Bijdrage Wassenberg aan debat over dier­proeven

Dank, voorzitter. Vorig jaar was de Kamer, oppositie en coalitie, duidelijk: de omschakeling naar proefdiervrij onderzoek moet echt worden versneld. Ik weet ook dat de minister van Landbouw deze wens heeft. Ik heb samen met hem een werkbezoek gebracht aan het Science Park in Utrecht. Daar werden we bijgepraat. Daar hebben we echt schitterende proefdiervrije onderzoeksmethoden gezien. Die zijn op de mens gericht. Die zijn zelfs op de individuele patiënt gericht, dus zonder hinderlijke vertaalslag van dier naar mens. Ik dank de minister nogmaals voor dit inspirerende werkbezoek. Met collega Haverkort heb ik gisteren een bezoek gebracht aan het proefdierenlab in Utrecht. We hebben gekeken naar prachtig proefdiervrij onderzoek. Collega Graus kon daar helaas niet bij zijn, door persoonlijke omstandigheden.

Helaas blijft onze inzet van Kamer en kabinet nodig. In 2021 is het aantal dierproeven namelijk weer gestegen. Het gaat nu richting de 0,5 miljoen. Dat kunnen we niet accepteren, dat mogen we niet accepteren en dat gaan we niet accepteren. Het is namelijk niet alleen slecht voor de vele proefdieren, maar ook voor de patiënt. 90% van de geslaagde dierproeven heeft geen enkel nut voor de mens. Ze zijn simpelweg niet te vertalen naar de mens. Ze bieden dus valse hoop. Ze zetten de wetenschap meer op achterstand dan dat ze die vooruithelpen.

Voorzitter. Ik speel vandaag open kaart. Ik onthul in dit debat mijn verborgen agenda. Ik wil namelijk betere medicijnen. Ik wil beter onderzoek. Ik wil betere wetenschap. Dat is mijn verborgen agenda. Daar hebben we de minister van OCW, verantwoordelijk voor het wetenschapsbeleid, ook bij nodig. Zijn ministerie kan meer doen in de omschakeling naar een proefdiervrije wetenschap. Dat lees ik in de vorige maand gepubliceerde Kennisagenda Transitie naar Proefdiervrije Innovaties van ZonMw. Daarin wordt ook het ministerie van OCW expliciet aangespoord als het gaat om het toepassen van bestaande kennis over het proefdiervrij onderzoek. Te vaak zijn dierproeven in de wetenschap eerder een hindernis dan een kans. Ik nodig de minister van OCW dan ook uit om samen met mij op bezoek te gaan bij wetenschappers, zoals minister Adema en ik dat hebben gedaan, om wetenschappelijk onderzoek te verbeteren. Ik hoop dat hij hiervoor openstaat. We hebben zijn steun namelijk echt keihard nodig bij de omschakeling naar die proefdiervrije innovaties.

Voorzitter. Voor het reces hebben we een rondetafel gehad over dierproeven. Wij zijn toen bijgepraat over systematic reviews, uitgebreide literatuuronderzoeken, voordat een dierproef wordt verricht. Dat levert beter onderzoek op. Dat levert betere medicijnen op. Dat levert ook minder dierproeven op. Als die systematic reviews worden uitgevoerd, leiden ze echt tot een flinke afname van dierproeven en tot beter onderzoek. Dan zouden we eindelijk, eindelijk voldoen aan de Wet op de dierproeven uit 1977. Artikel 1d van die wet verbiedt een dierproef als het ook zonder dieren kan. Vaak wordt er echter slecht of onvolledig gekeken, want dat kost allemaal tijd. Dan wordt er meestal toch weer gegrepen naar een dierproef, die achteraf vaak veel te weinig oplevert. Als je wel kunt kijken of een dierproef overbodig is maar je doet dat niet, om welke reden dan ook, dan overtreed je de wet. Systematic reviews lossen dat probleem op. Ze leveren beter onderzoek op. Ze leveren betere medicijnen op. Je voorkomt dan ook de overbodige inzet van proefdieren. Dat is echt een eis van de Wet op de dierproeven. Dat staat in artikel 1d; dat noemde ik net al. Mijn vraag aan de minister is hoe hij ervoor kan zorgen dat systematic reviews de standaard worden en een voorwaarde voordat een dierproef wordt vergund.

Ik wil daar ook graag de minister van OCW bij betrekken. Het gaat namelijk niet alleen om dierproeven, maar ook om de kwaliteit van het wetenschappelijk onderzoek. Als systematic reviews met kunstmatige intelligentie kunnen worden uitgevoerd, dan kan dat heel snel. De Kamer heeft vorig jaar een motie aangenomen om te kijken hoe kunstmatige intelligentie kan worden toegepast bij systematic reviews. Kan de minister ons bijpraten over de pilot die hij daarvoor heeft gefinancierd?

Voorzitter. Als laatste heb ik nog een vraag aan de minister van OCW. Bij de begrotingsbehandeling werd onze motie tot het verder verlagen van proeven op apen door alle twintig fracties in dit huis meegetekend. Dat was echt een unicum. Hoe staat het met de uitvoering van die motie? Is er al opdracht gegeven tot dat onafhankelijke onderzoek?

Dank u wel, voorzitter. Hier laat ik het bij.