Bijdrage Wassenberg aan algemeen overleg over de NVWA

Voorzitter,

Deze commissie heeft al zó vaak gesproken over de NVWA. En ELKE keer is de conclusie: het gaat niet goed.

We weten al jaren dat er binnen de NVWA een flinke groep medewerkers is die weigert op te treden tegen misstanden.

We weten al jaren dat er leidinggevenden zijn die medewerkers die wél willen optreden terugfluiten.

En nu zien we dat er wordt afgerekend. Niet met degenen die weigeren te handhaven, maar met degenen die hun werk wel doen.

Voorzitter, we hebben de minister vaker gewezen op de angstcultuur die er heerst binnen de NVWA. De intimidaties. Niet alleen op locatie, zoals de medewerker die werd neergeslagen in een slachthuis. Maar nog véél erger: de intimidatie van binnenuit. Door collega’s, door teamleiders of managers. En dit is nog altijd aan de gang.

We vragen ons serieus af in hoeverre de minister, maar ook de interim Inspecteur-generaal, werkelijk zicht heeft op de situatie. Want wat wij vorige week toegestuurd kregen, de tussenrapportage ‘Op weg naar een vitale organisatie Dierenwelzijn’, doet het ergste vermoeden. Een rapportje vol niet-gestaafde, niet-gekwantificeerde beschuldigingen, dat leest alsof het maar één doel had: lastige medewerkers wegwerken. Wat is het doel geweest van deze rapportage, vraag ik de minister? En wie heeft deze opsteller uitgekozen en deze opdracht gegeven?

In deze rapportage lezen we dat medewerkers aangeven “klaar te zijn met collega’s die de veehouderij zo zwaar aanpakken en misschien zelfs wel stuk maken”. Vorige week hoorden we de Inspecteur-generaal zeggen dat medewerkers moeite hebben met de afweging tussen economische activiteiten en dierenwelzijn. Dat kan toch niet waar zijn?

Voorzitter, dit wijst op een zeer ongezonde verwevenheid met de sector. Onbestaanbaar, NVWA-dierenartsen die worden gekapitteld omdat ze misstanden in de vleessector opsporen en aanpakken!

Het is de TAAK van de NVWA om misstanden op gebied van dierenwelzijn op te sporen en aan te pakken, ZEKER in de vleessector. Het is triest dat ik dat moet benadrukken.

Voorzitter, hoe oordeelt de minister daarover? Op het moment dat NVWA-inspecteurs hun taak serieus nemen kan het toch niet zo zijn dat ze dan worden beschuldigd en geïntimideerd vanuit hun eigen organisatie?

Voorzitter, ik denk dan ook aan de klokkenluiders die misstanden binnen de NVWA over transport van ernstig zieke dieren naar buiten brachten en die door de directie onprofessioneel en niet-integer werden genoemd door de toenmalig directeur van de afdeling Keuren.

Tegelijk zien we ook dat de NVWA, als verlengde arm van de vleessector, KDS -de organisatie die het vlees keurt- de afgelopen weken zwaar onder druk heeft gezet om meer dagen te gaan slachten. Nog meer uren te gaan werken in beruchte coronabrandhaarden.

Wij vragen de minister of zij dit heeft overlegd met haar collega van Medische Zorg, die zich grote zorgen maakt over de ic-bedden die vol liggen en over de derde golf die op ons af komt. Want de risico’s van de nieuwe virusvarianten zijn levensgroot en slachthuizen waren al beruchte besmettingshaarden.

Voorzitter, De NVWA kan tweederde van haar taken niet uitvoeren weten we sinds het Deloitte-rapport.

Er zijn bijvoorbeeld veel te weinig mensen voor toezicht in de stallen. In stallen met vleeskuikenouderdieren vinden zeer veel overtredingen plaats van zelfs de meest basale welzijnsregels. Dat weten we nota bene uit de risicoanalyse van de NVWA zelf. En toch wordt er helemaal niet gecontroleerd.

In viskwekerijen wordt ook niet gecontroleerd op dierenwelzijn, blijkt uit onderzoek door Compassion in World Farming.

Door onvoldoende toezicht op dierziekten lopen we een groter risico op uitbraken van dierziektes en kunnen deze zich makkelijker verspreiden, schrijft Deloitte.

Maar de NVWA wordt wél door de minister op pad gestuurd om handelsbelemmeringen weg te nemen, om exportmarkten open te houden.

Overlegt de minister met haar collega’s van VWS over die inzet en de risico’s hiervan, aangezien die collega’s politiek verantwoordelijk zijn als het misgaat?

Voorzitter, Nederland slacht elk jaar 640 miljoen dieren. Jaar in, jaar uit. 2,5 miljoen per werkdag. Dan tel ik vissen niet eens mee.

Dat zijn getallen waarbij je je nauwelijks meer iets kunt voorstellen. En waarop je op geen enkele normale manier toezicht kunt houden.

Tegelijk is de toezichthouder uitgekleed, kapotgefuseerd en gereorganiseerd.

Met de bekende gevolgen.

Het dierenwelzijn is in het geding.

De voedselveiligheid is in het geding.

De volksgezondheid is in het geding.

Dit MOET veranderen. Maar zeggen we al jaren. En er verandert NIETS. Voorzitter, bij de NVWA werken ook veel capabele integere mensen. Maar juist die worden al jaren onder druk gezet om niets te rapporteren, om hun bek te houden. Voorzitter, ik vertrouw niet meer op het zelfreinigend vermogen van een dienst, die strenge inspecteur moet zijn en loopjongen voor de vleessector wil zijn. De taken zijn niet te verenigen. Het herstel van de NVWA begint met het weghalen van deze dienst bij het ministerie van LNV.

Dit kan niet langer. Het is tijd voor een parlementaire ondervraging. Die oproep doe ik aan mijn collega’s. Hoe kijken zij daar tegenaan?