Bijdrage Wassenberg Staat van de Natuur 27-1-2016

Voorzitter. De afgelopen maanden is er een groot aantal rapporten verschenen over de natuur en biodiversiteit in Nederland. Zonder uitzondering is de toon alarmerend. Er is de afgelopen decennia veel natuur verloren gegaan, zowel in oppervlakte als in aantallen dieren en planten. Ook is al jaren bekend WAAROM de natuur zo achteruitgaat.

Ik citeer enkele rapporten:

Living Planet Report: “Oorzaken van achteruitgang in agrarisch landschap zijn schaalvergroting en intensivering. In open natuurgebieden hebben diersoorten vooral te lijden van de hoge stikstofdepositie, waarvan de landbouw de grootste bron is, van verdroging (ook de door landbouw) en versnippering.”

Topsector natuur, door Bureau Ulucus: Door schaalvergroting en intensivering neemt de ruimte voor natuur in het landelijk gebied steeds verder af. Slechts enkele soorten, met name ganzen, profiteren van de intensivering.

En volgens de State of Nature verkeert slechts 4% van de Nederlandse leefgebieden voor planten en dieren in goede staat. Ook hier wordt de intensieve landbouw en veeteelt als hoofdschuldigen aangewezen.

Deze hebben een vernietigend effect op de natuur en biodiversiteit. Wat oogt als grazige weilanden is in termen van biodiversiteit een landbouwwoestijn; steeds grootschaliger, steeds eentoniger, met steeds minder soorten. De intensieve veehouderij legt een onzichtbare deken van stikstof over de wijde omgeving, met grote negatieve gevolgen voor de natuurgebieden. Veel planten zijn kwetsbaar voor stikstof en die planten verdwijnen massaal[ii]. In het oppervlaktewater leidt stikstof tot overmatige algengroei en blauwalgen waardoor waterleven in gevaar komt.[iii]

De weg van intensivering is een doodlopend pad. Letterlijk: intensivering van de landbouw en veeteelt leidt naar doodse vlakten zonder biodiversiteit. Om de natuur in Nederland te redden is dus eerst een omschakeling naar een duurzame landbouw en veeteelt nodig.

Daarnaast heeft het kabinet onvoldoende gedaan om de Europese afspraken op het gebied van bescherming van natuurgebieden en biodiversiteit na te komen. Dat blijkt uit een tussentijdsevaluatie van de Europese Commissie[iv]/[v]. Het verlies van biodiversiteit had al in 2010 gestopt moeten worden, maar met huidige inzet wordt zelfs het nieuw gestelde doeljaar 2020 lang niet gehaald. Het verbinden van natuurgebieden, het herstellen van ecosystemen zijn voorbeelden van taken waarmee te lang gewacht wordt[vi].

Het kabinet zal dus grotere inspanningen moeten leveren. Maar voorzitter, die inspanningen blijven uit. Tegelijk blijft het kabinet juist inzetten op verdere intensivering, bijvoorbeeld door het loslaten van de melkquota.

Onder het Nederlandse voorzitterschap wordt het Europese natuurbeleid geëvalueerd. Het Europese natuurbeleid is hard nodig en dient intact te blijven, aldus wetenschappersv. Nederland kan zich daar voor hard maken tijdens het haar voorzitterschap, maar voorlopig blijven de Nederlandse ambities onuitgesproken[vii].

Voorzitter, Ik heb daarom de volgende vragen aan de staatssecretaris:

• Wat zijn de eigen ambities van de staatssecretaris als het gaat om de bescherming van natuurgebieden en biodiversiteit?
• Hoe gaat het kabinet het voorzitterschap aangrijpen om de slechte staat van de natuur en de evaluatie van het natuurbeleid hoog op de Europese agenda te zetten?
• Is de staatssecretaris het met mij eens dat die ambities verder moeten gaan dan het overeind houden van het Europese natuurbeleid?
• Gaat de staatssecretaris zich inzetten voor een fundamentele omslag in de veehouderij en landbouw?