Bijdrage Van Raan aan het nota­overleg “Onderwijs en corona VIII, funderend onderwijs, leraren en examens”

Dank u wel, voorzitter. Dit is inderdaad waarschijnlijk de laatste keer dat wij in deze samenstelling met elkaar spreken over het onderwijs. In die zin wil ik de bijdrage van de Partij voor de Dieren richten op de vragen en de zorgen die we hebben en horen in het veld. Wij hebben overigens waardering voor het snoeiharde werken op het ministerie, uiteraard ook door de minister zelf.

Voorzitter. Dank voor de actuele stand van zaken, de brief van vrijdag. Wat we graag als aanvulling daarop zouden willen zien, is een concreet plan, concrete stappen of criteria om scholen weer te openen. De collega van de VVD vroeg daar ook al naar. De berichten over kwetsbare thuissituaties, lichamelijke klachten en de impact op de sociaal-emotionele ontwikkeling zijn verontrustend. De vraag is: heeft de minister dit goed in beeld en kan hij daar nog op ingaan?

De vraag is natuurlijk ook hoe dit kabinet deze aspecten weegt in zijn besluit over het dichthouden van de scholen.

Dat brengt me op de rol van deze minister als expliciete belangenbehartiger van leerlingen en leraren.

Er zijn reële zorgen over het besmettingsrisico op scholen.

En om keuzes te kunnen maken over de wijze waarop scholen straks op veilige wijze weer open gaan, is er behoefte aan meer informatie.

Kan de minister aangeven wat hij bijvoorbeeld heeft gedaan met de oproep van de bonden om bij te houden hoeveel leraren er inmiddels in het ziekenhuis zijn opgenomen?

Veel mensen maken zich momenteel zorgen over de oplopende “leerachterstanden”.

Terecht. We hebben de moties van D66/CDA en D66/GL hierover van harte gesteund.

Ziet de minister kansen om juist nu de dwang van de toetscultuur waarin we alles meetbaar proberen te maken in cijfers en achterstanden, enigszins los te laten?

En wat gaat de minister doen met de oproep van scholierenvereniging LAKS om nog eens kritisch te kijken naar de wijze waarop de eindexamens straks georganiseerd zullen worden?

Idem voor de eindtoets in groep 8 van de basisschool.

En hoe gaat de minister voorkomen dat de inhaalplannen straks enkel gefocust zijn op “leerachterstanden”? Of dat deze plannen straks als gevolg hebben dat de werkdruk voor leraren nog verder toeneemt?

Een deel van de oplossing zit hem wat ons betreft o.a. in latere selectie en brede brugklassen in de eerste jaren van de middelbare school.

Dat was ook vóór de coronacrisis al een goed idee, maar nu des te belangrijker.

Leraren, leerlingen en ouders.

Veel mensen lopen op hun tanden.

Er is een sterke behoefte aan perspectief en het verlichten van de enorme druk op de samenleving.

En wat dan absoluut niet helpt zijn proefballonnetjes van de minister.

Vorige week hield de onderwijsminister bij het Catshuis ons nog de wortel voor van coronaverlof voor ouders, maar een paar dagen later werd die wortel alweer met een grote boog weggegooid omdat het niet snel uitvoerbaar zou zijn.

Het verzoek is om er dan niet mee te komen of om er beter over na te denken. Een coronaverlof zou op zich een heel goed idee kunnen zijn, dus bij dezen het verzoek om daar wat langer over na te denken. Zit het grootste bezwaar van het kabinet tegen het coronaverlof in de financiën? Als dat zo is, dan is het goed nieuws dat premier Rutte vorige week een opmerkelijke uitspraak deed. Hij zei namelijk letterlijk: geld mag geen rol spelen bij het structureel verbeteren van de situatie in het onderwijs. In theorie biedt die uitspraak natuurlijk enorme kansen. Ik herinner me het debat dat we bij de begroting in 2020 hadden nog goed. Daarin kwamen we er precies op dit punt, namelijk structureel geld voor structurele problemen, niet uit met de regering. Nu lijkt daar ruimte voor te zijn. Maar goed, voordat we te vroeg juichen, is de vraag aan de minister: kunnen we deze uitspraak van Rutte serieus nemen of niet? Ik krijg daar graag een antwoord op.

De vraag is immers: komt er dan eindelijk echt genoeg geld om de onderwijscrisis op te lossen, inclusief alle zaken die voor de coronacrisis ook al moesten worden aangepakt, zoals genoeg geld voor kleinere klassen, minder lesuren per week en meer salaris voor leraren, of ziet de minister dit ook als een proefballon?

Voorzitter, dank u wel.

[Interruptie]

Uiteraard sluit ik me aan bij die woorden over de kansrijke leerloopbaan. Ik wil wel even proberen te markeren of de minister daarmee wat hij zei over het geld en wat de premier daarover zei ... Hij refereerde eraan dat het één uitspraak was, dat het met één mond spreken was. Ik begrijp dat dat geen blanco cheque is. Dat begrijp ik heel goed, dus de minister hoeft wat mij betreft ook niet te benadrukken dat dat niet het geval is. De premier heeft wel gezegd, ik citeer: de scholen hebben al extra geld ontvangen dat nu gebruikt wordt voor het aanpakken van die achterstanden. Prima. Daar hebben we het dus niet over. Maar we werken dus ook aan een plan om het structureel aan te pakken. Dat gaat ook weer meer geld kosten. Dat geld gaan we dus vrijmaken. Geld mag hier geen rol spelen. Denk daarbij aan extra cursustijd voor leerlingen en ondersteuning van docenten, maar ook aan extra ondersteuning in het vervolgonderwijs, extra ondersteuning van brugklassers en -- ook belangrijk -- van eerstejaars in het hoger onderwijs. Dat heeft de premier gezegd.

In mijn bijdrage heb ik gewezen op het nadeel, het schadelijke effect van proefballonnetjes. Ik hoor de minister in zijn inleiding ook zeggen dat het kabinet, wat die extra investeringen betreft, met één mond spreekt. Ik zie graag in een brief wat die extra toezeggingen en de woorden van de minister-president dat geld geen rol mag spelen, betekenen. Ik doe dit verzoek in de wetenschap dat het geen blanco cheque is.