Bijdrage Wassenberg AO Proef­dieren

Voorzitter, fijn dat de minister van OCW het aantal apen in het BPRC met 40% wil reduceren. Maar met alleen intenties is geen aap geholpen. Een plan van aanpak en een tijdpad ontbreken nog. Die mag het BPRC zelf opstellen.

Waarom zegt de minister niet: we sluiten het BPRC uiterlijk in 2025, het jaar waarvan we hebben afgesproken dat Nederland koploper is in proefdiervrije innovaties? Waarom stelt zij een reductie van slechts 40% voor, terwijl de wens van de Kamer verder gaat?

Want voorzitter, de minister schrijft met haar voornemen de in 2016 kamerbreed aangenomen motie van PvdA en VVD uit te voeren om onderzoek met apen af te bouwen. Maar die motie laat als enige uitzondering onderzoek toe dat ‘strikt noodzakelijk is voor de bestrijding van levensbedreigende ziekten en uitbraken van infectieziekten die de volksgezondheid bedreigen’.

Hoe belangrijk het is dat de minister ingrijpt blijkt als we zien dat het aantal dodelijke proeven op apen in het BPRC niet daalt, maar stijgt! Vorige jaar resulteerde dat in een triest record van 137 dode apen. De overheidssubsidie voor het BPRC steeg met 15% tot bijna 10 miljoen euro. De directeur van het BPRC voorziet de komende jaren een verdere sterke stijging van proeven op apen.

Voorzitter: er moet dus echt iets gebeuren. En dat kan, als we de motie correct uitvoeren. Ongeveer de helft van het apenonderzoek in Nederland betreft fundamenteel wetenschappelijk onderzoek. Dat is géén onderzoek naar levensbedreigende ziekten, dat valt onder een andere categorie. Door fundamenteel wetenschappelijk met apen te verbieden halen we een reductie van 50%.

En bij het onderzoek dat overblijft – onderzoek naar vaccins en geneesmiddelen en naar ziekten - moet van geval tot geval bekeken worden wat er wèl en niet onderzoek naar levensbedreigende ziekten is. Als de informatie over experimenten op apen openbaar wordt, kunnen onafhankelijke deskundigen beoordelen welk onderzoek onmisbaar is en welk niet. En wat niet strikt noodzakelijk is moet ook worden uitgefaseerd volgens de aangenomen motie.

Voorzitter, ik ga verder met andere proefdieren. Eind 2015 heeft de regering de ambitie uitgesproken dat Nederland in 2025 wereldwijd koploper is in proefdiervrije innovaties. De regering wil nu 1 miljoen per jaar uittrekken om de transitie naar proefdiervrije innovatie dichterbij te brengen. Dat is nog geen 6 cent per inwoner per jaar. Om het in perspectief te plaatsen: er ging vorig jaar 10 miljoen aan belastinggeld naar het BPRC.

Voorzitter, met 1 miljoen euro per jaar kan het kantelpunt naar proefdiervrij onderzoek niet worden bereikt. Waarom verplichten we overheid en bedrijfsleven niet om een percentage van het geld voor onderzoek met proefdieren opzij te zetten voor onderzoek zonder proefdieren? En dit percentage jaarlijks te laten stijgen, bijvoorbeeld met 2%? Zo stijgt het aandeel proefdiervrij onderzoek elk jaar ten opzichte van onderzoek met proefdieren. Zo bereiken wat iedereen wil: Nederland als koploper van proefdiervrije innovaties.

Tenslotte voorzitter nog een paar losse punten waarover ik de minister van LNV vragen wil stellen.
De teenknip. Om dieren van elkaar te onderscheiden worden bij pasgeboren dieren, zonder verdoving, met een schaar tenen afgeknipt. Sinds 2013 ligt er een aangenomen motie van de PvdD om teenknip te verbieden. Nog steeds is de motie niet uitgevoerd. Ik vraag de minister: wanneer wordt de teenknip verboden?

Ook hebben we een toezegging uit 2014 om te onderzoeken of de richtlijnen voor onderzoek met dierproeven aangescherpt kunnen worden. Dat onze eigen fondsen en organisaties als NWO en ZonMW een literatuurstudie naar alternatieven een verplicht onderdeel maken van proefdieronderzoek. Daarmee zou een verdere reductie in het aantal dierproeven kunnen worden gerealiseerd. Hoe staat het daar mee?

Dan proefdieren op voorraad. In één jaar tijd zijn een half miljoen dieren extra gedood. Dieren die zogezegd ‘op voorraad’ worden gehouden maar niet meetellen als proefdier. Dat aantal stijgt jaarlijks, en dat terwijl de toenmalige staatssecretaris hier al in 2014 een trendbreuk heeft beloofd. Wat gaat de minister hieraan doen? Kunnen we er een termijn aanknopen?

Wateronthouding. Soms worden apen of andere dieren bij experimenten uitgehongerd of uitgedroogd: ze krijgen zó weinig water of voedsel dat ze alles doen voor een vingerhoedje water of wat eten. ‘Gecontroleerde water- en voedselopname van proefdieren’ heet die gruwelijke praktijk. Voorzitter, de VN-veiligheidsraad heeft uithongeren vorige week unaniem veroordeeld als een oorlogsmisdaad, maar deze praktijk komt dagelijks voor in Nederlandse laboratoria. Voorzitter, ik vraag de minister om deze methode om apen en andere dieren geestelijk te breken te verbieden.