Bijdrage Wassenberg aan debat wijziging wegen­ver­keersnet

Voorzitter,

2019 was het jaar van de tractor. In de jaarlijkse top 50 van machtigste figuren in de agrarische sector, uitgegeven door weekblad de Boerderij, stond de tractor, als symbool van het boerenprotest op nummer 1. Op 1 oktober reden er 2.200 tractoren, toeterend, vanuit heel Nederland, via snelwegen naar Den Haag. Illegaal. Met de drukste dinsdagochtendspits als gevolg; op het dieptepunt stond er meer dan 1100 kilometer file.

We zagen boeren op tractoren door de winkelstraten van Den Haag rijden. Door politieafzettingen rijden, aanwijzingen negerend. We zagen een boer met een tractor een politiepaard aanrijden. Tractoren reden over de middenberm van de weg en door de voordeur van een provinciehuis. Snelwegen en een luchthaven werden geblokkeerd.

Nederland werd een tractorstaat.

Het leger moest worden ingeschakeld om de veiligheid te kunnen garanderen. En de politie? Die zag vanwege de veiligheid af van ingrijpen en handhaven. Officier van justitie Linda Bregman gaf onlangs toe dat er is gefaald bij de handhaving. Ik citeer een interview met haar in Opportuun, het magazine van het Openbaar Ministerie.

"Het handhaven is niet gelukt. Niet op de boerendemonstratie van 1 oktober en niet op 16 oktober. En ook niet met de bouwersdemonstratie op 30 oktober".

"Niet omdat we het niet wilden. Niet omdat we de wet niet snapten. Maar omdat het gewoon niet tegen te houden was."

"Je kan blokkades oprichten, maar op plekken waar geen vangrail is rijden ze gewoon de weg af. Het weiland in. Om de blokkades heen. En weer de snelweg op. Dat ze geen kenteken hebben, is voor de handhaving ook lastig".

Voorzitter, ere wie ere toekomt, maar ook schande wie schande toekomt, het is aan de VVD, CDA, PVV en SGP te wijten dat tractoren nog steeds geen kenteken hebben en dat er dus niet gehandhaafd kan worden. Deze partijen stemden eind 2016 tegen de kentekenplichtwet omdat deze extra kosten voor boeren met zich mee zou brengen.

De wet werd verworpen. En in het najaar van vorig jaar plukte Nederland daar dus de wrange vruchten van. Boeren maakten optimaal gebruik van het feit dat voertuigen zonder kenteken niet zomaar beboet kunnen worden, en al helemaal niet in de massaliteit en met alle bedreigingen die met de demonstraties gepaard gingen.

Voorzitter, de minister van I&W is verantwoordelijk voor de veiligheid en bereikbaarheid op de weg. Hoe kijkt zij aan tegen de tractordemonstraties? Tegen de onveilige situaties die zijn veroorzaakt door tractoren op de snelweg? Hoe kijkt zij aan tegen het feit dat boeren die overtredingen hebben begaan nu niet kunnen worden vervolgd vanwege het uitblijven van de kentekenplicht? Hoe was de afstemming met de minister van Justitie en Veiligheid? En hoe gaat ze dit in het vervolg aanpakken?

En wordt er nog gewerkt aan het opsporen van de tractoren die de wet hebben overtreden?
Want als klimaatdemonstranten van een kruispunt gehaald moeten worden omdat hulpdiensten zouden moeten omrijden, dan is toch onbestaanbaar dat tractoren hele snelwegen kunnen blokkeren, hulpdiensten hebben gehinderd en daar nog mee wegkomen ook!

Maar er zijn meer wrange vruchten voor Nederland. Want met het afschieten van de kentekenwet door de partijen die ik eerder noemde voldoet Nederland niet aan Europese Richtlijn 2014/45. Nederland is daarom formeel ingebreke gesteld door de Europese Commissie. In de Nota naar aanleiding van het verslag op 15 juli vorig jaar gaat de minister daar dieper op in. Als Nederland in gebreke blijft, kunnen fikse boetes worden opgelegd, tot maximale boetes van 6,5 miljoen euro per maand[1]. Dus om kosten voor boeren te besparen, bestaat het risico dat de Staat en dus de belastingbetaler opdraait voor de boetes.

Voorzitter, ik wil van de minister weten, we zijn inmiddels een half jaar verder. Heeft de ingebrekestelling van Nederland nog steeds niet geleid tot boetes? Want die boetes hangen Nederland nog steeds als een zwaard van Damocles boven het hoofd. Hoe groot is de kans dat die boetes nog wel volgen? Wat zijn de consequenties als Nederland ingebreke blijft?

Voorzitter. Dan nog mijn laatste punt over de uitzonderingen. Tot 2025 geldt dat er géén kentekenplicht is voor tractoren die wel 40 km/u kúnnen, als men niet harder wíl rijden dan 25 km/u. Dat staat zo letterlijk in de nota naar aanleiding van het verslag. Dat is toch onmogelijk te handhaven? Je hebt een tractor en die kan heel hard. Je zegt: ik ga niet harder dan 25 km/u en ik wíl niet harder dan 25 km/u. Dan hoef je geen kenteken. Maar als je dan wel harder gaat dan die 25 km/u, dan heb je geen kenteken en dan kun je dus niet makkelijk bekeurd worden. De handhaving gaat dan dus een stuk moeilijker. Het zal iets makkelijker zijn dan wanneer je met 2.000 boeren tegelijk bent, maar de handhaving wordt niet eenvoudiger op die manier. Kan de minister daar ook nog op antwoorden?

Dan wil ik het daarbij laten, voorzitter. Dank u wel.

[1]Maximale boete is 210.519 euro per dag (Nota nav verslag, 19-7-2019). Uitgaande van een maand van 31 dagen is dat ruim 6,5 miljoen per maand. Maximaal dus.