Bijdrage Wassenberg AO Energie

Voorzitter, als we echt iets aan de klimaatverandering willen doen, moeten we niet alleen stoppen met het gebruik van fossiele brandstoffen, maar ook de bio-industrie beëindigen, want dat is wereldwijd een van de grootste uitstoters van broeikasgassen CO2 en methaan. Die bio-industrie staat vanmiddag op de agenda in de plenaire zaal. Na mijn bijdrage zal ik dus helaas deze commissievergadering moeten verlaten om in die plenaire zaal te debatteren over de veehouderij in Nederland.

Voorzitter, voorkomen is beter dan genezen. Maar als ik om mij heen kijk, zie ik overal problemen die door ons eigen handelen zijn veroorzaakt. Door gaswinning in Groningen, bijvoorbeeld.

We hebben gezien wat de gevolgen daarvan kunnen zijn. Aardbevingen, psychische klachten, fysieke schade aan gebouwen en onverkoopbare huizen. Alles als gevolg van de gaswinning. Maar de gaswinning blijft niet beperkt tot Groningen. Ook in bijvoorbeeld Friesland wordt gas gewonnen. En in de Noord- en Waddenzee. Sterker nog, er zijn vier nieuwe winningsvergunning voor gaswinning in de Waddenzee aangevraagd. En daar maken mensen zich terecht zorgen over.

Voorzitter, de Waddenzee is een prachtig stuk Nederlandse natuur, Unesco werelderfgoed. Maar het is ook bedreigd werelderfgoed. Het Wereld Natuurfonds waarschuwt voor onherstelbare schade door bodemdaling. Biodiversiteit zal verloren gaan als zandplaten niet meer droogvallen, want het fragiele ecosysteem wordt verstoord. Een belangrijke voedselbron voor trekvogels gaat hiermee verloren. Voorzitter, ik vraag de minister het financiële belang van enkele bedrijven niet boven het belang van ons allemaal te zetten en daarom niet in te stemmen met de winningsvergunningen. Graag een reactie.

Voorzitter, terug naar het Friese vasteland. Het Canadese mijnbouwbedrijf Vermilion Energy heeft aangegeven gas te willen gaan winnen bij Oppenhuizen. Uit eigen onderzoek van de mijnbouwer zou blijken dat de bodemdaling beperkt zou zijn tot 2 centimeter. Maar de gemeente Sudwest-Fryslan en de provincie Friesland hebben een second opinion aangevraagd. Daaruit blijkt dat de bodem tot wel 6 centimeter kan dalen. In de second opinion worden ook de kansen op aardbevingen zeer anders ingeschat. Alle reden dus om te twijfelen aan de vergunning die nu afgegeven wordt.

Is de minister bereid om het proces van afgifte van deze vergunning stil te leggen? Wat de Partij voor de Dieren betreft wordt er bij Oppenhuizen niet geboord naar gas. Maar zeker niet als de risico’s niet goed in kaart zijn gebracht. En zeker niet voordat alle aanbevelingen van de Onderzoeksraad voor de Veiligheid zijn geborgd in de wet.

Voorzitter. De Kamer wil dat mensen die worden opgezadeld met scheuren in hun huizen, veroorzaakt door gaswinning, niet in eindeloze procedures verwikkeld raken om die schade vergoed te krijgen. Daarom heeft de Kamer een amendement van de Partij voor de Dieren en de PvdA gesteund om de bewijslast bij dit soort schade om te keren. De minister stribbelt nu al bijna een jaar tegen. We wachten nog steeds op de antwoorden op de vragen die we schriftelijk hebben gesteld over het voorstel van de minister om deze omkering van de bewijslast alleen voor Groningen te laten gelden. De Friezen lijken daar nu echt de dupe van te worden. Waar blijven de antwoorden? Op welke manier legt de minister uit aan de Friezen dat zij kennelijk minder rechten hebben dan de Groningers? Laat duidelijk zijn: wat de PvdD betreft wordt voor heel Nederland de omkering van de bewijslast alsnog zo snel mogelijk in de wet vastgelegd.

Voorzitter, als we de omschakeling naar een duurzame energiehuishouding willen maken, moeten we vooral niet de infrastructuur ondergronds vergeten. Met het openstellen van warmtenetten, kunnen we voorkomen dat we van een enkele leverancier afhankelijk worden. Hierbij moet in het bijzonder ruimte zijn voor leveranciers van duurzame energie, aangezien bijna alle warmtenetten in Nederland op dit moment gebruik maken van warme uit industriële installaties. Als deze echter worden ontmanteld of zuiniger worden, is het van belang dat er duurzame leveranciers over blijven. Is de minister bereid om voor nieuw aan te leggen warmtenetten als voorwaarde te stellen dat deze gebaseerd zijn op lage temperatuur geothermie? Graag een reactie.

Tevens moet energiebesparing door burgers worden gestimuleerd. Dit betekent dat zij niet gedwongen moeten worden om mee te betalen aan warmtenetten als zij daar zelf geen gebruik van maken. Bent u bereid om burgers die door energiebesparing geen gebruik hoeven te maken van warmtenetten, vrij te stellen van een verplichte bijdrage?

Ik blijf nog even bij de bodem, voorzitter, want fracken, en dan in het bijzonder schaliegaswinning, kan desastreuze gevolgen hebben. Uit het planMER schaliegas, dat al eerder is besproken, blijkt bijvoorbeeld dat schaliegaswinning leidt tot risico’s voor het grondwater. En dat ons drinkwater daardoor in gevaar komt. Desondanks is schaliegaswinning in aan drinkwater gelieerde gebieden nog niet uitgesloten. Is de minister bereid om in de Structuurvisie Ondergrond (STRONG) een permanent verbod op schaliegaswinning in alle gebieden voor de drinkwatervoorziening op te nemen? Dus ook op meer dan 1 km diepte en in bijvoorbeeld intrekgebieden, grondwatervoorraden- en reserves? Graag een reactie.

Tenslotte, voorzitter, de Energiedialoog. Er is inmiddels genoeg gepraat. De Energiedialoog betekent alleen maar verder uitstel van het nemen van maatregelen. Onze klimaatdoelen worden niet gehaald, de CO2-uitstoot neemt toe. Hoe langer we oplossingen uitstellen, hoe minder haalbaar ze worden.

Bovendien wordt de burger toch al nauwelijks betrokken bij de Energiedialoog. Sommige bijeenkomsten zijn al op voorhand overtekend, door bedrijven en door insiders, die toch al bij het energievraagstuk betrokken zijn. In hoeverre bereikt deze dialoog een nieuw publiek? Wat wil de minister hier eigenlijk mee bereiken?

Voorzitter, het is niet alleen het uitstel in de vorm van de Energiedialoog waar de Partij voor de Dieren zich zorgen over maakt. Ik blijf me sowieso afvragen of het kabinet zich de dringende noodzaak van het nemen van maatregelen voldoende realiseert. Waarom worden anders niet alle kolencentrales gesloten? Als we de opwarming van de aarde tot 1,5 of 2 graden willen beperken, zoals afgesproken in Parijs, dan moet de CO2-uitstoot minstens 40% zijn gedaald in 2020. Dit is alleen maar haalbaar als we alle kolencentrales sluiten. Wat doet het kabinet? Die kiest ervoor om – misschien - twee centrales te sluiten, in aanvulling op het veel te zwakke energieakkoord. Drie andere blijven dus open! Met dit tempo komen we nooit.

Tenslotte voorzitter, in Dagblad Trouw stond vanochtend een interessante brief over het achterhalen van de herkomst van olie. Niet alle olie is exact hetzelfde. Olie uit elk olieveld is uniek als het gaat om de samenstelling. Zo zijn er variaties in zwavelgehalte en metalen. Elk olieveld heeft zijn eigen vingerafdruk, als ik het zo mag omschrijven. Met behulp van die vingerafdruk kan worden gekeken naar de herkomst van de olie.

Tijdens de behandeling van de begroting van Buitenlandse Zaken zei de minister van BuZa dat de herkomst van olie niet te traceren is, vanwege de ingewikkelde verkooproutes. En dat hij dus weinig kon doen aan het stoppen van de financiering van ISIS door oliewinning. Maar via de ‘vingerafdruk’ van de aardolie in de olieopslagen en overslagen in Nederland, kunnen we dus wel degelijk uitzoeken of we hier in Nederland op benzine rijden die ISIS helpt hun gruwelijke daden te financieren. Is de minister bereid om dit te laten onderzoeken door naar die unieke samenstelling te kijken? Want daarmee zouden we een van financieringsroutes van ISIS kunnen afsnijden. Graag een reactie.

Beantwoording door de minister van Economische Zaken:

Ik was gekomen bij de heer Wassenberg. Hij vindt dat we de vergunningverlening voor Oppenhuizen moeten stoppen. Oppenhuizen ligt in Friesland. Daar is ook een voornemen om gas te winnen. Hij zegt dat die vergunning niet moet worden verleend. Ook daarvoor geldt echter dat het zo niet werkt. We hebben die aanvraag gekregen. Die is in behandeling genomen en er is het nodige onderzoek verricht. Er is een conceptbesluit ter inzage gelegd. Daarop wordt vervolgens gereageerd met zienswijzen. Ik moet weer op die zienswijzen reageren en dan volgt er een definitief besluit. Dat is de wettelijke procedure en ik zal die volgen.

Hij sprak over het wetsvoorstel met de 300 vragen, waarop ik al even ben ingegaan. Hij sprak over geothermie en over warmtenetten. Het lijkt mij goed dat ik er straks bij de andere woordvoerders wat dieper op inga vanwege de aanwezigheid van de heer Wassenberg. Ik zal later ook ingaan op de omkering van de bewijslast.

Hij zegt dat in de Structuurvisie Ondergrond een verbod op de winning van schaliegas moet worden opgenomen in relatie tot drinkwater, als dat op de een of andere manier iets met drinkwater te maken zou kunnen hebben. Wij komen in de Structuurvisie Ondergrond met een nadere standpuntbepaling op dit punt. Ik stel voor dat de Kamer dat afwacht en dan ziet hoe we dat vorm hebben gegeven, ook op grond van de discussies die we daarover met de Kamer hebben gehad.

Hij vraagt hoe ik verder wil gaan met de Energiedialoog. Ik ben daar al op ingegaan. Ik denk dat het ook voor hem voldoende zal zijn. Ik ben ingegaan op de kolencentrales. Hij heeft ten slotte gezegd dat wij ISIS-olie moeten boycotten. Iedere partij olie heeft een vingerafdruk en op die manier kun je het allemaal volgen, zegt hij. Ik weet niet hoe dat zit. Ik weet ook niet hoe het zit met het verhandelen van olie. Ik weet ook niet hoe het zit met olie van verschillende kanten die wordt vermengd en in grote opslagen terechtkomt. Niemand is eropuit om ISIS de kans te geven om geld binnen te halen. Wij zullen naar aanleiding van de suggestie van de heer Wassenberg nog even nakijken wat de praktische mogelijkheden zijn. Als er praktische mogelijkheden zijn, dan zullen we zeker overwegen om die te benutten. Tot zover de heer Wassenberg.