Bijdrage Wassenberg dertigle­den­debat over de effecten van de stik­stof­uit­stoot op de natuur en biodi­ver­siteit in Nederland

Voorzitter, de intensieve veehouderij produceert enorme hoeveelheden mest. Ammoniak uit die mest zorgt voor verzuring van de bodem en legt een deken van stikstof in de wijde omtrek neer. En daardoor ontstaat grote schade aan de natuur.

Plantensoorten verdwijnen door die stikstof of worden overwoekerd door bijvoorbeeld brandnetels. Die kennis is niet nieuw.

Wat wel nieuw is, en de directe aanleiding voor dit debat, is een studie die in detail laat zien wat het effect van de ammoniakuitstoot uit de veehouderij is op de dieren op de Veluwe.

En dat effect is dramatisch. De onderzoekers keken naar koolmezen: als gevolg van de ammoniakverzuring wordt de kalkhuishouding van deze vogels ontregeld. De eieren die ze leggen hebben door kalkgebrek een veel dunnere schaal en drogen daardoor sneller uit. Veel kuikens sterven door uitdroging in zo het ei. En als de eieren wel uitkomen, hebben de kuikens door kalkgebrek veel zwakkere botten. Deze vogels zijn ten dode opgeschreven en sterven jong.

De ammoniakuitstoot vormt dus een groot probleem. Het kabinet verwijst graag naar de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) als maatregel, de staatssecretaris deed dat ook in zijn brief van 6 juli. Echter, de PAS voorkomt deze schadelijke effecten op de natuur niet. Dat hoeft niemand te verbazen, want de PAS is primair bedoeld om economische ontwikkeling van veehouderijen mogelijk te maken.

Als we werkelijk te kwetsbare natuur en dieren- en plantensoorten in Nederland willen beschermen, moeten we iets doen aan de bron van de uitstoot: de gigantische hoeveelheid mest – 76 miljard kilo mest per jaar volgens het CBS, dat is 4500 kilo per Nederlander oftewel 35 badkuipen vol mest. Een onvoorstelbaar grote hoeveelheid met een ontwrichtend effect op de natuur.

Volgens het Compendium voor de Leefomgeving is in Nederland inmiddels 85% van de inheemse dieren- en plantensoorten verdwenen. Nergens is Europa is de biodiversiteit harder achteruit gehold dan in Nederland. En elk onderzoek wijst naar de intensieve veehouderij als één van de hoofdoorzaken.

Als we iets van die kwetsbare natuur willen beschermen, als we willen voorkomen dat de omgeving steeds verder verzuurt, als we willen dat de biodiversiteit groeit in plaats van krimpt, als we willen dat vogels weer gezonde kuikens krijgen, zullen we moeten ingrijpen bij de bron. We zullen naar minder dieren toe moeten. Nederland is te klein voor de gigantische aantallen dieren die we houden en de effecten op de natuur van de uitstoot van ammoniak zijn te groot om verder te gaan op deze schaal. Graag een reactie van de minister.

Dank u wel.