Bijdrage Van Raan AO klimaat en energie

Voorzitter, dank u wel. Ik heb een viergangenmenu. Dat betreft de Green Deal, het annuleren van de emissierechten naar aanleiding van het sluiten van de kolencentrales, iets over biomassa en iets over de besparingsplicht.

Eerst de Green Deal. Laten we kijken naar het verleden en met een paar constateringen beginnen, waaronder het feit dat de klimaatprestaties van het kabinet uit het verleden je je hart doen vasthouden voor de toekomst. Ik geef u drie voorbeelden. Er is een klimaatzaak aangespannen door Urgenda, waarin drie keer is bevestigd dat de regering meer moet doen. Er is een klimaatplan. De Raad van State heeft heel beleefd en op zijn manier, heel eloquent, de vloer aangeveegd met de doelstellingen daarvan. En er is een Integraal Nationaal Energie- en Klimaatplan. Daarmee bungelt Nederland vooralsnog helemaal onderaan de lijstjes. De meest voorkomende kwalificatie daarvan in Europa is: a lot remains to be clarified.

Ik zoom even in op Urgenda, alvorens de Green Deal te bespreken. We zijn nu twee maanden verder. Je zou verwachten dat het kabinet inmiddels een stevige inspanning gedaan heeft, zoals de rechter heeft opgedragen. Maar vooralsnog moet je constateren dat de extra maatregelen staan in een brief van 31 januari, waarin de minister zijn grote plan ontvouwt en zegt: we gaan ons best doen. Hij heeft inmiddels wel gesproken met Marjan Minnesma. De vraag is dus ook: welke inzichten heeft de minister nou in dat gesprek opgedaan? En zijn er maatregelen die de minister aanvankelijk afwees, maar die nu alsnog in beeld kunnen komen? Urgenda verzamelde 54 maatregelen. Dat werd zonet al genoemd. Hoe gaat hij dat gat van 15 of 16 megaton, waarvan hij zelf zegt dat het maar 9 megaton is, concreet overbruggen? En is die brief waarin staat "we gaan ons best doen" nou zijn grote plan om over te schakelen naar de klimaateconomie die we nodig hebben?

Voorzitter. Dat brengt me op het andere klimaateconomieplan, de Green Deal. In de ogen van de Partij voor de Dieren maakt deze deal alvast een valse start met de aankondiging dat het zou gaan om een growth strategy for the economy. Is dat niet het meest duidelijke signaal dat de oude denkpatronen die ons aan de rand van de afgrond hebben gebracht nog steeds niet verlaten zijn? Want vooralsnog organiseert de EU vooral haar eigen klimaatcrisis door de enorme landbouwsubsidies niet in te zetten voor radicale hervormingen. Erkent de minister ten aanzien van die Green Deal — daarmee komen we toch op het najagen van die foute handelsdeal CETA — dat de wereldhandel, zoals die op dit moment is georganiseerd, juist een zeer grote bijdrage levert aan de uitstoot van broeikasgassen en het verlies van biodiversiteit? We zagen zonet al de morbide spagaat waar D66 in zit: zeggen dat we echt heel veel aan het klimaat moeten doen en tegelijkertijd mechanismen in het leven roepen of ondersteunen die de fossiele industrie juist haar belangen laat beschermen. Ik heb het dan natuurlijk over het Investment Court System. Erkent de minister dat het bestaan van dergelijke court systems vaak speciale bescherming biedt aan fossiele bedrijven? En wat kan de minister ons vertellen over de aangekondigde Europese klimaatwet? Is die, in tegenstelling tot de Nederlandse Klimaatwet, wel juridisch afdwingbaar? Graag een reactie.

Voorzitter. Dan het tweede punt: het annuleren van emissierechten. Het is volstrekt onwenselijk dat het sluiten van een kolencentrale leidt tot emissierechten die elders in Europa tot uitstoot leiden. De vraag is — we hadden het daar de vorige keer ook al over — waarom de minister die rechten niet uit de markt neemt. De minister antwoordde daarop: "Dat kan, maar dat moeten we overlaten aan het ETS. Ik beloof u dat ik mij inzet voor het hervormen van het ETS-systeem, zodat die rechten sneller uit de markt worden gebracht. Daar ga ik me voor inzetten, maar ik ga dat niet nu doen." De vraag die nu wordt opgeworpen door ons is: waarom maakt hij geen gebruik van artikel 12, lid 4 van de ETS-richtlijn, op basis waarvan lidstaten hun veilingvolume extra mogen verminderen, bijvoorbeeld als er een kolencentrale dichtgaat? Die mogelijkheid is er. Waarom doet de minister dat niet? Wat houdt hem tegen? Kan hij hier toezeggen dat hij dat gaat doen? Graag een reactie.

Dan nog even over biomassa. We zagen al dat Nederland nu echt, echt, echt het slechtste jongetje van de klas geworden is wat betreft duurzame energie. En dan moet je er ook nog rekening mee houden dat biomassa een belangrijke rol speelt in onze duurzame energie. Ik wil de minister op drie aspecten bevragen. Een: de gezondheidsaspecten. Hoe valt de eenheid van de overheidsrol vol te houden als we aan de ene kant het Schone Lucht Akkoord hebben, terwijl we aan de andere kant biomassacentrales in wijken zetten? Drie: wanneer gaat de minister ons laten weten hoeveel biomassa er nou eigenlijk is? Milieudefensie kwam in januari al met een onderzoek waaruit bleek dat er veel meer vraag is dan er aanbod bij elkaar te scharrelen is. De minister staat, voor zover ik weet, nog steeds op zijn standpunt dat hij de Europese doctrine volgt, die zegt dat biomassa duurzaam is. Dat betekent eigenlijk dat de minister, voor zover we kunnen zien, niet van plan is om een voorzorgsbeginsel op dit gebied te hanteren, terwijl er al heel veel rapporten zijn die zeggen: biomassa is eigenlijk helemaal niet duurzaam. Kan hij niet een keer een voorlopersrol daarin vervullen?

Voorzitter. Tot slot de besparingsplicht. Bedrijven moeten besparingsmaatregelen nemen die ze in vijf jaar kunnen terugverdienen. Nu blijkt dat maar 13% van de bedrijven daaraan voldoet. Daarom is er ook een meldingsplicht. Die besparingsplicht is er al vanaf 1993, maar nu blijkt maar 13% van de bedrijven daaraan te voldoen. Dat is natuurlijk een plicht van helemaal niks. De vraag die voor de hand ligt, is: wat zijn de volgende stappen van de minister om deze plicht zo goed mogelijk te handhaven? Misschien kan het onderzoek dat aangaf dat maar 13% daaraan voldoet, een mooie aansporing zijn. Dat geeft heel goed inzicht in hoeveel bedrijven er zijn, wat de verschillende percentages van die besparingen zijn en hoeveel er eigenlijk niet wordt bespaard. Kortom, er zijn heel veel data. Is de minister bereid om, voor zover dat nog niet gebeurd is, een berekening te maken van wat het besparingspotentieel echt is? Want we hebben daarin een grote opdracht.

Voorzitter, dit waren mijn vier punten. Dank u wel.