Bijdrage Van Raan over de aankoop van aandelen Air France-KLM

Voorzitter,

744 miljoen euro lenen om een gokje te wagen.

Kennelijk is zo’n bedrag makkelijk vrij te maken voor zaken die de regering belangrijk vindt.

En daar zit gelijk het probleem: de regering vindt de verkeerde zaken belangrijk.

Vanuit klimaatoogpunt en vanuit financieel oogpunt gaat het om een volkomen onbegrijpelijke investering.

Het kabinet kiest bewust voor aandelen in een fossiele luchtvaartmaatschappij.

De Nederlandsche Bank merkte op in het Rapport Tijd voor Transitie[1] dat het risico om nog te investeren in aandelen in CO2-intensieve sectoren (waaronder transport) substantieel is

De vraag is niet of de aandelen afgewaardeerd zullen moeten worden, maar wanneer.

Mogelijk zijn we dus miljoenen kwijt aan deze volkomen onverantwoorde gok van het kabinet op een investering in de fossiele industrie.

Het zijn straks de ‘stranded assets’ van de oude fossiele economie.

Houdt de minister rekening met deze reële verliezen?

Waarom investeert de Staat zo’n groot bedrag in een sector die aan het eind van zijn levensvatbare fase zit? Dat is onverantwoord.

Voorzitter, de klimaatdoelen vereisen een drastische krimp van de luchtvaartsector, ruwweg van 12 megaton in 2030 (zoals de sector wil) naar ca. 4 megaton die noodzakelijk is. En dat is nog exclusief de extra impact die CO2-uitstoot op grote hoogte heeft[2].

De Partij voor de Dieren is de enige partij in deze Kamer die voor die noodzakelijke krimp consequent haar nek voor uitsteekt. Naast het klimaat, ook vanwege de vliegveiligheid en de gevolgen voor de leefomgeving van mens en dier.

En nu stelt Minister Van Nieuwenhuizen zelfs dat Schiphol zou moeten groeien en Lelystad Airport open zou kunnen, zo liet ze onlangs weten in de Volkskrant.

De belangen van de luchtvaartsector wegen voor de regering kennelijk zwaarder dan die van een stabiel klimaat en een houdbaar milieu.

Minister Van Nieuwenhuizen is met haar koers op groei onverantwoord bezig.

En minister Hoekstra is met de aanschaf van aandelen Air France-KLM daar inmiddels welbewust medeplichtig aan.

Op de persconferentie trokken de ministers hun meest daadkrachtige gezicht.

Waarom is dergelijke daadkracht in geen velden of wegen te bekennen in het Nederlandse klimaatbeleid?

De minister van Financiën zal toch moeten erkennen dat met de aankoop van aandelen Air France-KLM, een bedrijf dat geld verdiend met het verbranden van fossiele brandstoffen, namens alle Nederlanders een belang is genomen in een bedrijf dat sterk bijdraagt aan de opwarming van de aarde? Graag een reactie.

En uit de antwoorden op onze vragen blijkt duidelijk dat de staat geen belang heeft genomen om de krimp van luchtvaart in Nederland in te zetten, of überhaupt de mogelijk toegenomen invloed in te zetten om Air France-KLM ‘Paris proof’ te krijgen. Integendeel.

Hoe legt de minister van Financiën deze investering in een fossiele sector uit aan de jonge generaties, klimaatstakers, scholieren en studenten die hun toekomst in direct gevaar gebracht zien?

Voorzitter,

Dan nog twee opmerkingen over het ondoorzichtige proces:

1) De minister claimt dat er een lange voorbereiding aan deze aankoop vooraf is gegaan.

Waarom was dit dan hét moment om tot actie over te gaan? Had het twee weken kunnen wachten?

Waarom vlak vóór de verkiezingen naar buiten komen met een reddingsoperatie van “nationale trots” KLM en waarom pas ná de verkiezingen naar buiten komen met de extra klimaatmaatregelen voor Urgenda waar we al sinds 2015 op wachten? Graag een reactie.

2) De woordvoerders financiën kregen de kans om zich in het geheim te laten bijpraten over de aankoop en werden daarmee dus betrokken bij deze deal waarmee ze hun vrijheid van spreken verloren.

Ze mochten, in tegenspraak met het protocol hiervoor, zelfs hun fractievoorzitter niet inlichten. Maar voorzitter, wat voor nut heeft het protocol als je ervan kan afwijken zodanig dat Kamerleden en fractievoorzitters gevangenen zijn en niks kunnen doen?

Want er is dus een tijd geweest waarin een aantal Kamerleden met meel in de mond moesten praten, zowel naar het publiek als naar hun directe collega’s. Het is precies de achterkamertjespolitiek waar we vanaf moeten.

Moet het protocol dus niet anders? Graag een reactie.

Voorzitter, afsluitend

Waarom speciaal een belang in dit bedrijf en niet in een duurzame operatie? Graag een reactie.

Het kabinet is nu steeds minder in staat onafhankelijk te spreken over een bedrijfstak waarin ze zelf aandeelhouder geworden is. Ze heeft zichzelf in een spagaat gezet door tegelijkertijd belang te hebben bij groei van de luchtvaart (inclusief bijkomende uitstoot) aan de ene kant en noodzakelijke krimp van de luchtvaart aan de andere kant Graag een reactie op die nieuwe positie.

Ze gokt met geld en ze gokt met het klimaat.

Voorzitter, het kabinet heeft een beleidskeuze gemaakt die wij onverantwoord vinden.