Bijdrage Wassenberg over de wijziging van de Mest­stof­fenwet in verband met het begrip melkvee en enkele andere wijzi­gingen betref­fende het stelsel van fosfaat­rechten

Voorzitter, allereerst welkom aan de nieuwe minister. Dit is zijn eerste debat. Ik wens hem veel wijsheid en een rechte rug bij het oplossen van alle problemen die hij op zijn bord gaat krijgen. Die rechte rug heeft hij eerder laten zien, ik hoop dat hij dat volhoudt. Alle succes dus toegewenst. Dan voorzitter, meld ik u dat ik dit debat overneem van collega Vestering, die er vandaag niet bij kan zijn.

Voorzitter, we hebben het vandaag over de melkveehouderij. Daar speelt nogal wat. Er ligt nu een wat technische wetswijziging voor, maar deze kunnen we niet los zien van de grotere context waarin de melkveehouderij verkeert. Ik hoop dat de nieuwe minister met een frisse blik naar die hele sector kan kijken. En ik hoop dat hij dan zal zien wat een vreemde wetswijziging dit is.

De kans is levensgroot dat Nederland de derogatie op de Nitraatrichtlijn gaat verliezen. Dat is niet raar, want de melkveehouderij overschrijdt ongeveer alle milieugrenzen die we ooit hebben afgesproken. In 2015 was het fosfaat, we kennen de stikstofcrisis, en dan hebben we het nog niet over de bijdrage van de melkvee-industrie aan de klimaatcrisis. Ik geef de nieuwe minister nu alvast een tip: minder dieren is minder mest, en minder stikstof en minder fosfaat en dus minder problemen.

Maar de voorliggende wetswijziging regelt – helaas – het tegenovergestelde. Bij elke transactie van fosfaatrechten tussen melkveehouders wordt nu een deel afgeroomd, zodat er op een natuurlijke manier steeds een klein beetje minder koeien komen. En nog stééds overschrijdt de sector het stikstofplafond. Dat zal betekenen dat Nederland straks de derogatie verliest.

Je zou dus denken: we moeten meer rechten afromen, zodat we met MINDER melkkoeien onder dat stikstofplafond terechtkomen. Maar wat gebeurt er? Met deze wetswijziging creëren we een uitzondering, waarmee bij leasen en verleasen juist geen rechten meer afgeroomd hoeven te worden! Dus minder krimp van het aantal melkkoeien, en ook minder krimp van het mestoverschot. Ik kan dat niet plaatsen in het licht van de stikstofcrisis, de klimaatcrisis en het waarschijnlijke einde van de derogatie. Ik vraag de minister: wat is hier de logica achter?

En daarnaast stoppen we de rechten die wel afgeroomd worden in een fosfaatbank, om ze later dan weer uit te kunnen geven. Zodat dan het aantal melkkoeien dan later weer kan groeien. Wanneer dan? Als de klimaatcrisis voorbij is? Ik snap daar werkelijk niks van.

Vindt de minister het doelmatig om nu 25 miljard euro uit te trekken om de stikstofcrisis het hoofd te bieden, om het aantal dieren te verminderen, en dan straks die rechten uit de fosfaatbank weer uit te geven? Ik vraag nogmaals: wat is hier de logica achter?

Tot slot, voorzitter, over de koeien die naar de slacht gaan als ze uitgemolken zijn. Zelfs als ze alweer drachtig zijn van het volgende kalf. Vorige week kondigde de NVWA aan dat er strenger zal worden opgetreden wanneer hoogdrachtige koeien illegaal op transport worden gezet naar het slachthuis. Sowieso betekent het doden van een drachtige koe een lange en akelige dood voor het ongeboren kalfje. Zo’n ongeboren kalfje heeft nog geen zelfstandige ademhaling. Als de koe sterft, sterft het kalfje dan minuten later door zuurstoftekort. Het stikt.

Al zes jaar wordt er hier gesproken over hoe dit kan worden aangepakt. De ambtsvoorganger van de minister ging maar weer eens met de sector praten. Zonder enig resultaat. Sterker nog, in 2020 zag de NVWA nóg meer hoogdrachtige koeien in slachthuizen dan in de jaren daarvoor, meer dan 200 dieren.

De ambtsvoorganger van deze minister kondigde drie jaar geleden al aan dat ze zou komen met een wettelijk verbod op het vervoeren van koeien die langer dan zes maanden drachtig zijn. Ik vraag de nieuwe minister: kunnen we dit verbod snel tegemoet zien?