Bijdrage Van Raan AO Lucht­vaart

Voorzitter,

Tijdens het vorige luchtvaartdebat, over de fouten die zijn gemaakt in het proces rond de MER en de opening van Lelystad AirPort, sprak iedereen hier aan tafel over het terugwinnen van vertrouwen. Ik kan u alvast verklappen: dit is nog niet gelukt. En dit zal ook niet gaan lukken.

In dit dossier zijn niet alleen fouten, grove fouten gemaakt, maar zijn mensen genegeerd of zelfs monddood gemaakt, bezwaren van tafel geveegd, procedures omzeild, feiten ontkend. En ik kan nog wel even doorgaan..

En de kern van het probleem dat hier aan ten grondslag ligt, wordt door de minister zelf benoemd in haar brief van 21 december. “De luchtvaartnota 2040 zal een visie geven op de ontwikkeling van de luchtvaart in relatie tot de economie.” De economie, voorzitter.

In de strijd tussen de luchtvaart en de leefomgeving wordt de laatste steeds meer in de hoek gedreven.

1 Luchtvaart versus leefbaarheid

Schiphol, Rotterdam, Eindhoven, Lelystad, Maastricht, Eelde

De luchtvaartsector heeft megalomane uitbreidingsplannen voor al deze Nederlandse luchthavens.

Actiegroepen en lokale bestuurders komen in opstand tegen de opoffering van de leefbaarheid van grote gebieden in Nederland. Door de voortdurende groeiplannen is het punt nu bereikt dat zij (voor het eerst) ook een gezamenlijke vuist maken. Heel goed nieuws, want dit is (niet langer) een lokale strijd.

Al jaren worden grenzen telkens maar weer opgerekt om de economische belangen van de luchthavens veilig te stellen. Planologische grenzen. Ecologische grenzen. De grenzen van het fatsoen. En van de veiligheid.

Gisteren wees de heer Pieter van Vollenhoven op Twitter nog eens op het OVV rapport over de veiligheid van het vliegverkeer. En ook de heer Alders waarschuwde dat al dat de luchtvaart niet onbeperkt kan groeien Ik citeer: “Als je de conclusies leest uit het rapport van de Onderzoeksraad (OVV) over de vliegveiligheid zou het zelfs kunnen dat er minder moet worden gevlogen”.

Besluitvorming wordt steevast doorgedrukt, waarbij fouten worden gemaakt en procedures of afspraken worden genegeerd.

-Bijvoorbeeld vorige maand, toen de minister besloot om Maastricht Aachen AirPort (MAA) toestemming te geven om de noord-zuidbaan te verlengen om deze te gebruiken voor zware vrachtvliegtuigen.

Dit terwijl er, net als bij Lelystad, fouten zijn gemaakt in de MER waardoor niet de juiste informatie beschikbaar was bij de inspraakprocedure. En het luchthavenbesluit nog moet worden gewijzigd. Omwonenden die maar liefst vanaf 100 meter van de baan wonen, krijgen hierdoor te maken met nog meer luchtvervuiling en lawaai.

Hoe serieus neemt de minister de visie van gemeenten en omwonenden als een nieuwe inspraakronde plaatsvindt, nadat het besluit al is genomen?

Gaat de minister een einde maken aan deze schandalige gedoogconstructie?

-Eveneens in Zuid-Limburg hebben de inwoners al bijna vijf jaar overlast van hoog een laag overkomend vliegverkeer uit België (AirPort Luik). Een deel van het luchtgebied is uit handen gegeven aan Belgocontrol, de Belgische luchtverkeersleiding. Er is hier nooit een MER voor uitgevoerd. Staatssecretaris Dijksma heeft al ruim een jaar geleden beloofd drastische maatregelen te nemen als de situatie niet flink zou verbeteren.

Kan de minister ons toelichten hoe dit er voor staat en welke maatregelen zij van plan is te gaan nemen?

Gaat de minister alsnog een MER verplicht stellen?

-Dan Eindhoven AirPort. Hier worden de komende maanden verschillende groeiscenario’s uitgewerkt, maar het onafhankelijk onderzoek naar flankerende voorstellen om overlast in de regio verder terug te dringen, dat al in 2015 door staatssecretaris Mansveld is toegezegd, heeft nog steeds niet plaatsgevonden.

Kan de minister toezeggen dat dit onderzoek alsnog zo spoedig mogelijk zal plaatsvinden?

-Met betrekking tot Groningen AirPort Eelde is enkele maanden geleden besloten om experimenten toe te staan met drones op een luchthaven met bemande vliegtuigen. Ook hier is een gewijzigd luchthavenbesluit nodig. En ook hier wonen mensen op 150 tot 300 meter van de luchthaven die bovendien in de omgeving van natuurgebieden met beschermde diersoorten.

Heeft de minister onderzocht wat het effect is van deze drone experimenten op de natuurgebieden in de omgeving? Als er sprake is van verstoring, is dit besluit strijdig met de wet.

-Tja, en dan Lelystad Airport… Daar is al het nodige over gezegd. Gelukkig is er nu een Kamermeerderheid voor het uitstellen van de opening, dus ik reken er op dat dat is geregeld.

Bijkomend probleem dat ons ter ore kwam via de Stichting Red de Veluwe, is het ernstig personeelsgebrek bij de vliegverkeersleiding. De AOCS NM (Air Operations Control Station Nieuw Milligen) erkent dat de dienstverlening onder het gewenste niveau was, dat men niet de verplichte Flight Information Service (FIS) kan verlenen. Ook de LVNL kampt met capaciteitsproblemen.

-Kan de minister toelichten hoe zij de veiligheid van het vliegverkeer kan garanderen met dit personeelsgebrek bij de vliegverkeersleiding?

-Kan de minister toelichten hoe zij denkt dit personeelsgebrek te kunnen oplossen voor 2019, mede gezien de opleidingsduur van minimaal 3 jaar?

Al met al is het mantra dat tijdens de luchtvaartdebatten wordt gebezigd: zorgvuldigheid boven snelheid, ver te zoeken.

Dit komt ons maar al te bekend voor...

“De leveringsveiligheid (van het gas) gaat boven de levensveiligheid (van de mensen)”, hoorden we de burgemeester van Groningen vrijdag zeggen tijdens de fakkeltocht. Tienduizend mensen verenigden zich daar (in de kou en regen) om voor eens en altijd de grens te trekken.

En ook in dit dossier is de grens bereikt.

2 -Toekomst van de luchtvaart

Voorzitter, de groei van de luchtvaart is een levensgrote bedreiging voor het klimaat. Dat klimaatverandering één van de grootste bedreigingen van onze tijd vormt, wordt onderschreven in het deze week verschenen rapport van 745 leden van het World Economic Forum. Ook de VN stelt in 2017 dat klimaatverandering de grootste bedreiging voor wereldwijde veiligheid.

De groeiplannen zullen ons resterende koolstofbudget als sneeuw voor de zon doen verdwijnen. Hoe kunnen we denken dat de sector zelf met afdoende plannen gaat komen om de uitstoot significant te reduceren? Zonder stok achter de deur bovendien, doordat de sector buiten de Parijs afspraken is gehouden?

Vliegtuigbouwers hebben nog voor tien jaar werk aan orders voor de huidige modellen vliegtuigen die vervolgens nog eens zo’n 20 jaar mee zullen gaan. De noodzaak voor innovatie wordt door de sector niet gevoeld. Hier is dan ook nauwelijks budget voor.

We hebben geen tijd om de sector zelf tot inkeer te laten komen!

Bovendien is het investeren in uitbreiding van alle luchthavens uiteraard weggegooid geld als de wal het schip straks alsnog keert.

Volgens berekeningen van lector duurzame luchtvaart Paul Peeters moeten we toe naar maximaal 300.000 vliegbewegingen.

De vraag die volgens ons dan ook centraal moet staan in de luchtvaartnota 2040 is: hoe geven we vorm aan de benodigde krimp van de luchtvaart?

We hebben hiervoor een aantal suggesties:

- Is de minister bereid te onderzoeken of de verwachte CO2 uitstoot als onderdeel kan worden meegenomen in de Milieueffectrapportage?

-Is de minister bereid te onderzoeken of er een carbon budget kan worden ingesteld voor de luchtvaart?

-Is de minister bereid transparantie over de CO2 uitstoot te verplichten? Zodat mensen bij het kopen van een vliegticket zien wat het verschil in uitstoot is tov de trein of de auto?

.