Bijdrage Wassenberg Debat over de arres­tatie van Ebru Umar in Turkije

Voorzitter, allereerst: Welkom terug Ebru Umar. Ik hoop van harte – voor haar, maar ook voor ons zelf – dat ze snel buiten bereik van de lange arm van Erdogan is.

Want voorzitter, Ebru Umar is terug in Nederland, maar helaas nog niet op vrije voeten. Ze moet verblijven op een geheime plek, omdat Erdogan-aanhangers het op haar gemunt hebben. Ze wordt bedreigd, er is bij haar ingebroken, waarbij een ongeschoolde hand scheldwoorden op de muur heeft gekalkt. Gewone inbrekers doen dat niet. Deze inbraak was pure intimidatie.

In opdracht van wie deze intimidatie heeft plaatsgevonden, weet ik niet. Maar wat ik wel weet, is dat de Turkse staat critici in Turkije, maar ook in het buitenland intimideert. Het Turkse consulaat in Nederland, dat opriep om alle kritische opmerkingen over Erdogan door te klikken, is daar een voorbeeld van. De Turkse staat bemoeit zich met onze vrijheid van meningsuiting. Geen misverstand daarover. En ze kan dat doen omdat Nederland en de EU iets van Turkije willen. Voor wat hoort wat.

Belgische Turken zijn niet verrast over het instellen van een kliklijn. Die weten dat Erdogan in het buitenland steeds vaker de praktijken toepast waarmee hij in eigen land angst zaait onder tegenstanders van zijn beleid. In België zijn internetspionnen actief die websites afspeuren op zoek naar kritische berichten over het Turkse regime. Critici worden als ‘staatsvijand’ op een lijst gezet en later geïntimideerd.

In België bestaat een zwarte lijst met honderden namen van Belgische Turken die kritiek hebben geuit op Erdogan, onthulde de Morgen op 26 april. Die mensen mogen Turkije niet meer in. Familiebezoek is niet meer mogelijk. Voorzitter, op 26 april, tijdens het mondelinge vragenuur, werd er al gesproken over de arrestatie van Ebru Umar. Ik vroeg de minister toen naar het bestaan van een zwarte lijst van Nederlandse Turken, die kritisch zijn of waren op het beleid van Erdogan. De kliklijn van het Turkse consulaat kan natuurlijk een eerste stap zijn tot een vergelijkbare zwarte lijst van kritische Nederlandse Turken. Kan de minister daar helderheid over geven? Waarom zouden Turkse spionnen in ons land anders opereren dan in België?

Voorzitter, we verkeren over anderhalve maand in de bizarre situatie dat Turken visumvrij naar Europa kunnen reizen, zolang ze geen kritiek uiten op Erdogan. Maar Belgische en misschien Nederlandse en Duitse Turken die kritisch zijn op Erdogan of zijn AK-Partij, mogen Turkije niet meer in. Willen we met zo’n land visumverdragen sluiten? Graag een reactie!

Op 26 april was de minister nog niet op de hoogte van de Belgische zwarte lijst van Erdogan-critici. Inmiddels heeft hij tijd gehad om zich hierin te verdiepen. Daarom nog vier vragen aan de minister: 1) bestaat er een zwarte lijst van kritische Turken in Nederland? 2) Wat kan en wat gaat de minister doen om te garanderen dat iedereen in Nederland zich vrij kan uiten – ook als dat tegen het zere been van Erdogan is? 3) Hoe gaat hij ervoor zorgen dat mevrouw Ebru Umar snel weer een normaal leven kan leiden in Nederland, niet geïntimideerd en vrij om te schrijven wat zij wil? En tenslotte: 4) welke consequenties hebben de intimidatie van Turken in Nederland voor de samenwerking met Turkije? Is het kabinet bereid voorlopig NEE te zeggen tegen visumvrij reizen, zolang de intimidatie voortduurt? Graag een reactie.

Voorzitter, ik eindig met een citaat van George Washington , de eerste president van de Verenigde Staten: "Als de vrijheid van meningsuiting verdwijnt, blijven wij dom en stil achter en worden we als makke schapen naar de slachter geleid."