Inbreng Van Raan aan plenaire behan­deling Belas­tingplan 2020

Voorzitter,

12 maanden geleden sprak ik bij de plenaire behandeling van het Belastingplan de hoop en verwachting uit dat dat het laatste driegraden-belastingplan zou zijn en dat we in 2019 over een 1,5-graad-belastingplan zouden kunnen debatteren. We zijn 12 maanden verder en 12 maanden dichter bij de ‘irreversible tipping points’ waarbij we als mens onze grip op het klimaat naar alle waarschijnlijkheid echt kwijt zullen zijn. Het gevoel van urgentie lijkt volledig te ontbreken. Niet alleen bij dit Belastingplan, niet alleen bij dit kabinet, maar ook bij tal van andere politiek leiders van over de hele wereld.

En dat wekt verbazing, want welke politicus kiest er nu voor om de controle te verliezen?

Onze premier heeft zelfs nachtmerries over de stikstofcrisis. Let wel: we hebben het over een crisis veroorzaakt door politici die veel te lang hebben volgehouden dat we door konden gaan met business as usual. Deze politici bedachten de PAS. En nu zijn dezelfde politici de controle kwijt. De rechter heeft een streep gezet door de aanpak van de VVD en het CDA. Iedereen had dat kunnen zien aankomen. Lees de handelingen maar terug.

Minister Wiebes zal ook al te niet goed slapen over de Urgenda-uitspraak. Noodmaatregelen hadden, volgens Pieter Boot van het Planbureau voor de Leefomgeving, voorkomen kunnen worden. Het kabinet had dan eerder, zo’n vier jaar geleden, maatregelen moeten nemen. Nederland had in dat geval kunnen voldoen aan de Urgenda-uitspraak, zonder het land op slot te zetten. Ook hier had iedereen dat kunnen zien aankomen. Lees de handelingen maar terug. Als we op deze voet doorgaan zal de politiek opnieuw controle verliezen. Maar nu zal niet de rechter de controle afpakken van de politici die te weinig verantwoordelijkheidsgevoel hebben, maar onze planeet zal zorgen voor dit verlies van controle.

Overstromingen, klimaatvluchtelingen en grote verstoringen op financiële markten zullen de voorbode zijn van een planeet die de mens definitief in de steek laat. De politiek voelt de urgentie niet en dit Belastingplan sluit daar naadloos op aan. Graag een reactie van de staatssecretaris. Mijn fractie had dus veel meer van dit Belastingplan verwacht. Als ik de schriftelijke antwoorden van de staatssecretaris, dank hiervoor, teruglees dan lees ik dat we moeten wachten op drie andere fiscale wetten die het klimaat zouden gaan helpen.

De Partij voor de Dieren vindt dat deze andere fiscale wetten veel te weinig doen. De vliegbelasting is te laag, de CO2-minimumprijs voor elektriciteitsbedrijven heeft geen effect en de algehele CO2-heffing belast slechts een deel van de CO2-uitstoot. Als we die wetten in samenhang met dit Belastingplan bekijken, kan ik niet anders dan concluderen dat op fiscaal gebied de regering veel te weinig doet. Van de maatregelen die onderdeel zijn van de Wet fiscale maatregelen Klimaatakkoord zijn er slechts vier die echt iets voor het Klimaat doen.

Is de staatssecretaris het met de Partij voor de Dieren eens dat de lastenverschuiving van de Opslag Duurzame Energie, de verlaging van het belastingdeel in de energierekening van huishoudens en het verhogen van het tarief van de overdrachtsbelasting voor niet-woningen geen klimaatmaatregelen zijn, maar inkomenspolitieke maatregelen met een indirect effect voor draagvlak voor in dit geval de klimaataanpak? Kunnen we het daarover eens zijn? Graag een reactie van de staatssecretaris.

Groei is niet de oplossing, maar het probleem. Vorig jaar weerklonk de urgentie niet in de woorden van de minister van Economische Zaken én Klimaat toen hij vrolijk verkondigde dat de kosten voor het tegengaan van klimaatverandering wel mee zouden vallen, vanwege, houd u vast, 2,2% economische per jaar. Dat zal in de periode tot 2030 leiden tot een groei in die periode van 30%. Toen ik deze staatssecretaris vorig jaar bevroeg over deze bomen van Wiebes die tot in de hemel groeien, bleef ook deze staatssecretaris economische groei aanprijzen als oplossing om uit de klimaatnoodtoestand te geraken.

Maar zoals Klaas van Egmond zo duidelijk in de Volkskrant schreef: “Het is nog steeds niet doorgedrongen dat het in een eindige wereld niet mogelijk is om eindeloos te groeien.” En dat is een waarheid als een koe. Als we per jaar met 2,2% groeien, dan verdubbelen we totale economische productie in een periode van ruim 32 jaar. Dat betekent dat we in het jaar 2052 dubbel zo veel produceren als dat we op dit moment doen. Voorzitter, dat kan helemaal niet. De wereld gaat nu al bijna ten onder aan de plasticsoep, we krijgen de CO2-uitstoot niet in bedwang en door de stikstofproblematiek gaat ons land gaat langzamerhand op slot. En dit allemaal door ons groeifetisjisme. Graag een reactie van de staatssecretaris.

Urgenda. Een deel van de 40 maatregelen die Urgenda heeft voorgesteld had een fiscale component. De regering heeft recent uiteengezet hoe en of het de deze maatregelen gaat uitvoeren. Daarbij is een beetje vrijblijvend geshopped uit de criteria die het kabinet heeft opgesteld. Zo zou het voorstel van Urgenda om de Verhuurdersheffing aan te wenden voor het energieneutraal maken van 100.000 woningen niet kosten-effectief zijn, maar zou een verbod op het maken van reclame voor vlees niet in lijn met het Klimaatakkoord zijn. De lijn van de regering is dus: als een Urgenda-maatregel niet in het Klimaatakkoord staat, doen we er verder niks mee. Is de staatssecretaris het met de Partij voor de Dieren eens dat deze regering op de wijze zoals het nu optreedt nooit aan het Urgenda-vonnis kan voldoen? Graag een reactie van de staatssecretaris.

Wie dieren slacht, mag zelf best een beetje bloeden. De Partij voor de Dieren heeft een vergroeningsvoorstel ingediend om de productie van vlees te belasten. De Slachttaks, die voorziet in een aantal zaken. Ons voorstel belast wat schadelijk is en stimuleert wat goed is. Vlees is verreweg het schadelijkste onderdeel van ons menu. Het veroorzaakt grote klimaat- en stikstofproblemen. Daar komt bij dat onze vleesverslaving desastreus is voor de dieren in de bio-industrie. Ons voorstel voorziet in het stimuleren van de eiwittransitie. Consumptie van dierlijke eiwitten wordt teruggedrongen, consumptie van plantaardige eiwitten wordt gestimuleerd.

Ons voorstel voorziet ook in duidelijkheid doordat burgers, boeren, ondernemers én investeerders zien waar het heen gaat. Amerikaanse investeerders in de vleesindustrie zijn er al van overtuigd dat overheden wereldwijd vleesbelastingen zullen invoeren. Let wel, dit zijn geen dierenrechtenactivisten, dit zijn vrouwen en mannen in dure pakken die een hele dik belegde boterham aan de vleesindustrie verdienen. Voorzitter, ons voorstel staat niet alleen. Vanmiddag heeft de commissie financiën een petitie in ontvangst genomen die precies daarom vroeg: belast vlees eerlijk. Wentel de maatschappelijke kosten van vlees niet op de belastingbetaler af.

Ons voorstel voor de Slachttaks geeft gehoor aan al die – diverse – geluiden in de maatschappij. Het debat over vleesbelasting is definitief gekanteld. kort over de Wet bronbelasting. Waarom is er gekozen voor een der mate beperkte lijst van belastingparadijzen? Waarom is er niet voor gekozen om niet EU-landen op de lijst te zetten? En waarom is ervoor gekozen voor een tarief van slechts negen procent en niet meer? Graag een reactie van de staatssecretaris.

Voorzitter, net als enkele sprekers voor mij is mijn fractie verbaasd over de forse verlaging van het hoogste tarief van de inkomstenbelasting. Het is geen geheim dat de Partij voor de Dieren voor een verlaging van de belasting op arbeid is. Daar zijn wel enkele voorwaarden aan verbonden. Zo moet deze verlaging wel gepaard gaan met een verhoging op milieuvervuilende productie. Daarvan is in dit Belastingplan nauwelijks sprake. Daarnaast moet de verlaging niet eenzijdig neerslaan bij de hoge inkomens. Dat gebeurt nu wel. Graag een reactie van de staatssecretaris.

Een vraag die niet meteen over het Belastingplan gaat, maar die ik wel graag aan de staatssecretaris wil stellen. Een van de allerbeste fiscale maatregelen is een CO-heffing op de invoer van CO2-intensieve producten. In Europa gonst het van de geruchten dat de nieuwe Europese Commissie een dergelijk voorstel gaat doen. Zo’n voorstel zal natuurlijk enorm helpen, omdat het het risico op CO2-weglekeffecten danig verkleint. Is de staatssecretaris het met deze redenering eens en is hij het dan ook eens met de constatering dat een dergelijke heffing enorm kan helpen bij steviger nationaal klimaatbeleid?

Kan de staatssecretaris aangeven of er in Europa nu al concrete plannen liggen en zo niet, of hij ook een rol voor zichzelf weggelegd ziet? Is hij bereid om in Europa het voortouw te nemen en haast te maken met een voorstel dat het klimaatbeleid van de diverse lidstaten echt verder kan helpen? Ook dit belastingplan is op z’n best een 2,5-gradenplan, dit terwijl ik vorig jaar uitdrukkelijk de wens en de hoop heb uitgesproken dat dit een 1,5-gradenplan zou zijn. De Partij voor de Dieren vreest dat deze staatssecretaris de urgentie van de Klimaatnoodtoestand onvoldoende voelt.

Dank u wel.