Bijdrage van Raan aan debat over de reactie van de VS op de gifgas­aanval in Syrië

Voorzitter, We mogen elkaar feliciteren met het feit dat we het Paasweekend doorgekomen zijn zonder nucleaire ontploffingen en gifgasaanvallen. Maar we leven bij de dag, met een mate van instabiliteit die we met Kerst nog nauwelijks hadden kunnen vermoeden en met Pinksteren kan de wereld er alweer heel anders uitzien. Een toekomst in handen van politiek leiders als Trump, Jong-Un, Poetin, Erdogan en Assad geeft veel mensen weinig vertrouwen.

Voorzitter, de kabinetsreactie op vragen van collega Voordewind bevat in onze ogen een tegenstelling. De brief wijst EN de vermoedelijke dader aan EN beveelt tegelijkertijd een onderzoek aan om te kijken of de dader het echt gedaan heeft. Dat is raar.
De kabinetsreactie vormt een Nederlandse vergoelijking voor de Amerikaanse aanval op de Syrische luchtmachtbasis. Op basis van vermoedens die in het internationaal recht geen enkele erkenning vinden. En die tegenstelling vormt de eerste vraag aan de minister: "Wat is volgens hem de volkenrechtelijke legitimatie voor deze aanval van de VS?"

Tegenover de vermoedens van de minister en de verwijzing naar het in herhaling vallen van Assad, staan de gerede twijfels, onder andere geuit door politicologe Hala Nehme van de VVD die in het tv-programma Buitenhof spreekt over een ‘tunnelvisie’. Als in herhaling vallen een argument is, mogen we niet vergeten dat een geënsceneerde oorlogsprovocatie door de VS en het Verenigd Koninkrijk ons de oorlog in Irak ingerommeld heeft.[1]

Voorzitter, bij deze twijfel, die de minister ook heeft getuige zijn brief, past geen steun voor welke vorm van militair ingrijpen dan ook. Past zelfs geen beschouwing daarover op dit moment. We weten nog niet genoeg. Daarom zou ik het in het tweede deel van mijn bijdrage graag willen hebben over de rol die Nederland speelde en speelt in de verspreiding van grondstoffen voor de productie van gifgas en wat we er aan kunnen doen. Ondanks de afschuw en verdragen om het gebruik ervan te verbieden, bloeide de grootschalige handel in die grondstoffen.

Een kort overzicht:
In de jaren ‘30 van de vorige eeuw liet de Nederlandse regering zelf nog ongestraft op grote schaal mosterdgas fabriceren.
In 1984 weigerde Staatssecretaris Bolkestein de handel in chemicaliën onder strenge controle te brengen omdat exportbeperkingen onze handel zouden schaden.[2]
En in 2012 herhaalde staatssecretaris Henk Bleker dat argument toen de export van Nederlandse glycol aan Syrië, grondstof voor mosterdgas, ter discussie stond.[3]
De Nederlandse exportpositie boven alles, zo lijkt het.

Voorzitter, als Nederland echt iets wil doen aan het verbeteren van de veiligheid in de wereld door het terugdringen van gifgas, wordt het tijd onze eigen rol daarin indringend onder de loep te nemen. De Partij voor de Dieren vindt dat we onze handen niet langer in onschuld kunnen wassen of ons kunnen verschuilen achter de posities die de Verenigde Staten innemen op dit onderwerp.
Mijn fractie is van mening dat ons beleid ten aanzien van export aangescherpt zou kunnen worden; waarom geen verbod van grondstoffen naar landen in conflictgebieden of landen die de mensenrechten schenden, dan wel een verbod naar landen die stoffen doorvoeren naar dergelijke eindbestemmingen?
Het belangrijkste uitgangspunt van het Nederlandse exportcontrolebeleid is immers dat in de afweging tussen veiligheidsrisico’s en economische belangen de nadruk ligt op veiligheid.
Hoewel concurrentiepositie een overweging is bij de toepassing van exportcontrole, zal dit dus nooit het doorslaggevende argument zijn.[4]
Kan de minister bevestigen dat dit nog steeds de grondslag van beleid vormt en is de minister derhalve bereid een dergelijk verbod in te stellen, of op zijn minst een onderzoek daarnaar te doen?

Voorzitter, ik wil mijn bijdrage graag afsluiten met een oproep aan alle vredelievende partijen in dit parlement om de handen ineen te slaan om Nederland als thuishaven van het internationale Hof van Justitie een nog belangrijker positie te laten krijgen in het bouwen aan vrede en het bestrijden van oorlog en geweld. Dus niet als schoothondje van de VS, maar als waakhond van de wereldvrede.

Dank u wel.

[1] http://www.dewereldmorgen.be/artikel/2014/10/16/chemische-wapens-gevonden-in-irak-bevestigen-leugens-invasie
[2] http://www.stopwapenhandel.org/node/851
[3] https://www.rijksoverheid.nl/d...
[4] https://www.rijksoverheid.nl/d... pagina 4 van 4