Bijdrage Wassenberg AO Vuurwerk

Voorzitter. Afgelopen jaar telde de politie bijna 1.900 branden en ontploffingen in één nacht. In diezelfde nacht waren er meer dan 4.000 vuurwerkincidenten. Die nacht moesten 482 mensen worden behandeld in het ziekenhuis. Dan hebben we het over afgerukte vingers en brandwonden. Vijftien mensen moesten een oog missen. Sommigen zijn voor de rest van hun leven doof. Ze zijn allemaal vuurwerkslachtoffer, soms helemaal buiten hun eigen schuld. Ze stonden gewoon op straat te praten, te buurten, toen ze werden getroffen door een vuurpijl. In ongeveer een derde van de gevallen is daarvan sprake. Dat gebeurde allemaal in de nacht van 31 december 2015 op 1 januari 2016. Het jaar daarvoor gebeurde het ook, net zoals het jaar daarvoor en het jaar daar weer voor. Volgend jaar gebeurt het weer en het jaar daarna ook, tenzij wij daar iets tegen ondernemen. Daarvoor dient dit debat.

Niet alle slachtoffers van vuurwerk zijn even zichtbaar. Longpatiënten bijvoorbeeld en mensen met ademhalingsproblemen kijken al weken van tevoren met angst en beven naar de laatste dag op de kalender. Vuurwerkdampen kunnen longpatiënten de adem benemen, letterlijk. Drie jaar geleden heeft het meetbureau Sensornet -- dat zit hier om de hoek bij het ministerie van Financiën -- de concentraties ultrafijnstof gemeten tijdens oudejaarsnacht. Dat waren 300.000 deeltjes per kubieke centimeter. Als je één keer diep inademt, heb je al 1 miljard deeltjes ultrafijnstof in je longen. Ik moet er even bij zeggen dat ultrafijnstofdeeltjes de allerkleinste fijnstofdeeltjes zijn. Die dringen diep door in de longen om daar een vernietigend effect te hebben. Ze worden onder meer in verband gebracht met het ontstaan van kanker en met hartaanvallen. Uit metingen die op het dak van het instituut werden verricht, bleek de concentratie fijnstof 60 keer zo hoog te zijn als normaal vanwege het vuurwerk. Dat was dus op het dak. Onderzoekers zeiden dat het aantal ultrafijnstofdeeltjes op straatniveau nog vele malen hoger ligt. Laat ik het even tastbaar maken: 60 keer zo veel betekent dat een half uurtje buiten zijn op oudejaarsnacht overeenkomt met 30 uur uitlaatgassen happen langs de A12. Longpatiënten worden door het afsteken van vuurwerk dan ook gedwongen om binnen te blijven.

Voor huisdieren en dieren in het wild zijn de gevolgen ook heel groot. Vuurwerk zorgt voor heel veel ellende, voor vluchtende dieren en extreem gestreste dieren. Al die ellende, al die branden, al die gewonden en verminkten worden veroorzaakt door vuurwerk. Wat is het positiefste dat de minister hierover meldt? "Het is in het verleden nog erger geweest. Er zijn nog nooit zo weinig gewonden door vuurwerk gevallen. Het zijn er nog geen 500." Daar zullen de mensen die blind zijn geworden aan één oog blij mee zijn. Overigens is het aantal slachtoffers jonger dan 20 gestegen. Het gaat om jongeren die vaak voor de rest van hun leven getekend zijn.

Vuurwerk is een probleem. Steeds meer gemeenten zien dat ook en stellen vuurwerkvrije zones in. Daar zie ik twee kanten aan. Vuurwerkvrije zones zijn een duidelijk signaal dat de gemeenten oplossingen proberen te bedenken voor de ellende rond vuurwerk. Ik vraag dan ook aan de minister deze gemeenten te helpen om het gemakkelijker te maken om vuurwerkvrije zones in te stellen. Beperk de verkooptijden van vuurwerk en beperk ook de afsteektijden verder. Tegelijkertijd zijn de vuurwerkvrije zones een lapmiddel, omdat de minister weigert het probleem echt aan te pakken. Een verbod op consumentenvuurwerk is het enige middel om leed en letsel met oud en nieuw structureel te beperken. Laat vuurwerk over aan de professionals en verbied het consumentenvuurwerk. Dat is ook wat de politie tijdens het rondetafelgesprek van 30 april vorig jaar adviseerde: knalvuurwerk en vuurpijlen gefaseerd verbieden. Patiëntenverenigingen, oogartsen, chirurgen, dierenbeschermers en hulpdiensten steunen allemaal het pleidooi om consumentenvuurwerk te verbieden. Is de minister bereid om dit advies op te volgen? Met een verbod zou de minister niet alleen de politie, burgemeesters, hulpdiensten en longpatiënten een groot plezier doen. Uit een brief van de staatssecretaris van I en M blijkt dat 60% van de Nederlanders voorstander is van een verbod op consumentenvuurwerk, als daar tenminste professionele shows tegenover staan. Ik verneem graag een reactie van de minister.

Interrupties bij andere partijen

De heer Wassenberg (PvdD):

Mevrouw Kooiman heeft het over vuurwerk uit Oost-Europa, uit Tsjechië en Polen. Wat vindt zij van het legale vuurwerk? Uit het rapport Vuurwerkongevallen 2015-2016 blijkt dat drie kwart van de slachtoffers niet het slachtoffer is van illegaal maar legaal vuurwerk. Het illegale knalvuurwerk veroorzaakt slachtoffers, maar het siervuurwerk, dat ook slachtoffers veroorzaakt, is legaal vuurwerk. In drie kwart van de gevallen gaat het dus om legaal vuurwerk. Kan mevrouw Kooiman daarop reflecteren?

Mevrouw Kooiman (SP):

De heer Wassenberg haalt deze cijfers terecht aan. Ik kan me voorstellen dat veel gemeenten kiezen voor vuurwerkvrije zones. Dat is ook de reden dat ik de minister en de staatssecretaris vraag om een evaluatie. Wat ik nu teruglees, vind ik te mager. Ik zou graag willen weten wat het effect is van vuurwerkvrije zones, bijvoorbeeld op het aantal slachtoffers.

De heer Wassenberg (PvdD):

Als gemeenten vuurwerkshows organiseren -- de Partij voor de Dieren is daar ook voorstander van -- steunt de SP een verbod op consumentenvuurwerk. Klopt dat?

Mevrouw Kooiman (SP):

Nu gaat de Partij voor de Dieren iets te snel. Ik vraag in ieder geval om een grondig onderzoek, zodat we kunnen afwegen wat het effect is van vuurwerkvrije zones. Dan weten we ook of mensen inderdaad behoefte aan vuurwerkshows hebben en of dat een redelijk alternatief is. Laten we eerst stap één zetten.

(….)

De heer Wassenberg (PvdD):

Ik had hierover al meteen een vraag willen stellen, maar ik wilde de heer Van Veen niet in het begin van zijn betoog onderbreken. Hij had het over oudejaarsnacht, buren die elkaar de hand schudden en vuurwerk behorend bij de traditie. Vindt hij dat longpatiënten ook in de gelegenheid moeten zijn om hun buren de hand te schudden? Mevrouw Van Tongeren zei al dat de VVD een brede volkspartij is. Horen daar ook longpatiënten bij? Zij zijn immers echt het slachtoffer van vuurwerk, ook al worden ze niet getroffen door een pijl of knalvuurwerk. Longpatiënten kunnen de straat niet op vanwege de heel hoge concentraties fijnstof.

De heer Van Veen (VVD):

Ik vind dit zulke flauwe interrupties. Ik wil ook heel graag dat een blinde auto kan rijden, maar dat kan niet. Iemand die ziek is, die griep heeft, kan niet naar buiten. Hij moet dus binnenblijven. Dat is voor een korte periode, zoals u zelf net al aangaf. Dat is heel vervelend en ik heb veel medelijden met deze mensen, maar dat betekent niet dat we vuurwerk gaan verbieden in Nederland en zo mensen hun plezier ontnemen.

De heer Wassenberg (PvdD):

De heer Van Veen maakt hier wel een karikatuur van; blinden die auto willen rijden! Ik heb het over longpatiënten die niet naar buiten kunnen gaan, omdat de concentraties ultrafijnstof zo'n 60 keer of meer hoger zijn dan normaal. Ze hebben er zelfs binnen last van, omdat ultrafijnstof ook door kieren kan doordringen. Mijn vraag is heel simpel: is de VVD een brede volkspartij, dus ook voor longpatiënten?

Beantwoording minister

De heer Wassenberg wees erop dat er mensen zijn die zeggen: maak het nu mogelijk om vuurwerk algeheel te verbieden. Wij hebben daarover steeds een debat. Vorig jaar was dat ook zo en ongetwijfeld zal in het in de voorgaande algemeen overleggen over dit onderwerp ook aan de orde zijn geweest. Net als vorig jaar proef ik daarvoor ook nu geen meerderheid in de Kamer. Er zijn ook mensen die zeggen: maak het dan wel mogelijk dat gemeenten hun hele gemeente als vuurwerkvrije zone aanwijzen. Dat gaat natuurlijk niet en dat begrijpt ook iedereen. Als het afsteken van vuurwerk een legale mogelijkheid is binnen de beperkingen die er zijn en er goede ervaringen mee zijn, kun je op basis van het Vuurwerkbesluit in de APV van alles opnemen, maar je kunt niet de hele gemeente als vuurwerkvrije zone aanwijzen. Dat betekent namelijk de facto dat je toch een vuurwerkverbod regelt. Maar de model-algemene plaatselijke verordening van de VNG geeft veel voorbeelden van gevallen waarin het verstandig zou kunnen zijn om een vuurwerkvrije zone af te kondigen. Het is dan aan de gemeenteraden om daarover na te denken.

(…)

De heer Wassenberg (PvdD):

Ik heb een vraag over die vuurwerkvrije zones. De minister zegt dat er het afgelopen jaar meer vuurwerkvrije zones zijn ingesteld en dat deze succesvol zijn geweest. Daarom verandert hij het beleid niet. Ik zou zeggen: als die vuurwerkvrije zones zo succesvol zijn, waarom breid je die dan niet uit en maak je het gemeenten gemakkelijker om die vuurwerkvrije zones in te stellen? Dan help je de gemeenten ook met alle procedures om dat mogelijk te maken. Als het beleid succesvol is, waarom zet je dan niet meer in op dat beleid? Het hoeft geen beleidsverandering te zijn; het is een beleidsversnelling.

Minister Van der Steur:

Dat is juist allemaal al geregeld. De gemeente heeft gewoon de mogelijkheid om in de APV de mogelijkheid van een vuurwerkvrije zone op te nemen. Dat is een keuze die gemeenten zelf moeten maken. Vervolgens moet de gemeente daar dan toepassing aan geven. De rijksoverheid hoeft daar vanuit haar verantwoordelijkheid niets aan te doen. Dat is echt een afweging die gemeenten zelf kunnen maken.

Tweede Termijn

De heer Wassenberg (PvdD):

Voorzitter. Dank aan de minister en de staatssecretaris voor de antwoorden. Ik ben nog niet helemaal tevreden, want ik vind dat we een grote groep mensen in de kou laten staan. Voor roken hebben we heel strenge regelgeving om te voorkomen dat mensen last hebben of zelfs ziek worden van sigaretten- of sigarenrook. We willen dat longpatiënten ook naar het café kunnen gaan, of naar de schouwburg of de cinema. Als het om oudejaarsnacht gaat, zeggen we echter tegen diezelfde longpatiënten: zoek het maar uit, blijf maar binnen en plak ramen en deuren dicht tegen ultrafijnstof. Ik vind dat geen juist signaal. Dat is geen goede reactie. Daarom vraag ik bij dezen een VAO aan om een of meer moties te kunnen indienen.