Bijdrage Vestering aan debat over zoönosen en dier­ziekten

Dank u wel, voorzitter. Dierziekten worden nog altijd gezien als een groot gevaar voor de veehouderij en als een gevaar voor de economie, maar ze zijn bovenal een gevaar voor dieren. In minder dan een jaar tijd zijn 5 miljoen dieren -- 5 miljoen kippen, eenden, kalkoenen -- vergast in de Nederlandse pluimvee-industrie. Zij zijn vergast vanwege uitbraken van het vogelgriepvirus. Doordat een virus meer dan twintig jaar geleden in de pluimvee-industrie muteerde tot een zeer gevaarlijke en besmettelijke vogelgriepvariant hebben we nu te maken met een wereldwijde vogelgrieppandemie onder vogels met 50 miljoen dodelijke slachtoffers onder de dieren in Europa. Toen de nieuwe minister van LNV zijn nieuwe functie startte, was een van de eerste dingen die hij deed, een handtekening zetten onder de zoveelste opdracht om dieren te vergassen vanwege vogelgriep. Ik kan mij voorstellen dat hij zijn nieuwe baan ook liever anders ziet. En dat kan. Gelukkig.

In coronatijd hing het kabinet aan de lippen van de deskundigen. Zou het niet verstandig zijn om het advies van diezelfde deskundigen op te volgen om nieuwe pandemieën te voorkomen, vraag ik aan de minister van VWS. Wat heeft de minister van VWS gedaan met de adviezen van het Deskundigenberaad Zoönosen van het voorjaar? Marion Koopmans en Jaap van Dissel hebben gewaarschuwd dat het reëel is dat voor de mens gevaarlijker virusvarianten in de komende seizoenen deze kant op zullen komen. Met de huidige verspreiding van de variant die nu rondgaat, lijkt mij dat zeer zorgwekkend. Delen de ministers deze zorg? Want ook zij adviseerden om de pluimveedichtheid aan te pakken en daar werk van te maken. We luisteren toch niet alleen naar deskundigen als het gaat om corona? Laten we de adviezen van deskundigen gaan opvolgen.

De commissie-Bekedam heeft een boekwerk vol adviezen geschreven over hoe we dit kunnen doen. Het kabinet wil daar snel en serieus werk van maken. Twee jaar nadat onze motie is aangenomen, ligt er dus dit actieplan. Snappen de ministers dat de inhoud ons nogal heeft teleurgesteld? En dan zeg ik het nog mild. Hoe kun je zoönosen voorkomen? Was je handen na contact met dieren. Dat is niet genoeg. Wetenschappers wijzen al jaren op de noodzaak om de veedichtheid aan te pakken, om het aantal dieren aan te pakken. Nu is het moment om daarop door te pakken. We staan aan het begin van een grote transitie in de landbouw. Voor de zomer werd dit door de ministers beschreven als "meekoppelkansen" in een integrale gebiedsgerichte aanpak van stikstof. De minister-president heeft inmiddels uitgesproken dat het wel degelijk een doel op zichzelf is. Maar nu lezen we in een brief van de minister van LNV dat het een "meekoppelende, structurerende keuze" is geworden met vrijblijvende handreikingen. Ik vraag de minister: wat zijn meekoppelende, structurerende keuzes? Provincies kunnen straks dus kiezen voor het verminderen van zoönoserisico's, maar ze kunnen het ook niet doen. Ik neem toch aan dat de minister van VWS hier niet mee akkoord zal gaan.

De heer Remkes adviseerde om rode zones aan te wijzen voor de intensieve veehouderij voor de export, maar we gaan de Groningers of de Zeeuwen toch niet opzadelen met nog meer intensieve pluimveehouderij, terwijl Groningen en Zeeland ook wat betreft vogelgriep rode gebieden zijn? We wezen er al vaker op: op dit moment is er geen juridisch instrument om uit voorzorg vergunningen te kunnen weigeren. Denk aan de geitenhouderij en Q-koorts, maar ook aan pluimveebedrijven in waterrijke gebieden. Dit moet worden opgelost. Dat vinden deze ministers ook, maar wat gaan ze doen? De minister van LNV zegt alle denkbare maatregelen op korte en lange termijn te willen verkennen om vogelgriep verder te voorkomen. Maar wat lezen we? We lezen dat er big bags komen om dieren te vergassen, omdat we te weinig CO₂ hebben, en dat we lasers kunnen gaan gebruiken om vogels te gaan verjagen. We kijken naar alles, behalve naar dat wat recht voor onze neus staat: we hebben te veel dieren in de Nederlandse veehouderij.