Bijdrage Van Raan over de herziening van het Neder­landse luchtruim

Debat over de herziening van het Nederlandse luchtruim
Bewindspersoon: Van Nieuwenhuizen (min. I&W) & Visser (stas. Defensie)

Voorzitter,

Het in allerijl bijeen geroepen spoedberaad over het Klimaatakkoord gaat door het leven onder de naam “cockpitoverleg”. Maar als aanstaande vrijdag het Klimaatakkoord zal worden gepresenteerd, zullen concrete maatregelen voor de luchtvaart schitteren in afwezigheid. Net zoals vorige week op de klimaattop. Of in de Klimaatwet die we morgen verder bespreken.
De klimaattop in Katowice was nog niet afgelopen of deze minister gooide zelfs prompt een plan over de schutting om tóch zelfstandige groei op Lelystad Airport toe te staan. Op zoek naar de balans…

Het is zoals klimaatstaakster Greta Thunberg zei:

“U praat alleen over stappen vooruit zetten met dezelfde slechte ideeën die ons in deze situatie hebben doen belanden, terwijl het enige verstandige zou zijn om aan de noodrem te trekken”?

De luchtvaartsector heeft een hardnekkig geloofwaardigheidsprobleem en dat dreigt inmiddels over te slaan op de minister zelf. Hoe is het mogelijk dat de sector mag meeschrijven aan de beantwoording van Kamervragen, brieven en oneliners? Hoe moeten we nu weten of wat we lezen van de minister komt of van de luchtvaartsector?We zien inmiddels het verschil niet meer.
Hoe gaat de minister de twijfel wegnemen die er inmiddels kleeft aan al haar brieven en antwoorden? De beloofde brief die we ontvingen vlak voor het debat vanochtend stelt ons niet gerust. En daarmee werden onze zorgen alles behalve weggenomen.
Ik wil graag dat de Kamer een volledig overzicht ontvangt van alle door de sector ingebrachte wijzigingen en suggesties.

Pak bijvoorbeeld eens de Voortgangsbrief over de luchtruimherziening van 14 december. Daar staat in dat de uitgangspunten bij de participatie zijn: “a) transparantie, b) zorgvuldigheid en c) een navolgbaar proces.” (pagina 6 van 11)[1]

Voorzitter,
Dat is de minister alle drie niet gelukt.
Het Nederlandse luchtvaartbeleid is:

a) niet transparant.

- Niet duidelijk is wie de brieven van de minister schrijft.

- De Kamer ontvangt luchtvaartbrieven soms pas tíjdens het debat dat er over

die brieven gesproken moet worden.

b) niet zorgvuldig.

- Milieuonderzoeken bevatten fouten en noteren blanco velden onder de noemer “milieu” of post memorie. Wat is de M in de MER dan eigenlijk nog waard?

c) onnavolgbaar.

Na een tik op de vingers vanuit Europa over Lelystad Airport maakt de minister geen pas op de plaats maar probeert, tegen eerdere afspraken en beloftes in[2], juist te overtoepen door zelfstandige groei op Lelystad Airport mogelijk te maken.

Voorzitter, verder over herindeling en participatie; onder de vlag van de zogenaamde luchtvaartgesprekken werden de deelnemers gevraagd te spreken over valse tegenstellingen en werden bewoners van verschillende regio’s tegen elkaar uitgespeeld.[3] Ondertussen probeerde CDA en VVD ons wijs te maken dat we er maar op moeten vertrouwen dat er in 2023 “heus” een eind zal komen aan de laagvliegroutes.[4]

Voorzitter, dat de uitgangspunten bij de participatie niet zijn gehonoreerd is ook de diverse bewonersgroepen opgevallen. De samenwerkende Actiegroepen Tegen Laagvliegen (SATL), actiegroepen uit Noord-, Oost, Midden, en West Nederland hebben hun feitenrelaas op papier gezet, en dat wil ik graag via de griffie aan de kamerleden en de ministere geven, mede namens mevrouw kroger en de heer Lacin.

Voorzitter,
Dat stadium van goedgelovigheid zijn we natuurlijk al een tijdje voorbij. Te veel rare wendingen en gebroken beloftes. Te veel fouten in luchtvaartrapporten. Te veel het koste wat kost doorduwen van het sectorbelang.

Voorzitter,
De luchtruimherziening is niet voor 2023 afgerond, en dat is natuurlijk een andere reden om pas op de plaats te maken. Voor de veiligheid, die voorop staat bij alle partijen. Het OVV rapport Vliegveiligheid op Schiphol was er duidelijk over. Graag een reactie en we overwegen een motie op dat punt.

En er is nog een hardere grens, die een noodrem vereist.
Terwijl het IPCC waarschuwt dat de wereld verstrekkende maatregelen nodig heeft om de opwarming van de aarde tot 1,5°C te beperken, probeert deze minister zelfstandige groei van Lelystad Airport er doorheen te drukken (opdat schiphol ook kan groeien!).

De herziening van het luchtruim heeft, rechtstreeks tegen het 1,5°C-doel in, nog steeds als doel om de capaciteit te vergroten.
Dat valt niet uit te leggen aan toekomstige generaties. Op welke wijze gaat de minister het 1,5°C-doel als uitgangspunt maken van verdere keuzes in de luchtruimherziening?

Het lijkt me het startpunt van de belangeninventarisatie waar de minister ons over schreef. En zolang dat niet het uitgangspunt is, kan Lelystad Airport niet open. Graag een reactie en we overwegen een motie op dit punt.

Afsluitend, De luchtvaartsector staat met de rug naar zowel toekomst als maatschappij. Het zal de minister op de “nationale luchtvaartdag” niet ontgaan zijn dat deze hautaine groeidoctrine inmiddels tot grote maatschappelijke onvrede heeft geleid. De wijze waarop het huidige Nederlandse luchtvaartbeleid is ingericht is niet 1,5°C-proof. Het intrinsieke groeidenken zit de sector (en beleidsmakers) in de weg. Klimaat, leefomgeving en veiligheid zouden de driehoek moeten zijn waarbinnen de keuzes gemaakt worden.

En alle drie delven ze het onderspit:

- Het 1,5°C-doel zit nergens in verweven.

- Geluidsoverlast wordt omlaag berekend in plaats van gemeten.

- Piloten en OVV zeggen: de veiligheid is in het geding.

Daarom Business as Usual waarbij de sector dicteert kan niet meer. De luchtvaart zál krimpen. Lelystad Airport kan gesloten blijven.

Dank u wel.