Bijdrage Wassenberg aan debat NCTV

Voorzitter, we zien steeds vaker dat de overheid buiten de grenzen van de rechtsstaat opereert. Eigen wetten negeert en overtreedt. Bij de klimaatzaak en het stikstofarrest was het de rechter die de overheid wees op haar plicht om de EIGEN wetten na te leven.

En alleen al de afgelopen maanden hebben we drie zaken gezien waarbij overheidsinstanties buiten de wet om burgers bleken te bespioneren. Gemeenten volgden burgers[1], het leger verzamelde data[2], en vandaag spreken we over de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid. Dat die zaak aan het licht kwam hebben we aan de pers te danken.

De NCTV heeft jarenlang stiekem burgers gevolgd, nep-accounts gebruikt, persoonsgegevens verzameld, verwerkt en gedeeld met verschillende instanties, soms met hele grote gevolgen voor mensen. En dat alles zonder wettelijke grondslag, illegaal dus. Geeft de minister toe dat de praktijken van de NCTV, een afdeling van ZIJN ministerie, illegaal waren? Is hij bereid daarvoor zijn excuses aan te bieden?

Mijn tweede vraag aan de minister: waarom heeft hij niet ingegrepen? Het kan toch niet zo zijn dat hij pas is wakker geschrokken door het stuk in NRC? Volgens NRC was al sinds 2014 bekend dat de surveillancepraktijken van de NCTV geen wettelijke grondslag hebben. [3] Toch ging het jarenlang door. Hoe kan dat? Wat heeft de minister al die tijd gedaan?

De NCTV werd opgericht om het veld van terrorismebestrijding te coördineren, NIET om zelf inlichtingen te verzamelen. Dat doen de AIVD en de MIVD al, wat zij mogen staat in de sleepwet van 2018. De AIVD en MIVD worden gecontroleerd door een externe toezichthouder en de NCTV niet.

Maar de NCTV is GEEN inlichtingendienst en moet dat ook niet worden, dat schrijft de minister ook. Waarom gaat de minister de illegale praktijken door de NCTV dan toch legaliseren?

En voorzitter, waarom worden de gegevens van vreedzame activisten gedeeld met buitenlandse veiligheidsdiensten, zoals blijkt uit inzageverzoeken van activisten?

Hebben we echt nóg een instantie nodig met vergaande bevoegdheden, waardoor rechten zoals privacy, gegevensbescherming en vrijheid van meningsuiting onder druk komen te staan. Wordt Nederland er echt veiliger van of creëren we alleen maar meer wantrouwen?

Voorzitter, de overheid heeft geen al te beste staat van dienst als het gaat om de bescherming van de gegevens van burgers. De Partij voor de Dieren pleit voor een fundamenteel gesprek over de kosten van de datahonger van de overheid. Als zelfs onschuldige burgers gevolgd worden, leven we in een surveillancestaat. Zonder privacy geen veiligheid.

Voorzitter, en dan wil ik het hebben over de volstrekt ongepaste druk die de NCTV uitoefent op het openbaar ministerie. NRC schreef daarover op 29 april.

Het OM spreekt van ongewenste bemoeienis door de NCTV. De NCTV probeert ook vertrouwelijke informatie bij Politie en OM te krijgen, buiten de officiële kanalen. Stiekem dus, door individuele ambtenaren te benaderen. Zowel het OM als de politie hebben de NCTV daarop aangesproken.

Niks van waar, schrijft de minister in antwoord op Kamervragen.

Maar voorzitter, dan wil ik aan de minister vragen: wie liegt er dan volgens hem? Liegt de politie? Liegt het OM? Liegt de krant? Graag een antwoord.

Ondertussen zagen we intimidatie van journalisten, dreiging met juridische procedures door het voormalige hoofd van de analyseafdeling van de NCTV. Daarover hebben we al in het vragenuur gesproken.

Maar toch blijft het onbevredigend. In de krant van gisteren lazen we over twee kampen binnen de NTCV die elkaar tunnelvisie verwijten en elkaars werk tot de bodem afkraken.

Voorzitter, kennelijk wordt er ook binnen de NCTV, de geheime dienst die dat helemaal niet mag zijn, een flinke strijd uitgevochten.

Al met al genoeg reden om een onafhankelijk onderzoek naar het reilen en zeilen van de NCTV in te stellen. Is de minister daartoe bereid?