geluidsoverlast?

Voorzitter,

Dit onverantwoorde steunpakket, waarin de regering foute keuzes maakt en weinig lessen trekt uit het verleden,

Dit pakket kan de Partij voor de Dieren niet steunen.

Dank u wel.