Bijdrage Wassenberg AO Klimaat en Energie

Voorzitter. Ik was vanochtend meteen klaarwakker toen ik de NRC opensloeg, en las over fraude met mest, afval en subsidies. Het gaat om grootschalige, langjarige, structurele fraude met mestvergisters. Slachtafval, chemisch afval en verf worden op grote schaal in mest bijgemengd. De mestmaffia wordt geen strobreed in de weg gelegd door de overheid. Sterker nog, deze criminaliteit gebeurt met overheidsgeld. Mestvergisting is namelijk op geen enkele manier rendabel, dus er gaan vele miljoenen overheidssubsidie naartoe. Met die overheidssubsidie worden dus op grote schaal verboden en giftige stoffen bijgemengd. Dat is al sinds 2016 bekend in een rapport. NRC heeft dat rapport verkregen via de Wet openbaarheid van bestuur. Hoe is het mogelijk dat de mestmaffia nooit keihard is aangepakt? Die vraag willen we stellen aan de minister van Justitie. Maar aan de minister van EZK wil ik vragen hoe het mogelijk is dat de overheid hier al jarenlang kennis van heeft en toch doorgaat met het op grote schaal subsidiëren van deze vorm van criminaliteit? Dit is structureel; dit zijn geen incidenten. Het gebeurt echt op grote schaal. Is de minister bereid om alle subsidies voor mestvergisting per direct te stoppen zolang dit nog niet tot de bodem is uitgezocht? Nogmaals, dit gaat niet om incidenten, maar om structurele criminaliteit. Het is onbestaanbaar dat dit allemaal wordt gefaciliteerd met overheidssubsidies. Ik hoor graag een reactie.

Die mestvergisting draagt sowieso nauwelijks iets bij aan het aandeel niet-fossiele energie in Nederland, want het kost ontzettend veel, het levert heel veel overlast en stank op voor de omgeving en een verwaarloosbaar aandeel in de energieopbrengst. Het is een duur betaalde aflaat voor de vee-industrie, die dus bovendien heel veel criminaliteit uitlokt.

Het gaat sowieso slecht met het aandeel duurzame energie in Nederland. Geen enkele andere Europese lidstaat staat zo ver af van de doelstelling voor het opwekken van duurzame energie als Nederland. Dat heeft het CBS berekend bij een vergelijking tussen Nederland en de andere EU-lidstaten. Van alle gebruikte energie in Nederland is 6,6% duurzaam. Volgend jaar moet dat 14% zijn. Dat is meer dan twee keer zo veel. En nog steeds treuzelt het kabinet: het stelt maatregelen uit en er is geen besluit genomen over het klimaatakkoord, over het uitvoeren van het Urgendavonnis of over het behalen van de doelstellingen van het energieakkoord. Het duurt en het duurt en het duurt.

En de stappen die wel gezet worden, gaan de verkeerde kant uit. Ik begon net met te wijzen op de mestmaffia, maar kijk ook naar het zogenaamde "opplussen" van de SDE+-regeling. Die SDE+-regeling wordt de SDE++-regeling. Maar hoeveel plusjes je er ook bijzet, een verbetering is het niet, want SDE staat voor "Stimulering Duurzame Energieproductie". Je kunt er bijplussen wat je wilt, maar CCS, het afvangen en onder de grond stoppen van CO2 heeft niets te maken met het opwekken van duurzame energie. Sterker nog, door CO2 af te vangen en onder de grond te stoppen, geef je de fossiele-energiebranche juist een steuntje in de rug. De Partij voor de Dieren is voor maatregelen die de uitstoot van broeikasgassen beperken, voor energiebesparing, voor duurzame energie en voor het reduceren van het aantal dieren in de veehouderij, om zo de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Maar het opvangen en opslaan van CO2 is symptoombestrijding en past niet in de Stimuleringsregeling Duurzame Energieproductie, hoeveel plussen je er ook bijzet. Ik hoor graag een reactie van de minister.

Hoe gaat Nederland de achterstand inlopen als het gaat om het stimuleren van duurzame energie? Dat gebeurt door papieren werkelijkheden te creëren. Het toverwoord is "biomassa". Ik noemde al de mestregisters door criminelen, maar ook de bomenkap hier of elders in de wereld, en dan het opstoken van bomen. Bomen zijn in feite de allerbeste CO2-opvangers die we kennen. Ze vangen licht met hun bladeren en zetten die lichtenergie via fotosynthese om in suikers en dan in hout. Daar komt ook nog eens een keer zuurstof bij vrij. En wat doen wij? Wij kappen die bomen om, zodat ze geen CO2 meer kunnen opslaan, geen zuurstof meer kunnen afgeven, en dan stoken we ze op, zodat de opgeslagen CO2 weer wordt uitgestoten. Het stoken van hout is vervuilender dan het stoken van fossiele brandstoffen. Steenkool bestaat in feite uit oerbossen van 300 miljoen jaar geleden. Er is nog een verschil: steenkool neemt geen CO2 uit de lucht op; levende bomen wel. Maar in de Europese Unie geldt het stoken van hout officieel als CO2-neutraal, maar dat is dus een papieren werkelijkheid. Het is een leugen, waarmee bedrijven aanspraak kunnen maken op miljarden aan klimaatsubsidies.

Mevrouw Agnes Mulder (CDA):

In de Tweede Kamer wordt Zweden nog weleens als positief voorbeeld genoemd voor Nederland, en in Zweden gebruiken ze de bossen natuurlijk ook om op te stoken en vervolgens weer aan te planten. Vindt u het dan verkeerd wat ze in Zweden doen?

De heer Wassenberg (PvdD):

Waar Zweden precies zijn energie vandaan haalt, weet ik niet. Ik weet dat Zweden ook heel veel waterkracht heeft.

Mevrouw Yeşilgöz-Zegerius (VVD):

Kernenergie.

De heer Wassenberg (PvdD):

Kernenergie is niet duurzaam. Wat ik in ieder geval fout vind, is wat er in Nederland gebeurt. Wat in Nederland gebeurt, is het kappen van loofbomen, die heel veel biodiversiteit hebben. Daarvoor in de plaats zet men naaldbomen, die hier eigenlijk niet thuishoren en die veel minder biodiversiteit hebben, en men laat elders in de wereld ook bos kappen. Dus de vraag wat precies de situatie in Zweden is, kan ik nu niet beantwoorden. Ik ken die situatie niet, dus ik vind het moeilijk om daarop te antwoorden. Wat ik wel zie, is dat het in Nederland helemaal de verkeerde kant op gaat. We kappen bomen. We vervangen natuurlijke bossen door productiebossen. We vervangen loofbomen door naaldbomen. We vervangen bomen met veel biodiversiteit door bomen zonder veel biodiversiteit. Dit is wat de Partij voor de Dieren betreft helemaal de verkeerde beweging.

Mevrouw Agnes Mulder (CDA):

Dit is natuurlijk wel een beetje raar. We proberen op alle mogelijke manieren duurzamer te worden en dan wordt biomassa eigenlijk helemaal afgeschreven door de Partij voor de Dieren. Maar zo haal je natuurlijk nooit je doelen. Dat zegt de Partij voor de Dieren dan ook nog eens een keer ontzettend feitenvrij. Ik stoor mij daar eigenlijk wel een beetje aan. Dus ik zou daar graag een reactie op willen. Ik noem een serieus voorbeeld van een serieus land, dat volgens mij ook door de Partij voor de Dieren wel een aantal keren is aangehaald hier in de discussie. Dan denk ik: wel heel hoge doelstellingen willen, maar vervolgens alleen maar nee zeggen, helpt ons ook niet verder.

De heer Wassenberg (PvdD):

Laat ik dan een wat inhoudelijker reactie geven. De Partij voor de Dieren is zeer voor het opvangen en opslaan van energie … in bomen, niet onder de grond, want bomen zijn de allerbeste CCS-installatie, zou ik bijna zeggen, die we hebben. Bomen vangen CO2 op en zetten dat met behulp van zonne-energie om in suikers. Dat gaat in hout. Daar komen vruchten van. Dat worden bladeren. Dat wordt biomassa. En dat is wat we moeten doen. Dus als wij CO2 willen reduceren, dan zouden we eerder meer bomen moeten planten, meer bossen moeten uitbreiden, bossen moeten beschermen, dan die bossen kappen. Dat is echt het allerslechtste wat we kunnen doen. Andere manieren van CO2 besparen die nu eigenlijk ook onvoldoende aan bod komen, zijn het beperken van onze energievraag, isolatie, zorgen dat we minder energie gebruiken. Maar bomen kappen, hier in Nederland of elders in de wereld, om ze vervolgens te versnipperen en op te stoken en op die manier het aandeel CO2 in de lucht te vergroten en tegelijkertijd onze belangrijkste "installaties" vernietigen — als ik ze oneerbiedig zo mag noemen — die nu CO2 uit de lucht halen en vastleggen, is echt helemaal de verkeerde weg.

De heer Wassenberg (PvdD):

Voorzitter. Vanuit klimaatwetenschappers, ecologen, bosbeheerders, natuur- en milieuorganisaties is er steeds meer kritiek op de bomenkap en op houtstook. 800 wetenschappers schreven een brandbrief aan het Europees Parlement hierover. Desondanks maakt het kabinet vaart met het subsidiëren en de bouw van houtstookcentrales. Gemeenten worden zelfs gedwongen om mee te werken aan en in te stemmen met die centrales. Dat bleek vorige maand in Diemen, waar burgers, gemeenteraad en het college van B en W faliekant tegen de komst van een grote houtstookcentrale zijn, maar die houtstookcentrale kan niet worden tegengehouden. Die oven in Diemen zal gaan draaien op bijna 10.000 vrachtwagens hout per jaar. RIVM en GGD waarschuwden vorig jaar al voor een ernstige toename van fijnstof door de houtstook. Met zulke aantallen, geweldige hoeveelheden, rijst al snel de vraag of er wel genoeg hout beschikbaar is. Dat wil ik ook aan de minister vragen. Het PBL waarschuwt namelijk al dat er niet voldoende hout aanwezig zal zijn.

In Nederland wordt nu jaarlijks tussen de 1.500 en 3.500 hectare aan bomen gekapt. Daarbij moeten loofbomen wijken voor naaldbomen, want die groeien het snelst. Dat is slecht voor de natuur. Ik zei het net al: de biodiversiteit bij naaldbomen is veel minder dan bij loofbomen. Maar zelfs dat is niet genoeg. Nederland is nu al een van de vijf grootste importeurs van houtpellets in de wereld en de elektriciteitssector heeft al aangegeven, jaarlijks 8 miljoen ton extra houtpellets te willen gaan stoken. Dat leidt tot grootschalige ontbossing en tot verlies van biodiversiteit hier en elders in de wereld. Hoe garandeert de minister dat de tientallen geplande houtstookcentrales geen grote verslechtering van de luchtkwaliteit gaan betekenen? En hoe gaat het kabinet voorkomen dat de toenemende vraag naar hout ten koste gaat van ecosystemen, het klimaat of de luchtkwaliteit? Ik ben bijna aan het einde, voorzitter. Is de minister het met mij eens dat gezien alle wetenschappelijke twijfels over houtstook, over de gezondheid van omwonenden en over de werkelijke impact op het klimaat echt een pas op de plaats nodig is? En is hij bereid tot een moratorium op de bouw van nieuwe houtstookcentrales?

Tot slot wil ik de minister een welgemeend compliment maken, zonder bijbetekenis, want hij heeft besloten tot het voortzetten van de salderingsregeling van zonne-energie, in ieder geval tot 2023. Dat betekent voor heel veel mensen dat er een drempel minder is om thuis zonnepanelen aan te schaffen. Dus daarvoor een compliment. Daar laat ik het ook meteen bij, want te veel complimenten is ook weer niet goed voor de karakterontwikkeling.