Bijdrage Wassenberg dertigle­den­debat over frau­duleus handelen van afval­in­za­mel­be­drijven

Voorzitter, de documentaire Beerput Nederland neemt de kijker mee door 50 jaar vaderlandse milieucriminaliteit. Giftig afval wordt gedumpt in rivieren en zeeën of vermengd met stookolie, die als brandstof voor schepen wordt gebruikt.

We zagen we hoe afvalverwerkende bedrijven, met soms tientallen veroordelingen voor milieucriminaliteit, na de veroordelingen doorgingen onder andere namen.

En hoe zit het met de banden tussen frauderende afvalverwerkers en bestuurders uit de publieke sector? Ook daarover gaat Beerput Nederland. Volgens de documentaire zijn in bijna alle grote milieuschandalen bestuurders betrokken, soms tot op ministersniveau. De staatssecretaris ziet geen probleem. Op 14 maart schrijft zij aan de Kamer: “De suggestie in de documentaire, dat er door de jaren heen ongeoorloofde banden zouden zijn tussen de afvalverwerkende industrie en bestuurders laat ik voor rekening van de documentairemaker”.

Maar dat is te gemakkelijk. Ook de politiediensten maken zich zorgen over de banden tussen foute bedrijven en bestuurders uit het publieke domein.

Ik citeer uit het rapport Milieucriminaliteit in Nederland uit 2012: “De kans op belangenverstrengeling tussen actoren is groot en is er soms sprake van ‘dubbele petten’-problematiek, ook bij onder meer gemeenten.”

Het Handboek Milieucriminaliteit uit 2016 beschrijft wat er gebeurt als grotere bedrijven milieumisdrijven plegen: ‘Bij dergelijke bedrijven zijn de economische en werkgelegenheidsbelangen groot en meestal zijn de directeuren dan ook goede ‘kennissen’ van lokale of provinciale bestuurders, en soms zelfs van ministers.’

Voorzitter, vanwege de tijd houd ik het bij deze voorbeelden, maar er zijn er meer. Ook de Politie en de Politieacademie signaleren dubieuze banden tussen afvalverwerkers en bestuurders. Die banden zijn ongewenst en moeten nader worden onderzocht. Graag een reactie.

Milieucriminaliteit krijgt al jarenlang onvoldoende prioriteit. Zo schreef het KLPD al in 2002 in een onderzoek naar zware milieucriminaliteit in Nederland: “Nog altijd bestaat in tal van opzichten een gebrek aan zicht op de aard, ernst en omvang van milieucriminaliteit. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat de bestrijding van milieucriminaliteit in Nederland in de praktijk nog altijd een lage prioriteit heeft en zij telkens weer het onderspit moet delven in de concurrentieslag met andere criminaliteitsgebieden.”

Toch voorzitter, ondanks die beperkte capaciteit lukt het soms om milieucriminaliteit te vervolgen en worden bedrijven en personen veroordeeld.

Maar vaak blijft alles daarna bij het oude. Sterker nog: bij een consultatie voor nieuwe milieuwetgeving heeft het ministerie gebruik gemaakt van de kennis en inbreng van veroordeelde bedrijven.

De staatssecretaris schrijft dat er geen voorschriften zijn op dit gebied. Voorzitter, die voorschriften moeten er wel komen. Wij willen strafrechtelijk veroordeelde bedrijven uitsluiten van elke vorm van deelname aan consultatie. Daarnaast is het van wezenlijk belang dat het ministerie onafhankelijk is van externe stakeholders en meer investeert in de eigen kennisopbouw. Graag een reactie hierop, ik overweeg op beide punten moties.