Bijdrage Wassenberg aan debat begroting BiZa (mili­eu­cri­mi­na­liteit en verduur­zaming woningen)

Voorzitter, ik wil vanavond twee zaken aan de orde stellen: de verduurzaming van woningen en de bestuurscultuur van lokale overheden rond milieucriminaliteit.

Ik begin met dat laatste. Vorig jaar was er de onthutsende documentaire Beerput Nederland, over 50 jaar milieucriminaliteit. Getoond werd hoe overheden stelselmatig winst van bedrijven boven veiligheid en milieu stellen. Vandaag de dag is deze bestuurscultuur bij lokale overheden helaas nog vaak aanwezig. Afgelopen jaar ging het vaak over Chemours en over afvalverwerkers die giftige stoffen mengen met stookolie. En vorige maand toonde Zembla hoe kunstgras-recyclebedrijf TUF – nomen est omen - de grenzen van milieuwetgeving stelselmatig opzoekt en overtreedt. TUF ontvangt veel geld van gemeenten om kunstgrasmatten netjes te recyclen, maar doet niets anders dan de matten stapelen. En daarbij worden milieuregels met de voeten getreden. Met het risico dat zware metalen en andere schadelijke stoffen in de bodem trekken. Tot zeer recent heeft TUF altijd kunnen rekenen op clementie van de gemeente. Dwangsommen werden wel opgelegd, maar niet geïnd. Van de 100.000 euro aan dwangsommen is ternauwernood 2.000 euro betaald. En op de avond dat de gemeenteraad van Dongen, waar TUF gevestigd is, over de kwestie zou praten, ging de boel in de hens, toevallig of niet. De politie onderzoekt de zaak en heeft volgens berichten de administratie veilig kunnen stellen.

Voorzitter, deze zaak toont opnieuw de achilleshiel van de controle en handhaving aan als het gaat om milieudelicten. Lokale overheden zijn onvoldoende opgewassen tegen bedrijven die het niet nauw nemen met wetgeving. Kennis is versnipperd over verschillende bestuurslagen en instanties. En lang niet altijd is duidelijk wie waarvoor verantwoordelijk is. Het probleem is ook ingewikkeld. Ook omdat de milieucriminaliteit zich niet aan gemeentegrenzen of provinciegrenzen houdt. Bovendien heeft een frauderend bedrijf een machtspositie: als het zich failliet laat verklaren, blijven lokale overheden met een miljoenenschuld achter voor het opruimen van de vervuiling.

De gemeente Dongen heeft in dit specifieke geval inmiddels in een brief aan de staatssecretaris van I&W laten weten dat de aanpak van de problemen de gemeente boven het hoofd is gegroeid en dat dit een landelijk probleem is dat landelijk moet worden aangepakt. Dat mag niet worden genegeerd. Ik hoop dat de minister de oproep van de gemeente ter harte neemt en gaat bezien hoe het Rijk de regie rond grote milieudelicten opnieuw naar zich kan toetrekken.

Voorzitter, ik eindig met het verduurzamen van woningen. Daarin ziet het kabinet een belangrijke rol voor warmtenetten weggelegd. Maar we zien dat daar simpelweg niet genoeg duurzame warmte voor beschikbaar komt. We zullen dus veel meer moeten doen om de warmtevraag te reduceren. In het klimaatakkoord is op hoofdlijnen een voorstel gedaan voor een normering voor de warmtevraag van bestaande gebouwen. Is de minister bereid deze niet alleen voor huurwoningen, maar ook voor particuliere huizen te gaan laten gelden?[1]