Bijdrage Vestering over fosfaat­rech­ten­stelsel

Voorzitter, de 640 miljoen dieren die in de Nederlandse veehouderij jaarlijks worden gefokt, gebruikt en gedood, zorgen samen voor een heleboel shit. Zoals de stikstofcrisis, de klimaatcrisis, maar ook milieuvervuiling door fosfaat uit mest.

Voorzitter, de afschaffing van het melkquotum in 2015 was een historisch fiasco. De melkveehouderij explodeerde, opgehitst door de LTO – en het CDA en de VVD, die weigerden dat te beperken. Toen we uiteindelijk – om de derogatie te behouden – toch aan de fosfaatrechten moesten, werd er géén fatsoenlijke knelgevallenregeling opgezet. Opnieuw op aandringen van de LTO, en Rutte 2 heeft daar dus bewust voor gekozen.

De fosfaatuitstoot van de melkveehouderij zit momenteel onder het fosfaatplafond. Kan de minister zeggen of zij vindt dat het fosfaatrechtenstelsel dus werkt? En zo ja, hoe kan zij dan verklaren dat de melkveesector in 2020 en 2021 wél door het stikstofplafond is geschoten? Hoe werkt dat? Ik hoor het graag van de minister.

Ook dit jaar is het weer spannend of Nederland de derogatie kan houden. “Het is geen vanzelfsprekendheid,” zegt de minister al een aantal keer. Moeten boeren dat interpreteren als een waarschuwing? Zouden ze nu niet moeten uitbreiden, omdat ze dan later weer koeien naar de slacht moeten doen? Ja, ik vraag het maar, want in de rechtszaken die nu lopen met de knelgevallen bij de fosfaatrechten stelt de rechter keer op keer: ‘de boeren hadden kunnen zien aankomen dat er een productiebeperking zou komen.’ Moeten boeren nu dan ook verlies van derogatie zien aankomen? Mijn fractie vindt het bizar dat je die verantwoordelijkheid op individuele boeren afschuift, maar als je het dan doet, zeg het dan in ieder geval in klare taal.

Tot slot wil ik nog een opmerking maken over de fosfaatbank. Alle fosfaatrechten die nu worden afgeroomd om de mestproductie te laten krimpen, komen daarin terecht. Om ze ooit weer uit te geven. Maar voorzitter, we kampen toch nog met een stikstofcrisis, klimaatcrisis en watervervuiling? Mócht één van die crises binnen afzienbare tijd zijn opgelost – laten we het hopen – dan gaan we toch niet het aantal dieren weer laten groeien? Ik denk dat we boeren geen gouden bergen moeten beloven, maar eerlijk moeten zijn over de lange termijn. Deelt de minister het inzicht dat die rechten uit de fosfaatbank dus eigenlijk een fata morgana zijn? Of zal ik zeggen: een fosfata morgana?

Dankuwel.