Bijdrage Wassenberg Debat waar­de­daling woningen Groningen

Voorzitter. We komen de komende weken en maanden nog veel over de gaswinning in Groningen te spreken. Terwijl er nog steeds duizenden mensen in problemen zitten vanwege de gaswinning, met onvergoede schade, onverkoopbare huizen en zorgen over de veiligheid van hun kinderen, wordt er snel weer gesproken over een nieuw jaar van gaswinning boven het plafond dat door experts veilig wordt geacht (dat veilige plafond is volgens de SodM 12 miljard kuub per jaar). We spreken ook snel over de mijnbouwwet, over het verruimen van de mogelijkheden voor weigering van vergunningen en over het omkeren van de bewijslast bij schade. De Partij voor de Dieren hoopt dat we dat nu eindelijk echt in werking kunnen laten treden, voor alle slachtoffers van de gaswinning.

Maar, voorzitter, ook als we in de mijnbouwwet meer waarborgen hebben aangebracht voor het beschermen van mens, milieu en natuur bij de winning van fossiele brandstoffen in ons land, moet het streven erop gericht zijn om zo snel mogelijk de gaswinning helemaal te stoppen.

Maar dat is niet de inzet die dit kabinet heeft, en ook niet voorgaande regeringen.

In mei werd duidelijk dat er geheime afspraken zijn gemaakt tussen een hoge ambtenaar van het ministerie van EZ en Exxon en Shell over langetermijn productieplafonds, die onder druk van de gasgiganten te hoog werden vastgesteld, zonder dat de Kamer daar iets van wist. De minister zegt die afspraken niet te kennen en zegt zich niet gebonden te voelen door geheime afspraken.

Voorzitter, de NOS heeft stukken opgevraagd met een beroep op de WOB en die stukken als download aangeboden. Maar de 329 pagina’s die ik heb gedownload, roepen toch vooral vragen op. Voorzitter, bij een vorig debat met een andere minister, ging het erover dat er veel stukken zwart waren gelakt. In de geheime stukken die ik heb zijn veel stukken niet zwart, maar wit gemaakt. Je zou dat vooruitgang kunnen noemen. Maar toch roepen die witte passages bij mij veel vragen op. Wat wel zichtbaar is, is het woord confidentieel, dat vaak terugkomt in de stukken. Confidentieel voorzitter, betekent dat wat niet algemeen bekend mag worden, oftewel geheim.

Voorzitter: als ik schrijver Jan Gerhard Toonder mag citeren: Hier klopt iets niet. De Partij voor de Dieren wil graag weten hoe de vork nu precies in de steel zit.

De Onderzoeksraad voor de Veiligheid oordeelde vorig jaar al vernietigend over de besluitvorming over de gaswinning. Niet de veiligheid van de Groningen stond centraal, maar de opbrengsten van de gaswinning. Mijn fractie heeft naar aanleiding van dat onderzoeksrapport eerder gepleit voor een parlementaire enquête, om zo de onderste steen boven te krijgen.

Voorzitter, twee weken geleden, op 1 juni heeft een grote meerderheid van Provinciale Staten in Groningen een motie aangenomen die de Tweede Kamer vraagt om een parlementaire enquête in te stellen naar de besluitvorming rond de gaswinning. Alleen de VVD stemde in de Groningse Staten tegen, hoewel de fractie niet tegen een enquête was. Ik citeer de fractievoorzitter van de VVD in Provinciale Staten in Groningen: “Wij zijn niet tegen een parlementaire enquête. Als onze collega’s ertoe besluiten dan steunen we het, maar wij gaan hier niet over.”

Voorzitter, het zou goed als de kamer nu haar verantwoordelijkheid neemt en zelf gaat onderzoeken hoe de besluitvorming zo heeft kunnen ontsporen dat er nu duizenden mensen in grote problemen zitten. Collega Ouwehand heeft in het voorjaar van 2015 een motie ingediend waarin het Presidium verzocht wordt om een commissie in te stellen die voorbereidingen treft voor een parlementaire enquête naar de besluitvorming over de gaswinning in Groningen. Die motie is indertijd aangehouden. Ik overweeg om die alsnog in stemming te laten brengen.

Dan voorzitter, de NAM lijkt zich schuldig te hebben gemaakt aan het aanzetten tot een misdrijf, namelijk aan BTW-fraude, door van gedupeerden te eisen dat zij de herbouwfacturen van hun beschadigde woningen op naam van de NAM stellen, zodat de NAM de BTW kan terugvorderen bij de belastingdienst. Voorzitter, dat betekent dat de NAM de staat – en dus de belastingbetaler – deels laat opdraaien voor het betalen van de gaswinningsschade. En als de gedupeerden niet willen meewerken aan die BTW-fraude, laat de NAM hen in de kou staan en betaalt de rekeningen niet – tegen alle afspraken. Onjuiste BTW-aangifte is strafbaar, dus als dit verhaal waar is, dwingt de NAM gedupeerden tot strafbare handelingen. Berichten over de schaal waarop dit heeft plaatsgevonden spreken elkaar tegen – van enkele gevallen tot honderden valse aangiften, in opdracht van de NAM. Voorzitter, ik wil graag van de minister weten of deze verhalen over de NAM kloppen en welke maatregelen de minister neemt. Wordt deze informatie ook doorgegeven aan het Functioneel Parket?

Tenslotte voorzitter, de Kamer heeft duidelijk gemaakt dat zij de regels voor gaswinning wil aanscherpen. Toch wil de minister een vergunning verleend om gas te zoeken bij Schiermonnikoog. Uiteindelijk zal dat leiden tot een aanvraag voor proefboringen.

Voorzitter, de minister wéét dat dat er geen draagvlak is voor proefboringen in het Waddengebied, niet bij de bevolking en niet in de Tweede Kamer. De Kamer heeft zich namelijk al eerder uitgesproken tegen gaswinning bij Terschelling. Het grote bezwaar dat nòg meer gaswinning in ons kwetsbare werelderfgoed een veel te grote bedreiging vormt voor het milieu, de unieke natuur en de veiligheid van ons Waddengebied, geldt natuurlijk óók voor boringen bij Schiermonnikoog.

Is de minister bereid een moratorium op nieuwe gasexploratie en -productie in te stellen totdat de Kamers de wijzigingen van de Mijnbouwwet hebben besproken?