Bijdrage Wassenberg wetge­vings­overleg I&W - plastics en groene aanslag­rei­niger

Voorzitter, als we het hebben over het tegengaan van zwerfaval en plastic soup, dan beperken maatregelen zich vaak tot het laatste stadium, afval. We verliezen te vaak de bron van het probleem uit het oog: het ontwerp van de verpakking en de manier waarop een product wordt aangeboden in de winkel. In elke supermarkt zie je ontzettend veel en onnodig verpakkingsmateriaal. Verpakking om verpakking om verpakking. Alles van plastic. Daar moet iets aan gebeuren. Volgens de staatssecretaris moeten verpakkingen al zo klein en licht mogelijk zijn, zoals de Europese eisen op het gebied van veiligheid en hygiëne voorschrijven. Toch zie ik dat verpakkingen op grote schaal als marketinginstrument worden gebruikt, de een is nog opvallender en groter dan de ander. En er wordt bepaald niet spaarzaam met de het materiaal omgegaan.

Daarnaast: frisdrankflessen verschillen fors in dikte en gewicht, terwijl dit voor de houdbaarheid geen verschil maakt. Wat ontbreekt is een instrument of norm die minimalisatie van verpakkingen afdwingt.

Ook als je kijkt naar plastic dat dat niet is te recyclen: plastic in laagjes, plastic in rare kleuren - vaak alleen vanwege marketing, groene limonadeflesjes of zwarte eetbakjes - plastic in combinatie met papier voor bijvoorbeeld broodzakken: dat moet allemaal worden verbrand. Hoe komen we zo snel mogelijk af van de niet-recyclebare plastics en combinatieproducten?

Het voornemen van de staatssecretaris om de Europese eisen op te nemen in brancheverduurzamingsplannen biedt geen uitkomst. Deze plannen dekken maar een (klein) deel van de verpakkingen. De eisen zijn weinig specifiek, niet ambitieus en ook niet eens afdwingbaar. Er is geen handhavingssysteem en de branchevereniging zelf controleert niet. Kortom: een volstrekt vrijblijvend systeem, waarbij iedereen van alles roept, maar waarbij niets wordt gecontroleerd. Is de staatssecretaris bereid om concrete bindende minimalisatie-normen te stellen? Bijvoorbeeld een maximum aan plastic en glas per inhoudsgewicht? En kunnen we komen tot een bindende stevige, maar haalbare norm voor recyclaat die geldt voor alle bedrijven, bijvoorbeeld 50 of 60%? Op dat gebied wordt de discussie toch vooral gestuurd door de achterblijvers. Is de staatssecretaris bereid dit te verwerken in de NEN-normen die ze voornemens is te gaan opstellen? Maar dan moeten deze NEN-normen vervolgens wel in de regelgeving worden opgenomen, waardoor ze afdwingbaar worden. Is de staatssecretaris dat van plan? Graag hoor ik nog een aantal details over het voornemen NEN-normen te formuleren: wie zullen er worden betroken bij de formulering ervan? Hoe voorkomen we dat de industrie haar eigen normen bepaalt en hoe zorgen we ervoor dat dat milieubelangen gewaarborgd zijn?

Dan voorzitter, over de monitoring van zwerfafval, het wetgevingstraject voor uitbreiding statiegeld, het alternatieve plan van het bedrijfsleven voor statiegeld; de staatssecretaris zou begin juni ons hierover informeren. En dat is niet gebeurd, waardoor we daar nu niet dieper op kunnen ingaan. Wanneer kunnen we die reactie verwachten en kan de staatssecretaris aangeven waarom de reactie zo lang op zich laat wachten? Heeft dat de maken met wat wel ‘meestribbelen’ wordt genoemd, de vriendelijke en zogenaamd constructieve medewerking van het bedrijfsleven, die er vooral op gericht is dat er zo min mogelijk verandert?

Voorzitter, ik eindig met iets heel anders. In de Radaruitzending van 21 april 2018 ging het over de hoge concentratie gif in groene aanslagreinigers, zoals die van de Action. Het giftige didecyldimethylammoniumchloride veroorzaakt ernstige chemische brandwonden bij katten. Dierenartsen melden jaarlijks tientallen gevallen, schrijft de staatssecretaris. Ook veroorzaakt het vissensterfte. Niet alleen bij verkeerd gebruik, maar ook bij het gebruik van kant en klare varianten. Voorzitter, zo’n gevaarlijk middel zou in ieder geval niet door particulieren mogen worden aangeschaft en gebruikt. Alleen een waarschuwingssticker voor zo’n gif is toch volstrekt onvoldoende? Graag een reactie.