Bijdrage Wassenberg AO Circulair

Voorzitter, het Plastic Pact is het nieuwste wapen tegen de plastic soep en tegen verspilling. Opnieuw een vrijwillige samenwerking met de sector, vooral gericht op het efficiënter maken van het huidige plasticsysteem; oftewel: het verbeteren van plastic recycling. Maar voorzitter, we produceren en gebruiken zó ongelofelijk veel plastic, daar valt niet tegenop te recyclen!

We moeten vooral af van de wegwerpcultuur. Dat betekent inzetten op verminderen van plasticgebruik, daarna op hergebruik en in de laatste plaats op recycling. Een bronaanpak -de plasticstroom verminderen - is veel efficiënter dan een aanpak achteraf: het recyclen van de overdaad aan plastic.

Het Plastic Pact werkt in omgekeerde volgorde. Ambities en maatregelen op het gebied van hergebruik ontbreken; zo is opnieuw de uitbreiding van statiegeld doorgeschoven.

Afstand doen van de wegwerpcultuur is echt essentieel om de gigantische plasticproductie in te dammen. Anders dreigen karton en papier de nieuwe wegwerpmaterialen te worden. Hoe gaat de staatssecretaris dat voorkomen? Ziet de staatsecretaris het risico dat er veel bomen gekapt gaan worden om aan de stijgende vraag naar papier en karton te voldoen?

Maar voorzitter, zelfs op het gebied van plasticrecycling schiet het Plastic Pact tekort. Er wordt vaak het beeld geschetst dat we in Nederland hartstikke goed bezig zijn met recycling. Maar het leeuwendeel van het plastic verdwijnt nog steeds in de verbrandingsoven.

En van de plastic verpakkingen die wél apart worden ingezameld, krijgt minder dan de helft een nieuw leven. En dan vaak ook nog eens als bermpaaltje of een ander laagwaardig plastic product. De oorzaak? Marketeers denken alleen over het uiterlijk van de verpakking, de afdeling inkoop over de kosten of het voorkomen van klachten. Zelden wordt nagedacht hoe een verpakking écht duurzaam en recyclebaar gemaakt kan worden. De staatssecretaris weet al heel lang dat dit een fundamenteel probleem is in plasticrecycling. Toch bevat het Plastic Pact enkel vrijblijvende afspraken. Die ook nog eens alleen voor huismerken gelden. Dat is een gemiste kans.

Voorzitter, de Partij voor de Dieren heeft vorig jaar Kamervragen gesteld over FloraHolland, de bloemenveilig in Aalsmeer. Jaarlijks produceren zij zo’n 23 miljoen kilo plastic afval. Volstrekt onnodige verspilling, omdat FloraHolland kiest voor wegwerp-bloementrays terwijl er ook herbruikbare trays zijn. FloraHolland beloofde verbetering en sloot zich aan bij het PlasticPact, de staatssecretaris zou een vinger aan de pols houden.

Welke concrete doelstellingen zijn er afgesproken? Per wanneer zal FloraHolland volledig zijn overgestapt op herbruikbare trays? Wanneer besluit de staatssecretaris in te grijpen?

Ik ga verder met het reizigersafval van de NS. Netjes gescheiden afval bleek alsnog op één hoop te belanden. Hoe vordert de green deal met de NS? En heeft de staatssecretaris een oplossing gevonden voor het probleem dat afvalsorteerders het reizigersafval niet willen innemen, omdat het is gelabeld als bedrijfsafval?

Een volgend punt is de evaluatie van het VANG-beleid, het landelijke beleid dat een versnelling van de circulaire economie zou moeten bewerkstellingen. VANG staat voor Van Afval Naar Grondstof. Maar in de praktijk is het vaak: Van Afval naar Verbrandingsoven.

Het RIVM is dan ook kritisch: doelen worden niet gehaald en inspanningen blijven achter. Het resultaat: we scheiden veel te weinig en verbranden nog steeds veel te veel afval.

Daarbij zijn de verschillen tussen gemeenten groot. Het is teleurstellend dat de staatssecretaris dan zegt: dat is de eigen verantwoordelijk van gemeenten. Gemeenten hebben 10 jaar de tijd gekregen. Ondertussen weten we wat wel werkt en welke gemeenten succesvol zijn. Het zou niet meer dan terecht zijn als achterblijvende gemeentes een ultimatum wordt gesteld. Hoe gaat de staatssecretaris ervoor zorgen dat ook de achterblijvers onder de gemeenten de verbrandingsoven niet langer als de aantrekkelijkste optie zien?

Voorzitter, over de monitoring van plastic flesjes en blik in het zwerfafval had ik graag een duiding van de staatssecretaris gehad. Deelt zij de conclusie dat het effect van de huidige inspanningen het niet halen bij het effect dat statiegeld heeft? Dat de behaalde resultaten tot zover onvoldoende zijn om de invoering statiegeld tegen te houden?

Ik eindig met biomassa in het Uitvoeringsprogramma Circulaire economie. Het klimaatbeleid leunt heel stevig op biomassa. We rekenen ons rijk in de sectoren elektriciteit, industrie, mobiliteit, terwijl er helemaal niet zo veel duurzame biomassa beschikbaar is. Biomassa als de nieuwe kleren van de keizer. Die zeepbel moet zo snel mogelijk worden doorgeprikt. Het duurzaamheidskader voor biomassa blijkt nu pas op zijn vroegst in het eerste kwartaal van 2020 te komen. De routekaart nationale biomassa pas 6 maanden daarna. Dat is echt veel te laat, die tijd hebben we simpelweg niet. Graag een reactie van de staatssecretaris.